341 gezondheid
Elektronisch Patiënten Dossier
huisarts
Schade aan de huid of het spierweefsel als gevolg van
doorliggen. Sinds deze aandoening, die decubitus heet,
eind vorige eeuw ook aandacht kreeg van politiek Den
Haag, is het aantal patiënten flink afgenomen. Toch is er
nog altijd vooruitgang te boeken.
'iEen ogenschijnlijk onschuldige
rode vlek had zich ontwikkeld tot
een groot gapend gat
Meeroken vergroot kans op
meningokokkenziekte
Fitte patiënt heeft minder Echo-apparaat kan prima
complicaties na hartoperatie longontsteking opsporen
Hersenschudding ijlt lang na
bij kinderen
Bij zwangerschap oppassen
met paracetamol
zaterdag 5 januari 2013
door Jos van Bemmel
Met behulp van het
Elektronisch Patiën
ten Dossier (EPD)
kunnen zorgverle
ners informatie uitwisselen over
patiënten en medicijngebruik. Al
in 2009 waren de minister van
Volksgezondheid en de Landelijke
Huisarts Vereniging (LHV) het
eens over de noodzaak landelijk
het EPD door te voeren. Op het
eerste gezicht een prima plan. U
heeft medicijnen voor uw hartin
farct en suikerziekte. Woonachtig
in Amsterdam, wordt u op vakan
tie in Limburg ziek. De dokter al
daar kan via het EPD uw medi
sche gegevens inzien en u daar
door beter behandelen. Wat kan
daar op tegen zijn?
In maart 2011 ging de Eerste Ka
mer desondanks niet akkoord
met het plan. En ik begrijp dat
wel: het idee is mooi, maar de uit
voering onveilig. Elk computersys
teem is te kraken. Als zelfs het
Pentagon gehackt kan worden
waarom zouden uw gegevens dan
wel veilig zijn? Omdat ze niet inte
ressant genoeg zijn? Uw gegevens
niet, maar wel die van een mil
joen medelanders. Een verzeke
ringsmaatschappij die graag veel
gezonde (lees: goedkope) mensen
verzekert, zou er erg blij mee zijn.
Recent is het EPD weer van stal
gehaald. Via het in het leven ge
roepen Landelijk Schakelpunt
(LSP) wordt het mogelijk patiënt
informatie uit te wisselen tussen
zorginstellingen. Het LSP bewaart
de patiëntengegevens niet, maar
ze zijn wel snel opvraagbaar uit
computers van andere zorgverle
ners. Intussen is er redelijk tege
moetgekomen aan bezwaren die
eraan het EPD kleefden. Zo zal
het systeem niet landelijk maar re
gionaal ingevoerd worden en
moeten patiënten expliciet toe
stemming geven aan hun zorgver
lener om gegevens uit wisselen.
Ook krijgen zorgverleners alleen
toegang tot relevante informatie
en zullen er flinke straffen staan
op onrechtmatig inkijken van uw
gegevens.
Opnieuw zou ik zeggen: wie kan
er nu nog iets hebben tegen dit
volledig dichtgetimmerde, water
dichte systeem? Toch zijn er nog
steeds criticasters. Ik begrijp ze
goed. Zo moeten huisartsen als ge-
gevensverzamelaar idealiter de on
zalige klus klaren uw dossier 'in-
zage-proof maken. Wat heeft de
chirurg immers te maken met het
deel in uw dossier over uw echt
scheidingsperikelen? Verder vraag
ik me af wie de straffen gaat uitde
len bij onrechtmatig inkijken van
uw dossier. Hoe vang je een
hacker?
De cruciale vraag blijft of de meer
waarde van het uitwisselen van
uw persoonlijke gegevens op
weegt tegen de kans dat diezelfde
gegevens op straat komen te lig
gen. Dat is een persoonlijke afwe
ging. Bent u goed van vertrouwen
dan geeft u toestemming tot deel
name aan het EPD. Bent u nor
maal'gesproken wat wantrou
wend, dan weigert u. Zoals mis
schien een columnist betaamt,
ben ik meer van het laatste type.
