SS
media
35
TERUGGESPOELD
Indecent proposal
media@wegener.nl
024-3650570
Zaterdag 22 december 2012
Jacqueline Manders heeft een eerbetoon aan haar vader Tom, alom bekend
als Dorus, samengesteld: „Zie het maar als een monumentje". foto's GPD
Grote, zwartomlijnde ogen, hulpeloze blik: Dorus. De legendarische
held op sokken komt terug op televisie. Veertig jaar na het overlijden
van Tom Manders brengt Max met Kerstmis een eerbetoon,
door Jan Vriend
z
e spreekt zijn naam
met vertedering uit.
'Dorus', zegt Jacqueli
ne Manders steeds
als het om de tv-uit-
zending gaat. Nooit
'pappa' of'vader'. Want Dorus en
Tom Manders waren voor haar ver
schillende mensen. Pappa was
voor thuis, Dorus was de artiest.
Even voor wie van na het Dorus-
tijdperk is: Dorus was een creatie
van Tom Manders (1921-1972), een
Haagse stukadoorszoon, die zijn
loopbaan begon als reclameteke
naar. Hij maakte onder meer illu
straties voor theaterprogramma
boekjes en rolde de cabaretwereld
in als decorontwerper voor onder
anderen Wim Kan. Als artiest had
hij zijn eigen aanpak om zijn verle
genheid te overwinnen: hij liet het
publiek nooit een glimp van zich
zelf zien. Altijd ging hij schuil ach
ter typetje Dorus, een ontwape
nende zwerver met brilletje, stof
jas, hangsnor en eigen filosofietjes
over het leven.
Dorus had Charly Chaplin-achtige
trekjes: overal waar hij kwam, trok
hij de aandacht. Dikdoenerij en
poeha van zogenaamde autoritei
ten wist hij met een onnozele blik
of een paar trefzekere woorden te
ontmaskeren. Waarmee hij als sim
pele ziel en underdog steeds de
sympathie van het publiek kreeg.
In 1953 begon Manders aan het
Amsterdamse Rembrandtplein
zijn café-chantant Saint Gérmain
des Prés, dat met de inrichting de
sfeer van Parijs ademde. Omringd
door een jonge generatie artiesten
als Ted de Braak, Rijk de Gooyer,
Henk Elsink en Rudi Falkenhagen
bracht hij zijn nummers hier tus
sen de tafeltjes met bezoekers. Het
was nieuw, succesvol en letterlijk
gemaakt voor verbeelding, zodat
er al gauw tv-pioniers aanklopten
om een tv-versie van zijn voorstel
ling te maken. Zo kreeg Dorus de
status van publiekslieveling.
In de serie Teruggespoeld staat
wekelijks de spot gericht op
een filmklassieker die op veel
mensen een onuitwisbare
indruk heeft gemaakt.
Er werden nog net geen vragen in de
Tweede Kamer over gesteld, maar
veel zal dat niet hebben gescheeld.
Want of het in de supermarkt was,
op de sportschool of op het werk, overal
ging het over de vraag: 'zou jij 'het' doen
voor een miljoen?'
Tegenwoordig moet je de vraag toelichten.
Want waar staat 'het' voor? En wat moet je
precies doen om er ook nog een miljoen
mee te verdienen? In 1993 behoefde de
vraag echter geen enkele uitleg. Iedereen
wist meteen waar het over ging: tegen beta
ling een nacht doorbrengen met een (rijke)
partner, terwijl je zelf al een relatie hebt
door Jan van Mullem
Voor de lezers die nog met opgetrokken
wenkbrauwen zitten: om deze kwestie
draait het in 'Indecent proposal' (1993), een
drama van Adrian Lyne dat destijds veel
stof deed opwaaien. Waarom? Misschien
was de moraal toen minder los dan nu en
stapte je niet (zo makkelijk) in andermans
(of-vrouws) bed. Zeker niet als je verliefd,
verloofd of getrouwd was. Het thema was
in ieder geval een heftige discussie waard.
Dat trends aan verandering onderhevig
zijn, bewijzen latere reacties van kijkers
van de film, onder meer te lezen op film
sites als imdb.com. Was er in 1993 onenig
heid over de vraag of je zo'n 'million-dol-
lar-offer' moest aannemen of weerstaan,
tien jaar later was de schaal duidelijk rich
ting 'doen!' doorgeslagen. Sterker: 'Where
can I register?', was de komisch-serieuze
wedervraag die talrijke vrouwen stelden.
Wellicht speelde daarbij mee dat Lyne niet
voor de meest afstotelijke acteur had geko
zen om in de rol van miljardair John Gage
Tom Manders: Bij Dorus op schoot.
