onsterfelij kheid
Ze zijn de tachtig gepas
seerd en waren échte
staatslieden, zoals je ze
nu niet meer hebt. Hun
plek in de geschiedenis
boekjes is gegarandeerd,
maar ze komen alleen
nog in het nieuws van
wege hun breekbare ge
zondheid. Mandela her
stelt van een longontste
king, Thatcher, Chirac
en Kohl kwakkelen. En
Castro was zelfs al een
keertje dood verklaard.
■"n
door Bob van Huët en John Jas
beeld Mark Reijntjens
Ze stonden hun mannetje op het
wereldtoneel en schreven wereld
geschiedenis: Mandela, Thatcher,
Kohl, Castro en Chirac. Achterna
men die begrippen werden. Sterke
persoonlijkheden tegen wie je opkeek, onge
acht je politieke kleur. Politieke krachtpatsers
wier opvolgers watjes lijken. Ze zijn nog niet
dood, maar langzaam vervagen ze. Zoals de
oude militairen in de beroemde speech van ge
neraal MacArthur voor het Amerikaanse con
gres. Old soldiers never die they just fade away.
'In mijn land draai je eerst de bak in, daarna
word je president.' Nelson Mandela placht met
dit soort uitspraken zijn toehoorders te amuse
ren. Natuurlijk ging het vaak over apartheid en
over gelijkheid, maar de grootste Afrikaanse
politicus ooit wist dat hij zijn bloedserieuze
boodschap zo nu en dan moest larderen met
een vette knipoog.
Afgelopen dinsdag maakte Johannesburg be
kend dat Madiba, zoals Mandela liefdevol
wordt genoemd, longontsteking heeft. Voor ie
mand van 94 is dat zeer zorgelijk, maar het
gaat al een tijdje minder met de voormalige
vrijheidsstrijder en president. De vader van
het nieuwe Zuid-Affika is geopereerd voor pro
staatkanker, heeft meermaals ademhalingspro
blemen gekend en heeft volgens experts aller
lei uiterlijke kenmerken van dementie. Dit is
overigens nooit bevestigd.
Wat Madiba kenmerkt is dat hij als president
het land op verzoenende toon bij de hand
nam, miljoenen mensen hoop gaf, naast een
huis, een baan en gezondheidszorg. In elke wil
lekeurig tijdperk komen ze haast niet groter:
dit soort staatsmannen. Een mens die door pu
re wilskracht een einde maakte aan de onder
drukking van zijn volk, zonder de toekomst
om zeep te helpen door zich te wreken op
oude machthebbers.
Een omaatje met spierwit haar in een Londens
park. 'Breekbaar', zette een Engelse tabloid bij
de foto van de vrouw die al bijna vergeten was.
Geen duur betaalde speeches meer voor de eer
ste vrouwelijke premier van Groot-Brittannië -
soms met haar oude rivaal Michael Gorbatsjov.
Margaret Thatcher dus, die door een Russische
journalist respectvol 'IJzeren Dame' werd ge
doopt vanwege haar compromisloze en keihar
de regeerstijl. Maggie kan niet opstaan zonder
hulp van haar verzorgster.
Wie David Cameron is, de huidige Conserva
tieve premier, wist ze niet toen ze laatst een
paar prominente partijgenoten ontmoette. Na
tuurlijk lekte dat uit. Alsof de mannen haar
nog iets betaald wilden zetten voor de afstraf
fingen van weleer. Ze kwam weer in het
nieuws door een film, The Iron Lady. De Ameri-
kaanse actrice Meryl Streep zette haar verbluf
fend echt neer. Het publiek zag de kracht,
maar ook de eenzaamheid van de kruideniers
dochter uit Grantham. De aftakeling van baro
nes Thatcher begon na de dood van haar man
Dennis, in 2003. Nadat ze meer en meer de
ment werd, moest dochter Caroline haar
steeds weer opnieuw vertellen dat haar lieve
Dennis dood was. Thatcher breekbaar? Sommi
gen kunnen haar nog steeds niet vergeven hoe
keihard ze het land bestuurde. Zelfs de foto
van Margaret het omaatje zorgde voor bittere
reacties op internet. Een daarvan: 'Ik haat haar.
Haar geheugen mag het dan laten afweten,
maar het onze doet dat niet.'