Ik vraag me af waarom we zo'n
grootschalig systeem als het EPD
c.q. LSP nodig hebben. Grootscha
ligheid maakt kwetsbaar. Beschei
denheid siert de mens. Waarom
niet een elektronisch patiënten
pasje of een beveiligde USB-stick
met daarop de medische voorge
schiedenis die na bezoek aan een
zorgverlener al dan niet geüpda-
tet wordt.
Ik ben het eens met H. Bessem,
oud LHV-voorzitter die stelt dat
de patiënt zelf als eerste verant
woordelijke is voor zijn medische
dossier. Hij denkt daarbij aan een
chip in de verzekeringspas van de
patiënt, waarmee de toegang tot
het EPD wordt geregeld. Tijdens
een bezoek aan een andere zorg
verlener kan hij deze dan toegang
geven tot zijn medische gegevens.
Natuurlijk kan ook zo'n pasje ge
stolen en gekraakt worden: maar
wie is er nu geïnteresseerd in uw
ziektegeschiedenis? Kwaadwillen
den denken groot. Alleen lijsten
met duizenden of miljoenen na
men en kwalen zijn verkoopbaar,
niet die van u persoonlijk.
Aandacht voor
door Arnoud Kluiters
illustratie Getty Images
T
1 er bescherming van zijn privacy
noemt verpleegkundig specialist in
opleiding Peter Quataert hem Harry,
een 60-jarige dwarslaesiepatiënt.
„Gezond en wel was hij naar Engeland op
vakantie gegaan, een week later opereerde
een chirurg met spoed een zwaar geïnfec
teerde wond op zijn zitvlak, zo groot als een
vuist."
Harry woont in een beschermende woon
omgeving, waar alles aan zijn situatie is aan
gepast, van tillift tot rolstoel. Ditzelfde geldt
voor zijn werkplek bij een bank, waar hij
zelfstandig en fulltime kan werken. „Toch
ging het fout", zegt Quataert. „In het hotel
in Dover moest hij zich te veel aanpassen.
Zijn kwetsbare zitvlak leed onder iedere ver
plaatsing van A naar B, maar door zijn ver
lamming voelde hij dit niet. Eenmaal terug
in Nederland kwam hij met hoge koorts in
het ziekenhuis terecht. Een ogenschijnlijk
onschuldige rode vlek had zich in nog geen
week ontwikkeld tot een groot gapend gat."
Een doorligwond ofwel decubitus kan zich
in een tijdsbestek van drie tot vier uur ont
wikkelen. In het beginstadium markeren ro
de vlekken de plekken op het lichaam waar
huid en bot dicht op elkaar liggen (categorie
1 wordt dit genoemd). Ellebogen, schouder
bladen, knieën, polsen, oren, hielen, achter
hoofd en staartbeen (stuitje) zijn de plek
ken op het lichaam, waar decubitus kan op
treden. Die zijn niet gebouwd op langdurige
druk van buitenaf. Wie urenlang op dit
soort plekken zit of ligt, zonder af en toe
van houding te veranderen, raakt in de pro
blemen. Vooral als de conditie (van de
huid) ook al is aangetast.
De bloedtoevoer wordt afgesloten en het
weefsel komt zonder zuurstof te zitten. Dit
hoeft nog niet direct tot symptomen te lei
den, omdat spierweefsel het tot ongeveer
een uur zonder vers bloed kan stellen.
Klachten ontstaan pas wanneer de bloedva
ten zich weer openen. Een deel van de zuur
stof heeft zich dan omgezet in een zogehe
ten zuurstof-radicaal, een soort atoom dat
een verwoestende werking kan hebben op
het weefsel. Hoe langer deze zuurstof-radi
caal onbekommerd haar gang kan gaan, des
te groter de schade. In de hoogste categorie
4 kan de open wond de grootte van meerde
re tennisballen aannemen.
