spectrum 4
S
De streepjescode vierde
onlangs zijn óoste
verjaardag. Het feestje ging
min of meer ongemerkt
voorbij. Eigenlijk ten
onrechte, want de barcode
betekende een revolutie in
het winkelen. Inmiddels
staan de opvolgers van de
streepjescode in de rij.
Zaterdag 12 januari 2013
I
De
door Sandra van Maanen
illustratie Mark Reijntjens
Zonder veel ruchtbaar
heid is eind vorig jaar de
óoste verjaardag van de
streepjescode gevierd.
Een leven zonder streep
jescode is nauwelijks
nog voorstelbaar. Iedere
dag staan we aan de kassa en wordt de bar
code, zoals dat rijtje streepjes officieel heet,
op een product gescand. Daarmee fungeert
de barcode als prijs- en voorraadindicator.
Met dank aan de uitvinder, Norman J.
Woodland, een werktuigbouwkundige uit
Philadelphia. Woodland, die vorige maand
op 91-jarige leeftijd overleed, vroeg in 1949
octrooi aan op zijn uitvinding. Het patent
werd op 7 oktober 1952 vastgelegd. Wood
land had er toen al drie jaar denkwerk in
zitten.
De behoefte vanuit de voedselindustrie
aan een slim volgsysteem voor producten
was voor de voormalige docent werktuig
bouwkunde de prikkel een uniek codering
systeem te ontwikkelen. Een systeem als
opvolger van de ponskaart, maar dan geïn
spireerd op de Morse-code, waarbij punt
jes en streepjes worden gebruikt om elek
tronische informatie te verzenden. Een
middagje strand in Florida deed het kwart
je vallen: na het trekken van wat streepjes
met zijn vingers in het zand, realiseerde
Woodland zich dat dit wellicht het sys
teem kon worden om een schat van infor
matie op eenvoudige wijze te communice
ren.
Niet meer dan vier streepjes telden de eer
ste barcodes, die in het vroege ontwikkel
traject naast elkaar of in cirkelvorm wer
den toegepast. Woodlands werkgever IBM
zag er weinig heil in en verkocht het pa
tent. In 1969 verliep dit, maar de ontwikke
ling van de code ging door. Uiteindelijk
kreeg IBM de rechten in 1971 opnieuw in
handen. Twee jaar later ontstond de twaalf-
cijferige Universal Product Code. Naast de
Amerikaanse is er ook een Europese, Chi
nese en Japanse standaard. Op 26 juni 1974
verscheen voor het eerst een product met
streepjescode in de supermarkt: een pakje
kauwgum van Wringley's.
De streepjescode of barcode bestaat uit
een serie lijntjes die door een scanner gele
zen worden. Afhankelijk van het systeem
bestaat de code uit cijfers of uit een combi
natie van cijfers, letters en leestekens. Er
zijn aparte codeermethodes, bijvoorbeeld
voor ziekenhuizen waar bloedmonsters in
laboratoria gemerkt worden. Maar ook par
keren, bagage inchecken of boeken lenen
gaat allemaal sneller en beter georgani
seerd dankzij de streepjescode.
De streepjescode vond snel zijn weg naar
de supermarkt. Dankzij de barcode op elk
product werd het voorraadbeheer vrijwel
volledig geautomatiseerd. En aan de kassa
zit de vaart er goed in. Geen getreuzel of
oponthoud, omdat de caissière een offday
heeft of omdat het prijsje ontbreekt.
De leek kan aan de code aflezen of een pro
duct in Nederland is gemaakt of alleen be
werkt dan wel verpakt. Je kunt achterha
len wie de fabrikant is door te kijken op de
website www.gepir.nl. Een in Nederland
geproduceerd artikel begint met de cijfers
871. De zes cijfers daarna vormen de unie
ke code van de fabrikant, de daaropvolgen
de drie cijfers staan voor het product of
productgroep). Het laatste cijfer is een con
trolenummer. De supermarkt kan eigen in
formatie toevoegen aan de code. Prijs, in
koopdatum, volume van de partij. In de
loop der jaren heeft het ogenschijnlijk zo
simpele systeem een enorme ontwikkeling
qua logistiek ten gevolg gehad.
Het aantal keren dat de consument zelf de
streepjescode gebruikt voor informatie zal
de komende jaren naar alle verwachting
toenemen. Afgelopen jaar werd de app
BoodschApp gelanceerd, een beoordelings
systeem waarmee je als consument via de
streepjescode in één oogopslag ziet hoe ge
zond en prijsvriendelijk een product is.
Via deze app kunnen inmiddels vierdui
zend producten worden vergeleken op het
gehalte aan verzadigd vet, suiker, vezels en
zout, maar ook op het gebied van prijs.
Ook Foodhouse vergelijkt producten op
hun voedingswaarde. Met deze app is bo
vendien informatie over supermarkten te
vinden. Foodhouse biedt informatie over
zo'n achtduizend producten van Albert
Heijn, Jumbo en C1000.
Inmiddels heeft de streepjescode een vol
waardige nakomeling: de QR-code. Deze
werd al gelanceerd in 1994 speciaal voor
consumenten, maar is pas de laatste twee
jaar in opkomst.
QR staat voor quick response: snel ant
woord. Want daar zijn we als moderne
consumenten dol op! Om een goede keuze
te maken, willen we direct informatie over
een product. Met de QR-code kan dat;
scan het zwart-witte pictogram met je
smartphone en alle informatie wordt zicht
baar.
De QR-code duikt steeds vaker op: in ad
vertenties, op producten, op etalageruiten.
Vorig jaar werd hij geïntroduceerd in de
horeca. Door te scannen kunnen gasten bij
voorbeeld de menukaart van het restau
rant thuis, op kantoor of onderweg alvast
bekijken.
Inmiddels duiken overal in de wereld virtu
ele shops op. Je kunt er winkelen, maar er
is alleen een geëtaleerd product te zien en
in sommige gevallen zelfs alleen een afbeel
ding. Door de QR-code te scannen kun je
meer informatie krijgen. Wil je het pro
duct hebben? Even scannen met de smart
phone, online betalen en klaar is Kees. Het
bestelde product wordt vervolgens thuisbe
zorgd.
Het aantal varianten op de barcode neemt
inmiddels toe. Naast de QR-code zijn er
systemen als RFID en NFC die productin
formatie, beveiliging en logistiek verzor
gen. En onlangs is een barcode geïntrodu
ceerd die gebruik maakt van geluid. Hier
bij wordt een patroon, een beetje vergelijk
baar met dat op een cd, geëtst op een pro
duct. Met een naald of zelfs een vinger kan
over dit patroon worden gewreven om tril
lingen op te wekken die een computer kan
herkennen en omzetten in informatie.
Woodland kan de ontwikkelingen niet
meer volgen. Maar vorig jaar maakte hij
nog wel mee dat hij, dankzij zijn uitvin
ding, werd toegelaten tot de Amerikaanse
Nationale Uitvinders Hall of Fame.
reageren?
spectrum@depersdienst.nl