Helmut Kohl is aan het einde van de jaren '80
niet van de buis te branden. Met zijn imposan
te pakken en reusachtige schouders van een
smid belichaamt hij de Duitse hereniging. Als
of hij het oosten van het land persoonlijk had
opgeslokt. Of zoals een partijgenoot het eens
zei: „Als Kohl de Titanic was geweest, dan was
de ijsberg gezonken."
Onverzettelijk als Birne was, smeedde hij een
gehavend Duitsland tot het economische mid
delpunt van Europa. En dat verenigde Europa
hielp hij ook al smeden. Met dat ene plaatje
dat - naast de afbraak van De Muur - ook in de
geschiedenisboekjes staat: Kohl en Mitterrand,
hand in hand in Verdun (1984) waar Duitse en
Franse troepen in de Eerste Wereldoorlog een
verwoestende slag uitvochten. Aan beide zij
den vielen meer dan 300.000 doden. In een mi
nutenlange handdruk werd het einde van de
Franse-Duitse oorlogen bezegeld.
Qua formaat is Helmut Kohl letterlijk en fi
guurlijk nauwelijks geslonken. Maar de ziel is
eruit. De mastodont worstelt niettemin met
zijn gezondheid: in 2008 werd hij getroffen
door een beroerte en hij liep ernstig hoofdlet
sel op bij een val. De kanselier verplaatste zich
een tijd in een rolstoel en kon slecht spreken.
Twee jaar geleden onderging hij een galopera-
tie, dit jaar een hartoperatie.
Maar de tragedie van zijn leven kwam in 2001
met de zelfmoord van zijn depressieve vrouw
Hannelore. Kohl hertrouwde in 2008, in het
ziekenhuis, met de 34 jaar jongere CDU-mede-
werkster Maike Richter.
Ook groot, sterk en energiek was le bulldozer
en een - naar eigen zeggen - een 'man van
vrouwen'. Breekbaar en vermoeid zag de Fran
se oud-president Jacques Chirac eruit toen hij
afgelopen zomer een tomate (een cocktail op
basis van pastis en grenadinesiroop) bestelde
op een terras in Sarran in zijn geliefde departe
ment Corrèze.
Maar nog steeds een homme afemmes getuige
zijn flirt met Miss Corréze. „Hij zei me steeds
dat hij me erg mooi vond", vertelde de knappe
meid. Bernadette Chirac en de hond Sumette
keken goedkeurend toe. Chichi werd een pro
ces wegens corruptie ten behoeve van zijn her
verkiezing bespaard omdat hij het volgens een
onderzoeksrechter 'niet meer kan volgen'.
Geen laatste truuk van Jacques om zijn oppo
nenten te slim af te zijn. Op dat terrasje in de
Corrèze leek hij zwak en zijn stem klonk moe.
Het verbale staccato van weleer was een herin
nering.
En dan Fidel Castro, El Lider Maximo. Zijn
baard werd wereldberoemd, hij rookte stoere,
dikke sigaren en verwekte acht kinderen bij
vier verschillende vrouwen. Als je zijn revolu
tie even kunt vergeten, is hij het prototype van
de ijzervretende, latijnse held. De man die -
voordat hij de macht kon bezitten - bij meerde
re militaire acties ternauwernood overleefde,
waar tientallen makkers sneuvelden.
Zonder Castro geen Nicaragua, geen Chavez,
geen Evo Morales. Geen steun voor talloze re
voltes over de hele wereld. Anderzijds zou er
zonder zijn overspannen noorderbuur ook
geen mythe zijn; geen revolutionair die model
stond voor bevrijdingsbewegingen elders. Te
genwoordig melden persbureaus regelmatig
dat hij ons al verlaten heeft, zo broos is zijn ge
zondheid. Geen sigaren meer. Geen romances,
geen speeches meer die vier uur duren. Ook
geen fotoshoots in militair kostuum, of para
des die aan hem voorbijtrekken. Broer Raül
deelt de lakens uit in Cuba en er gaan maan
den voorbij voordat er weer een teken is van Fi
del. Maar dan komt er weer een berichtje dat
God nog niet verdreven is omdat de man die
niet in hem gelooft nog onder ons is.
zie onze website:buitenland
Bekijk beelden van de vrijlating
van Nelson Mandela
1975
2000
2005
2010
T T
1982 1983
Falkland-oorlog Privatiseringen
economische groei
Groot-Brittannië
1989 1990
Val van Hereniging
De Muur Duitsland
1996
Einde nucleaire
tests Frankrijk