Tot medio jaren negentig besteedden veel
zorgverleners nauwelijks aandacht aan door-
ligwonden. „Tot die tijd overheerste de ge
dachte dat dit soort klachten gewoon bij de
patiënt hoorden", zegt Quataert. „Die was
zo zwaar ziek, dacht ook ik destijds, we kun
nen hem of haar niet goed helpen. Richtlij
nen bestonden er nauwelijks. Iemand
kwam bijvoorbeeld als longpatiënt het zie
kenhuis in. Het idee dat bij hem decubitus
kon ontstaan, verschoof naar de achter
grond. De aandoening kreeg niet de aan
dacht die er vandaag de dag wél voor is."
Quataert weet waarover hij praat. Hij ziet
deze patiënten niet alleen in het Wondex-
pertisecentrum ZoigSaam in Terneuzen. Hij
bekleedt ook verschillende bestuursfuncties
in commissies en werkgroepen met een fo
cus op de strijd tegen en de behandeling
van wonden.
„Veel landen dringen decubitus inmiddels
verder terug (zie kader). In ons land stond
de aandoening halverwege de jaren negen
tig nog in de top 4 van nationale zorgkos-
ten, tussen bijvoorbeeld kanker en hart- en
vaatziekten.
Wetenschappers trokken aan de bel. Daarna
is met financiële hulp van de overheid een
goede structuur opgezet om passende maat
regelen te kunnen nemen."
Op verschillende terreinen is er sindsdien
vooruitgang geboekt. „Een goed voorbeeld
is de jaarlijkse registratie sinds 1998 van het
aantal mensen met doorligplekken. Per zie
kenhuis en verpleeghuis worden die getal
len genoteerd. En ook van mensen in de
thuiszorgsituatie wordt bijgehouden of spra
ke is van decubitus en in welke mate."
Ter illustratie legt hij de cijfers naast elkaar.
Kinderen die regelmatig staan
blootgesteld aan sigarettenrook of
van wie de moeder tijdens de
zwangerschap heeft gerookt, lo
pen een verhoogde kans op me
ningokokkenziekte ('nekkramp'
of ernstige bloedvergiftiging). Dat
blijkt uit onderzoek.
In Nederland worden kinderen in
geënt tegen ééri type bacterie die
meningokkenziekte veroorzaakt.
http://bit.ly/Rr6ibc
Wie een (geplande) hartoperatie
in het vooruitzicht heeft, kan
maar beter zorgen vooraf fit te
zijn. Hoe beter getraind, des te
kleiner is de kans op complica
ties, met name longontsteking, na
de operatie. Dat blijkt uit een ana
lyse van acht wetenschappelijke
studies. De goed getrainde patiën
ten kunnen gemiddeld ook eerder
naar huis.
http://bit.ly/TQG90N
Om longontsteking vast te stellen
wordt vaak een röntgenfoto ge
maakt. In plaats van zo'n foto is
ook een onderzoek met echo ge
schikt om, bij kinderen en jong
volwassenen, longontsteking vast
te stellen. Voordeel van de echo is
dat de techniek gemakkelijk is te
leren en een echoapparaat meer
voorhanden is dan een röntgenap-
paraat.
O http://bit.ly/RZ9U40
De gevolgen van een hersenschud
ding zijn nog lang te zien in de
hersenen. Vier maanden nadat de
klachten van een hersenschud
ding bij kinderen zijn verdwenen,
zijn er nog aantoonbare afwijkin
gen te zien in de hersenen, met
name in de witte stof, de snelle
hersenvezels. Het is onbekend of
de afwijkingen later weer verdwij
nen.
O http://bit.ly/QXgKFF
Als vrouwen in het tweede tri
mester (maand 4 tot en met 6)
van de zwangerschap regelmatig
paracetamol slikken, hebben hun
zonen een verhoogde kans dat de
zaadballen bij de geboorte
nog niet zijn ingedaald. Dit blijkt
uit onderzoek in Rotterdam. Het
is nog niet duidelijk welke hoe
veelheden paracetamol leiden tot
afwijkingen bij de zonen,
o http://bit.ly/RmPqCb
I
I
1
1
1
