spectrum
M
Dodelijk voor coureurs
en toeschouwers
Zaterdag 5 januari 2013
race
A- r
De Dakar-rally werd geboren uit de
verbeelding van de Franse motorra
cer Thierry Sabine. In 1977 verdwaal
de hij tijdens een rally in de Libische
woestijn. Na zijn redding organiseer
de hij een race door de prachtige
maar gevaarlijke woestijnen van
Noord-West Afrika. De Dakar groei
de uit tot het meest populaire spor
tieve evenement in zijn soort.
Van 1978 tot en met 2007 vertrok
ken motoren, rallywagens en vracht
auto's vanuit Parijs met het Senegale
se Dakar als eindbestemming. Tij
dens de diverse edities haalden veel
coureurs de eindstreep niet. Er kwa
men 21 coureurs om het leven sinds
1978 en in 1986 overleed ook be
denker Thierry Sabine zelf, toen de
helikopter waarin hij de race volgde,
neerstortte in de woestijn.
Onder toeschouwers heeft de rally
eveneens tientallen slachtoffers
geëist. In veel gevallen ging het om
jonge kinderen uit Afrikaanse dor
pen die dood werden gereden, toen
de rally nog door de woestijnen van
Afrika voerde.
Door de jaren heen nam de kritiek
toe: de racers zouden grote schade
toebrengen aan het landschap, de
rally zou 'koloniaal' zijn en een 'vul
gair vertoon van macht en welvaart'
temidden van extreme armoede.
Uiteindelijk leidde niet de kritiek,
maar de vrees voor terreuraanslagen
door Al Quaeda ertoe dat de Dakar
in 2008 voor het eerst werd afge
last. De organisatie vreesde in Mauri
tanië de veiligheid onvoldoende te
kunnen garanderen. Het daaropvol
gende jaar verhuisde het circus me
de daarom naar Zuid-Amerika.
Een beeld van de rally Parijs-Dakar vorig jaar. De foto is gemaakt tijdens de race in Argentinië.
foto Willy Weyens
etappes waren, haakten veel coureurs af
door de zwaarte van het parcours."
Elke milieuorganisatie verkettert de Dakar
als een circus van verkwisting en respect
loos raggen door de natuur. De organisatie
ziet graag een wat positiever beeld. Daar
om werd in vier jaar meer dan 450.000 eu
ro opgehaald voor een van oorsprong Chi
leense organisatie die noodhuisvesting en
projecten voor sociale reïntegratie finan
ciert. Daarnaast wordt de C02-uitstoot
van de rally nu gecompenseerd met hulp
van een organisatie die strijdt tegen de ont
bossing in het Peruaanse Amazonegebied.
Om de lokale bevolking te vriend te hou
den, rijden tijdens de race dertig 4x4-voer-
tuigen als bezemwagens langs het par
cours om te voorkomen dat fans en rijders
afval laten slingeren.
Ondanks de pr-inspanningen van de orga
nisatie en van de Peruaanse regering zijn
paleontologen en archeologen in Peru en
Chili niet onder de indruk. Zij vrezen dat
de coureurs en toeschouwers grote schade
zullen toebrengen aan de omgeving. In Pe
ru houdt Klaus Hönninger, directeur van
het Meyer-Hönninger museum voor pa
leontologie, zijn hart vast voor de fossiele
rijkdom van de woestijnen in Ica, de regio
ten zuiden van Lima. „De schade vorig jaar
was vreselijk. Mensen gebruikten de rug-
genwervels van prehistorische skeletten
als krukjes, lieten tonnen afval achter en
banjerden overal dwars doorheen."
Hönninger benadrukt de unieke histori
sche waarde van het gebied. In de woes
tijn liggen duizenden skeletten van reuzen-
haaien, walvissen en andere zeedieren die
soms meer dan 20 miljoen jaar oud zijn.
„Dat zie je nergens anders ter wereld. Die
fossielen vertellen ons de geschiedenis van
de Stille Oceaan. Maar er is een groot ge
brek aan kennis onder het publiek. Sommi
ge toeschouwers zeiden vorig jaar tegen
me: 'Wat doen die paar schijtbotten er
nou toe, ik wil gewoon de rally zien!'"
De regering claimt volgens Hönninger ten
onrechte dat ze alles onder controle heeft.
„Voor zover de fossielen in het gebied in
kaart zijn gebracht hebben de autoriteiten
daar geen of nauwelijks weet van." Dat
het met de kennis van Peru's regering niet
al te best is gesteld, bevestigt Hans Firbas,
de pr-chef van de Dakar in Peru. „Je ziet
aan alles dat de regering niet is voorbereid
op een evenement van dit formaat. Dat
was vorig jaar ook al zo. Toen kon de aan
komst in Lima bijna niet doorgaan door
trage bureaucratie en vele fouten. Nu zie je
het weer, aan kleine logistieke details,
maar ook in grotere dingen. Het Cultureel
Instituut van de regering heeft bijvoor
beeld geen gedetailleerde archeologische
kaarten van het gebied, terwijl die er wel
zijn."
Ook in buurland Chili, waar de Dakar dit
jaar finisht, zijn archeologen ongerust Vol
gens Paola Gonzalez, vicepresidente van
het Chileense College van Archeologen, is
het niet alleen de Chileense regering maar
ook justitie die doet, alsof er niets aan de
hand is. „Het is echt een schande. We heb
ben regels en wetten die erfgoed moeten
beschermen, maar die worden compleet
genegeerd. Er zou een analyse komen naar
milieueffecten, maar die is nooit uitge
voerd. Vorig jaar hebben we gedocumen
teerd hoe voertuigen dwars over archeolo-
gische vindplaatsen en prehistorische teke
ningen zijn gereden, maar onze aanklach
ten werden stuk voor stuk genegeerd."
Het motief lijkt in beide landen hetzelfde:
inkomsten uit toerisme. Vorig jaar trok de
Dakar alleen in Peru al anderhalf miljoen
toeschouwers en bracht de rally zo'n 400
miljoen euro aan inkomsten op voor de
toerismesector. De kosten om het evene
ment binnen te halen liggen met 6 mil
joen euro een stuk lager. Maar volgens ar
cheologe Gonzalez moeten de inkomsten
worden afgezet tegen de grote schade aan
historische vindplaatsen. „De regering
kijkt te veel naar de korte termijn. De eco
nomische waarde van dit evenement mag
dan groot zijn, dat is de verwoesting van
vindplaatsen en artefacten ook. En het her
stel daarvan, als dat überhaupt mogelijk is,
zal nog veel kostbaarder zijn. Bovendien
ondervindt toerisme juist ook schade: wie
komt er nog naar de Atacamawoestijn als
er bandensporen te zien zijn?" Gonzalez
overweegt om naar het Inter-Amerikaans
Hof voor de Mensenrechten te stappen.
„We proberen ook met organisaties in an
dere landen samen te werken en bijvoor
beeld de hulp in te roepen van UNESCO
om de wetenschappelijke en historische
rijkdom te bewaren voor toekomstige ge
neraties Chilenen."
Hönninger heeft op zijn beurt in Peru een
groep van twintig mensen verzameld om
tijdens de rally het publiek voor te lichten
en tot voorzichtigheid te manen. „Ik hoop
echt dat het lukt om schade te voorko
men", zegt de paleontoloog. „Want ik ben
niet iemand die nu waarschuwt om nader
hand 'Zie je wel, ik zei het toch!' te kun
nen roepen. Het behoud van de fossiele en
historische rijkdom van het gebied is het
enige wat me interesseert. Maar ik vrees
het ergste."
reageren?
spectrum@depersdienst.nl
