21
dinsdag 11 december 2012
Wie ooit wel eens in noord-
Frankrijk bij de bron van de
Schelde is geweest, kan zich haast
niet voorstellen dat uit dat beekje
het water stroomt dat tussen
Vlissingen en Breskens in de
Noordzee uitmondt. De (Wester)
Schelde is een echte rivier, al
is de getijdebeweging tot diep
in Vlaanderen merkbaar. Daar
waar de Vlamingen het over de
Zeeschelde hebben - vanaf Gent
tot de Nederlandse grens - is sprake
van een mengeling van zoet en
zoutwater.
Dergelijke overgangsgebieden zijn
voor natuurontwikkeling altijd heel
interessant. De laatste decennia is de
Westerschelde uit het oogpunt van de
natuur toch interessanter geworden.
Het is niet langer meer het groot
ste open riool van west-Europa, waar de riolen van de
Vlaamse grote steden en het ongezuiverde afvalwater van
fabrieken en bedrijven ongestoord in werden geloosd.
De komst van zeehonden betekent dat er weer voedsel
voor deze dieren is en die vissen kunnen er alleen leven
als het water schoner is geworden.
De Hooge Platen voor Breskens en Hoofdplaat zijn uit
gegroeid tot een van de belangrijkste broedgebieden van
dwergstem, visdief en grote stern in Nederland. En als
natuurgebied kunnen de slikken en schorren van het land
van Saeftinge natuurlijk ook niet over het hoofd worden
gezien.
Toch blijft de Westerschelde onmiskenbaar ook de rivier
die langs het Sloegebied met zijn fabrieken en langs Dow
in Terneuzen naar het Antwerpse havengebied stroomt.
De link met de industrie is niet te ontkennen. Door de
drukke scheepvaart voelen de meeste zeilers er niet veel
voor voor om een tochtje over de rivier te maken. Het is
een van de drukst bevaren wateren ter wereld. Veel is er
ook niet te zien, want je kijkt al snel tegen hoge dijken aan.
Die grom zeeschepen horen natuurlijk ook bij het beeld
van de Westerschelde.Traag lijken ze door het water te
glijden. Wie in het kantoor van aannemingsbedrijf Van
der Straaten in Hansweert zit, ziet die schepen soms recht
op zich afkomen. De eerste keer vraag je je af of dat wel
goed gaat. Ook op de dijk bij Bath lijk je de schepen aan te
kunnen raken.
Nu het met de waterkwaliteit van de Westerschelde goed
lijkt te gaan, doemt er weer een ander probleem. De
Westerschelde is van grootbelang voor de bereikbaarheid
van de Antwerpse haven. Sinds de Belgische Opstand
van 1830 liep de toegang tot de Antwerpse haven weer via,
vanuit Belgisch perspectief gezien, buitenlands grondge
bied. In het Verdrag van Londen van 1839, waarin Neder
land de Belgische onafhankelijkheid erkende, werd daarom
in artikel IX vastgelegd, dat Nederland de vrije doorvaart
diende te garanderen tussen de Noordzee en de haven van
Antwerpen over de Westerschelde. Tussen Nederland en
België bestaan sindsdien wrijvingen over het verdiepen en
verbreden van de toegang tot de Antwerpse haven.
Zo is er de Belgische wens van een voortdurende verdie
ping van de rivier om de haven van Antwerpen toeganke
lijk te kunnen maken voor steeds dieper stekende schepen.
Dat is niet helemaal zonder risico. In het Bekken paspoort
voor de Zuidwestelijke Delta wordt geconstateerd dat er
steeds steilere geulwanden ontstaan. Door de natuurlijke
uitbochting van geulen komt de stabiliteit van de geul-
wanden grenzend aan de dijken in het geding. Maar ook
het nog aanwezige meergeulensysteem van het bekken
loopt een risico, door het verruimen van de vaargeulen ter
plaatse van de natuurlijke drempels in de Westerschelde.
Rond het begin van de jaartelling was er nog geen sprake
van een Wester- en Oosterschelde. Maar de voortdurende
aanslagen van de zee op de toenmalige Zeeuwse kust
zorgden ervoor dat enkele geulen ontstonden die in de
verte wel wat weg hadden van de contouren van Ooster- en
Westerschelde. Rond 1300 werd dat beeld versterkt. En met
de Sint Felixvloed in 1421 werd de basis gelegd voor een
patroon van stromen waarbij de Ooster- en Westerschelde
voor Bergen op Zoom met elkaar in verbinding stonden.
Pas veel later met de aanleg van de Kreekrakdam in 1867
stroomt het water uit noord-Frankrijk min of meer volgens
het huidige tracé van de Westerschelde naar de Noordzee.
Van 'hoog' in noord-Frankrijk naar 'laag' de Noordzee in.
René Schrier
Colofon
Buiten Bewegen: verschijnt elke dins
dag als bijlage bij de PZC en BN/DeStem
Buiten Bewegen is een bijlage over leven
en bewegen in Zeeland
U kunt ons informeren:
e-mail: buiten@pzc.nl
website: www.pzc.nl
postadres: PZC o.v.v. Buiten
Postbus 914330 AB Middelburg
telefoon: 0118 434010
Coördinatie:
Jan van Damme
telefoon: 0118 434014
mobiel: 06 542 671 57
e-maïl: J.vandamme@pzc.nl
Vormgeving:
Kees Lammers
Advertenties:
Verkoopteam Zeeiand
telefoon: 0118 434070
teamzeeland@pzc.n!
foto's Lex de Meester
