io|
Nederlandse films komen steeds minder van eigen bodem. Zo werd de film
over de Heineken-ontvoering gedraaid in Zuid-Afrika met een gunstiger
ondernemingsklimaat. De Nederlandse filmindustrie vreest voor haar toekomst.
dinsdag 18 december 2012
door Freke Remmers en Saskia Wassenaar
Het Bombardement gaat van
daag in première. De film
over de Duitse luchtaanval
op Rotterdam in 1940 met
Jan Smit in de hoofdrol. De
productie is grotendeels op
genomen in... Hongarije.
Niet alleen omdat het Rotterdam van toen niet
meer bestaat. Hongarije was voor de filmploeg
van regisseur Ate de Jong nou eenmaal aantrek
kelijker.
„Van Hongarije kregen we wél steun. En dat
ging om flinke bedragen", vertelt De Jong, die
vergeefs aanklopte bij onder meer de gemeente
Rotterdam. Hoeveel de Hongaren er precies
voor overhebben, wil hij niet kwijt. Wel dat hij
ongeveer de helft van zijn budget (naar schat
ting vijf miljoen euro) in het buitenland heeft
besteed. 'Vreselijk' vindt De Jong dat voor zijn
thuisland. „Maar ik ga niet zomaar een miljoen
mislopen, omdat ik zo graag aardig wil zijn
voor Nederland. Dan is er geen film meer."
Het Bombardement staat niet op zich. Filmregis
seur Eddy Terstall liet de afwerking van het
beeld van zijn nieuwste, 'kleine' film Deal in
België doen en het ervan geluid in Engeland.
Een grote film als die over de Heinekenontvoe-
ring is in Zuid-Afrika gedraaid. Anders dan in
Nederland, bestaat in die landen een regeling
die investeren in films voor particulieren aan
trekkelijk maakt, een zogenoemde tax shelter.
Voorwaarde is negen van de tien keer dat het
geïnvesteerde geld in het land zelf wordt uitge
geven. In Nederland verdeelt het Filmfonds de
subsidie die in Nederland te vergeven is, dit
jaar 35 miljoen. Een beetje film kost minstens 1
a 1,5 miljoen euro. Naast subsidie zijn een bij
drage van een omroep en sponsoring onont
beerlijk; evenals investeerders, zeker voor diege
nen die niet voor Filmfondssubsidie in aanmer
king komen.
Een van hen is regisseur Bas van Teylingen, er
varen (hij maakte onder andere de populaire
tv-serie Zoop en werkt met Martijn Krabbé aan
Uitstel van executie), maar autodidact. „Geen
filmacademie ofzo achter de rug, dus geen sub
sidie", zegt hij. „Nederland is wat dat betreft
een raar land. Het Filmfonds is een onneemba
re vesting. Het kijkt vanuit artistiek en niet
commercieel oogpunt. En bureaucratisch. Alsof
je een paspoort aanvraagt in Rusland. Doe mij
maar de Amerikaanse, commerciële manier. In
Amerika zijn filmstudio's gewoon banken. Die
kijken welke hoofdrolspelers je hebt, wat je sce
nario is. Hier mag een film als New Kids niet
eens meedingen naar een Gouden Kalf Dat is
toch waar mensen naartoe gaan? Wat mensen
willen zien?"
Van Teylingen financierde zijn laatste, korte
film Wat is daarop uw antwoord? uiteindelijk
uit eigen middelen. Hij viel ermee in de prij
zen bij het filmfestival van Chicago.
Deal van Terstall is onder meer met crowdfïin-
ding gefinancierd. „Maar dat is een film met
twee acteurs en een crew van acht man. De he-
'Het Filmfonds is een onneembare
vesting, alsof je een paspoort
aanvraagt in Rusland'
le film kostte nog geen ton. Met crowdfunding
is dertigduizend euro opgehaald, twintigdui
zend komt uit sponsoring en veertigduizend
van UPC, met de deal dat de film na twee we
ken on demand kwam. Die heeft dus maar twee
weken in de bioscoop gedraaid", doet Terstall
uit de doeken. „Geen ideale situatie, maar voor
een kleine film kan dat wel. Dat blijft hobbyis
me. Een jaar gratis werken. Een salaris kun je
er niet uit peuren."
„We willen niet meer subsidie", verwoordt Ter
stall het standpunt van de Nederlandse filmin
dustrie. „Hoewel we per hoofd van de bevol
king het minst aan film uitgeven van alle
EU-landen. Maar meer subsidie is politiek toch
niet haalbaar. We willen een gelijk vertrekpunt
als in de ons omringende landen. Die kennen
allemaal een tax shelter."
Voor de Nederlandse postproductiebedrijven
was deze zomer de maat vol. Zij stuurden een
brandbrief naar de ministeries van Economi
sche Zaken en OCW, omdat vooral de postpro
ductie - zoals het monteren van de films - naar
België verdwijnt, een van de buurlanden met
de in Nederland ook zo vurig gewenste tax shel
ter.
Volgens een schatting van het Filmfonds is hier
door in 201113,7 miljoen euro aan de andere
kant van de grens uitgegeven; met minder
werkgelegenheid, faillissementen en verlies aan
kennis en kunde in Nederland tot gevolg.
Nederland kende al eens een fiscaal gunstige re
geling voor investeerders in films. Die is met in
gang van 2006 afgeschaft. Het was een draak
van een regeling volgens de filmmakers. Het
meeste geld bleef hangen bij partijen die finan
ciers en filmmakers bij elkaar brachten. Ook
ontbrak toetsing op kwaliteit.
D66 heeft de handschoen opgepakt en voorge
steld opnieuw een fiscaal gunstige regeling in
het leven te roepen. Een plan dat door een flin
ke Kamermeerderheid in eerste instantie naar
de prullenbak is verwezen. Kennelijk heeft de
eropvolgende lobby van de filmindustrie suc
ces. D66 vond dit weekeinde steun bij de coali
tiepartijen PvdA en WD om nu eerst een na
tionale filmtop te organiseren over hoe het ver
der moet met de Nederlandse speelfilmindus
trie.
Staatssecretaris Bussemaker ging er gisteren
met de Tweede Kamer over in debat en zegde
daar toe te zullen kijken naar de mogelijkhe
den voor een tax shelter in Nederland. Ze gaf
daarbij nadrukkelijk geen garanties. Eventueel
een combinatie van zo'n gunstig belastingkli
maat en een directe subsidie vindt ze wel een
optie. Ook overweegt ze naar de Europese
Commissie te stappen om eventuele oneerlijke
concurrentie van de tax shelters in het buiten
land aan de kaak te stellen.
Het Filmfonds was gisteren niet bereikbaar
voor een reactie.
Nederlandse
film emigreert
