zeeland 25
'Het waren Franse granaten' Coes zet in
0 op strenge
'Ik hoorde de harde
klappen van de bommen'
controle
bijstand
Reprise tv-serie Contessa van Renesse
Troubadour en
zoon geven
'in-store' concert
Goossens denkt dat de
Fransen de Stationsbrug
als doel hadden om hun
aftocht te dekken.
zaterdag 5 januari 2013
Een groep Duitse militairen wandelt door het verwoeste centrum van Mid
delburg. De foto is genomen vanaf de toenmalige Wal. De Abdij en omge
ving liggen grotendeels in puin. foto Collectie C. Ovee, foto uit besproken boek
Het was een Duitse beschieting,
geen bombardement door de
Luftwaffe. De conclusie van his
toricus Peter Sijnke in het boek
Het Vergeten Bombardement
maakt drie jaar geleden al de
tongen los. Middelburger Toon
Goossens gaat in het zijn uitga
ve 'Gestold Verleden' nog een
stap verder. Niet Duitse, maar
Franse granaten waren de oor
zaak van de grote stadsbrand
van 17 mei 1940.
door Theo Ciele
Waar is het be
wijs? Ik heb
nooit geloofd
dat er een Duits
luchtbombarde
ment op Middelburg heeft plaats
gevonden. Maar wat was dan wel
de oorzaak van de verwoestingen
in de stad?"
Die vraag stond centraal bij het on
derzoek van Toon Goossens naar
de gebeurtenissen van vrijdag 17
mei 1940, de dag dat een groot
deel van de binnenstad als gevolg
van oorlogsgeweld in een rokende
puinhoop veranderde.
Om meteen met de deur in huis te
vallen: „Onderzoek in Duitse,
Franse en Nederlandse militaire ar
chieven brachten geen documen
ten boven water die een onweer
legbaar antwoord geven op de
vraag wie de veroorzaker was van
de grote stadsbrand. Maar 'de in
houd van processen-verbaal, rap
porten, interviews en mediaberich
ten verwijzen specifiek naar de
Franse artillerie. Ook is een aantal
Franse blindgangers in de binnen
stad gevonden", schrijft Goossens
in zijn boek Gestold Verleden. De
titel verwijst naar het monument
Gestolde Herinnering, op de Nieu
we Burg. Daarop is een plaatje ge
schroefd waarin wordt gesproken
van een bombardement door de
Duitse Luftwaffe.
Na de oorlog schaarde Middelburg
zich in de rij slachtoffers van Duit
se terreu rbombardementen als
Warschau, Coventry en Rotter-
dam. Begrijpelijk dat Duitsers, als
agressor, ook als de veroorzakers
van de stadsbrand worden gezien,
vindt Goossens, maar het heeft
het zoeken naar wat daadwerkelijk
is gebeurd op 'Vreselijke Vrijdag',
lange tijd in de weg gezeten. Goos
sens: „In de loop van de tijd zijn
die veronderstelde Duitse bombar
dementen als gerucht, door on
juist woordgebruik, door het weg
slijten van tegenargumenten en
door collectief stilzwijgen over
Franse beschietingen, als vanzelf
sprekend geworden. Dat heeft tot
gevolg dat al tientallen jaren een
sterke psychologische weerstand
bestaat om de fatale beschietingen
door Frans geschut onder ogen te
zien. De situatie is onomkeerbaar
geworden doordat een bezinning
over de schuldvraag een echec zou
zijn bij de herdenkingen."
Overigens zette de Documentatie-
groep Walcheren 1939-1945 al in
1990 vraagtekens bij het luchtbom
bardement.
In 2010 schreef Sijnke over Duitse
beschietingen en Frans vuur die
kleinere en grote branden veroor
zaakten die in de grotendeels verla
ten stad konden uitgroeien tot één
grote, onbeheersbare vuurzee.
