21 Beatrix treedt af
dinsdag 29 januari 2013
In Nederland wordt een nieuwe koning niet gekroond, maar ingehuldigd.
Een staatsrechtelijke procedure, maar niet zonder emoties. Er wacht immers een
zware taak. „Het is een functie waar geen mens om zou vragen", zo verwoordde
Beatrix bij haar aantreden de aanvaarding van het koningsschap.
Wie ben ik dat
ik dit doen magi
DE EED
De eed of belofte op het statuut voor
het koninkrijk en de grondwet.
De eed wordt staande afgelegd, met twee
vingers van de rechterhand opgestoken.
Ik zweer (beloof) aan de volkeren van het
Koninkrijk dat Ik het Statuut voor het
Koninkrijk en de Grondwet steeds zal
onderhouden en handhaven.
Ik zweer (beloof) dat Ik de
onafhankelijkheid en het grondgebied van
het Koninkrijk met al Mijn vermogen
zal verdedigen en bewaren;
dat Ik de vrijheid en de rechten van alle
Nederlanders en alle ingezetenen zal
beschermen, en tot instandhouding
en bevordering van de welvaart alle
middelen zal aanwenden welke de wetten
Mij ter beschikking stellen,
zoals een goed en getrouw Koning
schuldig is te doen.
Zo waarlijk helpe Mij God almachtig.
COLOFON
Deze bijlage verschijnt bij de bekendmaking
van de abdicatie van Koningin Beatrix.
eindredactie Tanja Kits
vormgeving Henk te Boekhorst
foto ver antwoording
Foto voorpagina: Anton Corbijn
Overige foto's: CPD, ANP en RVD
zie onze websiterbinnenland
Voor meer nieuws, achtergronden,
foto's en video's
door Marjolijn de Cocq
Het zijn gebaande
paden voor de
Prins van Oran
je. Net dertien
jaar was Wil-
lem-Alexander
toen hij, branie
met blond page-
koppie, op 30 april 1980 de Nieuwe Kerk in
Amsterdam betrad voor de inhuldiging
van zijn moeder. Veilig achter oma Juliana
en opa Bernhard, geflankeerd door zijn
broers Constantijn en Friso. Dit jaar draagt
hij zelf de hermelijnen koningsmantel als
hij op deze historische plaats als koning
Willem-Alexander de eed aflegt, de zeven
de inhuldiging in de Oranjemonarchie.
In Nederland wordt een koning niet ge
kroond, want dat is een religieuze ceremo
nie, maar ingehuldigd. De betekenis ervan
is puur staatsrechtelijk. De koning belooft
of zweert trouw aan het Statuut voor het
Koninkrijk en de Grondwet. De leden van
Eerste en Tweede Kamer zweren of belo
ven op hun beurt, hoofd voor hoofd,
trouw aan 'de Koning'.
Artikel 32 van de Grondwet schrijft voor
dat die inhuldiging plaatsvindt in de hoofd
stad Amsterdam, tijdens een openbare Ver
enigde Vergadering van de Eerste en Twee
de Kamer, de Staten-Generaal. Sinds ko
ning Willem I in 1814 is de Nieuwe Kerk lo
catie voor deze plechtigheid, waar inmid
dels meermaals het 'zo waarlijk helpe mij
God almachtig' heeft: geklonken.
Als de oude koning dood is, of afstand
doet van de troon, is de troonopvolger on
middellijk de nieuwe koning. De Grond
wet schrijft voor dat hij wel zodra mogelijk
beëdigd en ingehuldigd moet worden. „De
draaiboeken liggen klaar, het is de zevende
inhuldiging sinds 1814", zegt ouddirecteur
Ernst Veen van de Nieuwe Kerk.
Het grote verschil met voorgaande inhuldi
gingen is dat de Nieuwe Kerk nu vol in be
drijf is, aldus Veen.
„Tot nu toe zijn we, zoals bij het huwelijk
van Willem-Alexander en Maxima, mini
maal vier maanden van te voren gewaar
schuwd. Het hof weet natuurlijk dat wij
tentoonstellingen geprogrammeerd heb
ben staan. Maar in elk contract dat we heb
ben, met musea in het buitenland en ande
re partners, staat in artikel 14 dat bij een 'in
huldiging des konings' al het bovenstaande
komt te vervallen."