Gevoed door zijn creatieve geest
en een ingebakken rusteloosheid
pakte hij steeds wat nieuws aan.
Er volgden radio-optredens, hij
maakte platen en begon zijn eigen
Dorus Cabaret in Rotterdam. In
dit theater maakte hij Bij Dorus op
schoot (met de legendarische poes-
sie-mauw-vertolking van de toen
2-jarige Corina Konijnenburg).
Ook investeerde hij kapitalen in
Dorus-films, die hem mede door
zijn gebrek aan zakelijk inzicht al
leen maar schulden opleverden.
Om geld te verdienen keerde hij te
rug naar de televisie, maar uitein
delijk moest hij doodop afhaken.
Eerst werd hij geveld door long
kanker, daarna kreeg hij een hart
aanval. Op de valreep won hij een
halve ton "in de loterij, waarmee
hij zijn schuldeisers kon afbetalen.
Toen stierf hij, 50 jaar oud. Hij liet
een gezin met vijf kinderen achter.
En een publiek dat nog veel meer
van Dorus had willen zien.
Zijn dochter Jacqueline Manders
was 13 jaar toen haar vader over
leed. Zijn atelier is nu haar eigen
creatieve broedplaats. Daar illu
streert ze kinderboeken en schil
dert en ontwerpt ze kostuums
voor televisieprogramma's als Una
voce particolare en Beat the best.
Zelf optreden? Geen denken aan.
„Daar ben ik veel te verlegen voor.
Daarin lijk ik op mijn vader. Hij
durfde het óók alleen met een
snor en een pruik. Maar zelfs met
zo'n vermomming zou ik planken
koorts hebben."
Toch zijn er veel lijntjes met haar
vaders loopbaan. Zo legde ze haar
schetsboeken de afgelopen maan
den opzij om net als hij televisie te
maken. „Speurend in beeldarchie
ven vond ik zo veel werk van mijn
vader, dat ik wel vijf uur televisie
had kunnen maken."
Haar 88-jarige moeder diende als
klankbord bij de selectie van de
beelden. „Veel fragmenten zag ze
voor het eerst na jaren terug. Daar
mee kwamen ook veel dierbare
herinneringen boven. Zo ontstond
er een persoonljjk document rond
mijn vader. Zie het maar als een
monumentje, een houvast voor
mijn moeder, voor de familie en al
die anderen die van hem hielden."
H Publiekstrekkers
In het programma Herinneringen
aan Dorus (26 december op tv)
halen Mini en Maxi en Willeke
Alberti herinneringen op aan de
tijd waarin ze met Tom Manders
werkten. Ook vertellen heden
daagse publiekstrekkers André
van Duin en Herman van Veen
voor de camera wat Dorus voor
hen betekende. De optelsom
van beelden levert een mix op
van documentaire en amuse
ment, met vertrouwde hoogte
punten en interviews. „Het pro
gramma is samengesteld op ge
voel", zegt Jacqueline Manders.
Herinnering aan Dorus. Tweede
kerstdag (woensdag 26 decem
ber) op Nederland 112.10 uur.
Cfv Reageren?
media@depersdienst.nl
Demi Moore en Woody Harrelson spelen met
vuur in het spraakmakende Indecent proposal.
te kruipen: Robert Redford. Om een echt di
lemma voor te leggen, had Lyne beter een
minder appetijtelijke acteur kunnen
nemen, was een veelgehoord kritiekpunt
Ach, je kunt het ook simpel beschouwen:
zeggen dat 'Indecent proposal' niet meer
biedt dan anderhalf uur vermaak. Maar ook
dan is het geen straf om de rit uit te zitten.
Er zit genoeg vaart in het verhaal, de mu
ziek (ook Sade!) is lekker 'smooth', de ac
teerprestaties zijn heel behoorlijk.
Demi Moore en Robert Redford stelen de
show. Sleutelscène is als Diana (Moore) en
David (Woody Harrelson), berooid na een
dagje casino in Las Vegas, worden uitgeno
digd door miljardair John Gage (Redford).
Hij legt hen voor dat 'alles te koop is', waar
op zij zegt: 'Behalve mensen'. Hij: 'Laten
we dat op de proef stellen.' Dan, tot David:
'Eén miljoen dollar voor één nacht met je
vrouw. Eén nacht, levenslange zekerheid.'
Dat onfatsoenlijke voorstel veegt het kop
pel in eerste instantie, tot op het bot gepi
keerd, van tafel. Totdat Diana die nacht de
slaap niet kan vatten en David overtuigt:
'It's just my body, not my mind, not my
heart'. Het begin van het einde? Nee, na
tuurlijk komt alles op het einde goed. Zo
als h®t een échte Hollywoodfïlm betaamt