Goossens gaat een stap ver
der. Hij weet dat hij hier
mee een controversieel
standpunt inneemt, maar gezien
de resultaten van zijn onderzoek
kan hij niet anders.
De volgens hem meest waarschijn
lijke hypothese is dat de Fransen
vanuit het zuiden de Stationsbrug
als doel hadden om een eventuele
Duitse opmars via Middelburg te
vertragen. Omdat ze de Lange )an
als zichtbaar doel hadden, werd de
toren gebruikt voor het zogeheten
'inschieten' van de kanonnen. Een
maal ingeschoten, kon later, na
een richtcorrectie, op de Kanaal-
weg en de Stationsbrug geschoten
worden om de Franse terugtocht
te dekken. Dat inschieten heeft de
branden veroorzaakt, is Goossens
theorie.
Hij voegt met zijn boek een nieuw
hoofdstuk toe aan de langlopende
discussie over de verwoesting van
de binnenstad aan het begin van
de oorlog.
Gestold verleden, 17 mei 1940, Frans
oorlogsgeweld op Middelburg, door
A.B.J. Goossens,uitgave in eigen be
heer.
Op 17 mei 1940 zat de toen
veertienjarige Paul Koole
in de kelder van zijn va
ders limonadefabriek Deko aan de
Langeviele.
Naar aanleiding van het boek van
Ton Goossens schrijft hij: „Vanuit
deze kelder hoorden wij een aan
tal vliegtuigen naderen. Mijn in
schatting, op basis van het geluid,
was dat er sprake was van drie of
vier vliegtuigen die bommen lie
ten vallen. De vliegtuigen zijn in
totaal drie of vier keer overgevlo
gen en steeds lieten ze een aantal
bommen vallen op Middelburg. Je
hoorde naast de harde klappen
van de bommen ook duidelijk het
fluiten van de afgeworpen bom
men. In de tijd tussen deze bom
bardementen zijn volgens mij de
vliegtuigen over de Sloedam gevlo
gen, een plaats waar de Fransen
zich bevonden. Dit zou betekenen
dat bombardementen niet zijn uit
gevoerd door de Fransen, maar
door de Duitse bezetter. Op het
eind van de bombardementen is
het korte tijd stil geweest en ver
volgens hoorde je de Franse artille
rie schieten, echter dit was van
zeer korte duur. Hierna was en
bleef hef stil."
Koole heeft de volgende dag nog
de brandweer van Zoutelande
meegeholpen bij het blussen van
een brand in een pand aan de Pot-
tenmarkt in Middelburg.
Voor hem staat nog altijd vast dat
de Duitsers de branden in de stad
hebben veroorzaakt. „Ik ben er ten
slotte zelfbij geweest."
Goossens heeft wel een verklaring
voor de stelligheid waarmee getui
gen vasthouden aan het versie van
het bombardement. Er vlogen con
stant vliegtuigen boven de Sloe
dam en Walcheren. Vliegtuigge
luid gecombineerd met het geluid
van ontploffende explosieven wek
ken de indruk van een luchtbom
bardement. Bovendien was Rotter
dam een paar dagen eerder gebom
bardeerd door de Luftwaffe dus de
schrik dat Middelburg hetzelfde
lot zou ondergaan zat er goed in.
door Nadia Berkelder
GOES - Mensen met een bijstands
uitkering in Goes moeten rekening
houden met strengere controles.
Ook het aantal onaangekondigde
huisbezoeken gaat omhoog: ieder
een wordt gecontroleerd. Hierdoor
wil de gemeente het aantal uitke
ringen gelijk houden.
Het gaat om een proef in de eerste
drie maanden van dit jaar. Na af
loop van de proef wordt bekeken
of er meer fraudegevallen worden
ontdekt. Tot nu toe kreeg onge
veer een kwart van de aanvragers
van een uitkering bezoek aan huis.