De organisatie neemt vermoedelijk een
aantal maanden in beslag, onder meer om
dat buitenlandse hoogwaardigheidsbekle
ders moeten worden uitgenodigd en onder
gebracht in hotelaccommodaties op ni
veau. Ook moeten maatregelen worden ge
troffen om de hoofdstad te beveiligen en
een herhaling van het kroningsoproer van
1980 te voorkomen, waardoor de inhuldi
ging van Beatrix (in de woorden van histo
ricus Cees Fasseur) 'onder wolken van
rook en traangas' plaatsvond. Die verant
woordelijkheid ligt bij de gemeente Am
sterdam.
Op 4 september 1948 deed koningin Wil-
helmina na vijftig jaar afstand van de
troon. Om twaalf uur stelde ze, nadat ze de
akte van abdicatie had ondertekend onder
de plafondschilderingen van de Mozeszaal,
op het balkon van het paleis op de Dam de
nieuwe koningin voor met een even welge
meend als opgelucht: „Leve onze konin
gin!" Omringd door de in witte tule jurk
jes gehulde prinsesjes Beatrix, Irene en Mar
griet zag ze diezelfde dag in de Nieuwe
Kerk, de plek waar zij als 18-jarig 'koningin
netje' zelf de eed had afgelegd, toen tijdens
de inhuldiging van haar dochter.
De geschiedenis herhaalde zich. Prinses
Juliana verscheen op 30 april 1980 om 11
uur 's ochtends op het balkon van het pa
leis op de Dam om Beatrix voor te stellen,
'uw nieuwe koningin'. Daaraan vooraf
gaand had, voor het eerst onder toeziend
oog van camera's, een aangeslagen Juliana
bij de abdicatieplechtigheid haar 'uitmun
tend voorbereide' dochter als frisse nieuwe
kracht geprezen. Voor het ondertekenen
van de akte moest haar echtgenoot, prins
Bernhard, een pen uit zijn binnenzak te
voorschijn toveren.
Zoals Beatrix naar voren werd geschoven
op de plek waar haar moeder zelf voor het
eerst als Koningin Juliana werd gepresen
teerd, zal Willem-Alexander straks naast
zijn moeder aantreden na haar troonsaf
stand. Op een balkon dat voor hem nog
van extra betekenis is door die andere bij
zondere gelegenheid, het moment van de
lang verwachte Kus op de dag van zijn hu
welijk met Maxima Zorreguieta op
2-2-2002. En wellicht gluren zijn drie doch
ters, prinses Amalia voorop, dan door de
raampjes om iets van het spektakel op te
vangen zoals hij en zijn broertjes 33 jaar
eerder.
Ondanks alle discussie over de rol van de
koning, liggen gewelddadige protesten zo
als in 1980 minder voor de hand. In Am
sterdam was destijds een grote kraakbewe
ging actief die de 30ste april onder het mot
to 'geen woning, geen kroning' tot actiedag
uitriep. Rookbommen ontploften, er werd
traangas ingezet. De Mobiele Eenheid kon
ternauwernood voorkomen dat krakers op
rukten naar de Dam. De situatie was zo ge
spannen dat scherpschutters volgens inge
wijden op de daken van de Bijenkorf en
Peek 8c Kloppenburg hun vinger aan de
30 APRIL 1980
KONINGIN BEATRIX
LEGT DE EED OP DE
GRONDWET AF IN DE NIEUWE
KERK IN AMSTERDAM
trekker hadden. De inhuldigingsceremonie
kreeg haar definitieve vorm bij koning Wil
lem II in 1840.
In de Nieuwe Kerk wordt de koning aange
kondigd door de hoofdceremoniemeester -
met een luid geschald 'De Koning' - en on
der het Wilhelmus binnengeleid door de
Commissie van In- en uitgeleide. Eerst
houdt hij een korte toespraak en legt dan
de eed of belofte af.
Namens de Kamerleden en Statenleden uit
de drie andere landen van het Koninkrijk
(Aruba, Curacao en Sint Maarten) spreekt
de voorzitter van de Eerste Kamer een
plechtige verklaring uit. Naast hoogwaar
digheidsbekleders van kabinet, Staten-Ge
neraal en Raad van State en hun genodig-
