i o omroepen
Het kabinet bezuinigt keihard op
de Nederlandse omroepen en kijkt
voor de toekomst nadrukkelijk naar
Groot-Brittannië. Het huidige bestel
is slechts een tussenfase.
In Vlaanderen komt er juist
een derde publieke net bij
dinsdag 11 december 2012
Op naar Nederlandse
door Saskia Wassenaar
Het BBC-model.
Ook al zegt
staatssecretaris
Sander Dekker
van Media het
niet, dat is
waar het kabi
net Rutte-II naartoe wil met de pu
blieke omroep. En dat is goed, is
de vaste overtuiging van tv-weten-
•schapper Maarten Reesink van de
Amsterdamse universiteit UvA:
- „We moeten naar een BBC-, Bel
gisch VRT- of een soort Duits mo
del."
Wat de drie gemeen hebben, is dat
omroepen centraal worden aange-
stuurd. „De BBC het meest", zegt
Reesink. „In Duitsland zijn er net
als in Nederland verschillende par
tijen bij betrokken, maar niet zo
veel en niet op grond van verzui
ling. De VRT zit een beetje tussen
de BBC en het Duitse bestel in."
Een groot voordeel van het
BBC-model is dat het aantal direc
teuren wordt beperkt en program
mamakers kunnen doen waar ze
goed in zijn: programma's beden
ken. De beste programmavoorstel-
len kunnen (idealiter) rekenen op
financiering, onafhankelijk van ad
vertentie-inkomsten en de terreur
van kijkcijfers.
Belangrijk nadeel is dat door het
opheffen van de STER-blokken de
staat minder inkomsten en de ad
verteerder minder keuze heeft.
De BBC staat bekend als een bu
reaucratische organisatie, in welk
verband steevast de term staatsom
roep valt. Ook niet onbelangrijk:
de BBC is duur. Veel duurder dan
- het huidige Nederlandse omroep
bestel. NCRV-programma Altijd
Wat heeft uitgezocht dat iedere
Brit 192 euro per jaar kwijt is aan
de BBC. En Nederlanders dragen
maar 99 euro bij aan hun publieke
omroep.
Anders dan de Nederlandse publie
ke omroep, staat het de BBC ech
ter vrij om ook commerciële activi
teiten te ontplooien. Los van radio
en online exploiteert de BBC twee
door de overheid betaalde tv-zen-
ders zonder reclame (BBC One en
Two), een aantal digitale zenders
(Three, Four, HD, CBBC, CBee-
bies, News Channel en Parlia
ment) en commerciële activiteiten
(waaronder BBC World, Lifestyle
en Animal Planet).
Reesink is het met oud-KRO-direc-
teur Koen Becking (overgestapt
naar de universiteit in Tilburg)
eens dat het huidige Nederlandse
bestel niet meer dan een tussenfa-
- se is.
Becking hield het er bij zijn af
scheid van de KRO op dat in de
toekomst drie varianten mogelijk
zijn. De eerste is het BBC-model,
met een centrale rol voor de Ne
derlandse Publieke Omroep
(NPO). De tweede dat de omroe
pen productiehuizen worden. De
derde variant is dat na omroepfii-
sies drie of vier grote omroepcom-
binaties resteren, elk met een ei
gen net.
De Nederlandse omroepen krijgen
nu van Dekker tot 2016 de tijd om
terug te gaan van 21 naar acht om
roeporganisaties. Kleine, religieuze
organisaties als RKK en de Joodse
Omroep worden helemaal wegbe-
zuinigd. Kwaliteit wordt het crite
rium op basis waarvan overheids
geld wordt verdeeld en niet meer
de ledenaantallen.
De hamvraag is dan natuurlijk wat
'Het is onvoorspelbaar
wat een nieuw kabinet
aan plannen bedenkt'
kwaliteit is. Dit moet de NPO - in
overleg met de omroepen - maar
uitmaken. De omroepen verwor
den zo vanzelf tot productiehui
zen, die hun programmavoorstel-
len naar de NPO sturen. Die cen
trale rol van de overkoepelende
omroeporganisatie in een model
vastleggen, is een logische volgen
de stap.
Dat Dekker niet meteen hardop
zegt dat het daar naartoe gaat, wijt
Reesink aan het politieke spel. De
staatssecretaris laat eerst het stof
van de fusies en nieuwe bezuini
gingen neerdwarreien, meent hij.
„Eén stap tegelijk."
Dat het er in de afgelopen decen
nia niet van is gekomen, heeft zijn
oorzaak in de verzuiling. „Een
groot aantal zuilen die tv eigenlijk
helemaal niet zagen zitten, heb
ben dit tegengehouden. Katholie
ken, protestanten. De enige rede
nen waarom ze dit bestel op heb
ben getuigd, is dat ze wilden voor
komen dat anderen het zouden
doen."
Rutte-II zet een streep door die
verzuiling, waar CDA en/of PvdA
dit steeds tegen hebben gehouden.
Aan een uitspraak of Nederland in
de toekomst ook daadwerkelijk
een staatsomroep a la BBC krijgt,
waagt Reesink zich om die reden
niet. „Het is volkomen onvoorspel
baar wat we aan omroepplannen
krijgen als straks weer een nieuw
kabinet aantreedt."
Waar Nederland om de zoveel jaren vraagte
kens zet bij het voortbestaan van Nederland
3, volgen de Vlamingen juist een omgekeer
de redenering. Sinds mei van dit jaar is er
naast de publieke Vlaamse zenders Eén en
Twee (Canvas) nog een derde bijgekomen.
„Juist om groepen in de samenleving die we
niet goed genoeg, of wellicht zelfs helemaal
niet bereikten tegemoet te komen", zegt
Björn Verdoodt, woordvoerder netten en
programma bij de VRT.
Op het tweede net werden van oudsher kin-
der- en na 20.00 uur volwassenprogramma's
uitgezonden. Maar die combinatie begon te
wringen. „We kregen klachten van ouders
en kinderen dat we te vaak, bij belangwek
kend nieuws, de kinderprogrammering on
derbraken."
En dus verschoven de kinderuitzendingen
naar het derde net. En daar is vanaf 20.00
uur ruimte voor 'nieuwe' doelgroepen. „En
dan hebben we het vooral over jongeren die
we nu structureel willen bereiken. We zijn
nu aan het experimenteren welke program
ma's hen het meest aanspreken. In het na
jaar 2013 volgt een volwaardig tv-aanbod."
Het derde net (Opi2) is er ook voor de bui
tenlandse gemeenschap in Vlaanderen en
Brussel. „Het gaat bijvoorbeeld om Bel
gische programma's met Engelse ondertite
ling. Ook is er plek voor kleinere sporten of
culturele evenementen waarvoor vroeger
op de twee netten weinig tot geen ruimte
was."
Ook de Belgische VRT ontkomt in deze tij
den niet aan bezuinigingen. Recent werd
volgens een woordvoerder bekend dat er vol
gend jaar 7,8 miljoen, en in 2014 ruim 10 mil
joen minder mag worden uitgegeven. In
drie jaar tijd verdwijnen 120 arbeidsplaat
sen. Maar dat mag het functioneren van het
derde net niet in de weg zitten, zegt de VRT.