De bezoeken zijn bedoeld om frau
de tegen te gaan: bijvoorbeeld van
iemand die samenwoont zonder
dat te zeggen of van iemand die
bijverdient zonder die inkomsten
op te geven.
Sinds 1 januari worden bijstandsge
rechtigden veel strenger gestraft
als ze naast hun uitkering nog in
komsten hebben. Wie wordt be
trapt, moet het volledige bedrag te
rugbetalen. Daarnaast krijgt een
fraudeur een boete die net zo
hoog is als het bedrag dat te veel is
ontvangen. Bij de tweede keer
wordt het bedrag verhoogd tot 150
procent.
Om het aantal nieuwe uitkerings
gerechtigden te beperken, over
weegt men in Goes om de wacht
tijd die nu voor jongeren geldt
voor iedereen in te voeren. Jonge
ren krijgen nu de eerste vier we
ken geen uitkering: ze moeten
eerst zelf op zoek naar een baan.
Verder worden met uitzendbu
reaus afspraken gemaakt zodat
mensen direct aan de slag kunnen.
Deze en andere maatregelen moe
ten ervoor zorgen dat van alle aan
vragers slechts zestig procent een
uitkering ontvangt. Daarnaast
moeten mensen die al een uitke
ring hebben aan het werk: vijftig
procent van alle mensen die extra
hulp krijgen, moet binnen een
jaar een betaalde baan hebben.
Mensen die een inburgeringscur-
sus hebben gevolgd en toch maar
niet aan het werk komen, krijgen
voortaan extra begeleiding om een
baan te vinden.
COLIJNSPLAAT - De Goese trouba
dour Theo van Teijlingen en de
Keulse band van zijn zoon Benja
min, Knivefight!, geven vrijdag 18
januari een optreden in de winkel
De Kleine Deugniet aan de Voor
straat in Colijnsplaat Eigenares An-
net Versluys biedt een beperkt aan
tal mensen toegang tot haar
winkel/woonkamer voor een
avond met liedjes, vertellingen en
folk-arbeidersliederen met viool,
banjo en gitaar bij de houtkachel.
Toegang is vijf euro, kaarten zijn
te reserveren bij De Kleine Deug
niet, 0113-695305.
De avond begint om 20.00 uur,
vanaf 19.30 uur is de winkel open.
door Ali Pankow
RENESSE - De in de Schouwse
Westhoek opgenomen tv-serie
Contessa van Renesse krijgt vanaf
vandaag een heropvoering bij RTL
8. De komende acht weken wordt
elke zaterdag om 16.30 uur een afle
vering uitgezonden. De serie was
in september vorig jaar al eerder te
zien op RTL 4 en RTL 8.
De Contessa van Renesse is een
idee van theatermaker Jerry Rijs-
tenbil, oorspronkelijk afkomstig
uit Renesse en van producent
Alan Bredenhorst. Het draait in de
serie om de Contessa (Saskia van
Zutphen), die getrouwd is met
graaf Jan (Jerry Rijstenbil) en om
diens jeugdvriendin Adelheid (Pau-
lette Willemse). Verder duikt af en
toe ook Roxy op, de tienerdochter
van de Contessa uit een eerder hu
welijk. De hoofdpersonen hebben
in de serie hun vaste stek op cam
ping Schouwen. Hun optrekje
daar ademt nog de sfeer van de
verloren gegane grandeur uit een
rijker leven. In elke aflevering
draait het vooral om de natuur op
Schouwen-Duiveland. De verschil
lende locaties voor de opnamen
werden nauw overleg met Staats
bosbeheer gekozen.
Saskia van Zutphen en Paulette
Willemse zijn ook bekend als het
duo Mrs. Einstein. Zij werken mee
aan het meezingprogramma Vuile
Huichelaar 3, dat woensdag 23 ja
nuari in De Mythe in Goes staat.
Scène uit de tv-serie 'Contessa van Renesse'. foto Dirk-jan Gjeltema
