Vier de kunst zolang het nog kan
zsm
cultuur 115
Marie Tak van Poortvliet pionierde volop
woensdag 5 december 2012
Live cd-opname muziekgroep Yutaka! onderdeel van 40 jarig jubileum Het Bedrijf v/h
Het webblog 'Zeelandgeboekt' van
de PZC signaleert nieuwe Zeeuwse
boeken en tijdschriften. Wekelijks
wordt één van de titels in de krant
voor het voetlicht gehaald.
door Jan van Damme
Op de één of andere ma
nier kan ik me het gevoel
wel voorstellen. Niet dat
ik een echte groene ben. Maar een
beetje zorg en aandacht voor wat
groeit en bloeit is toch wel prettig.
Een kleine eeuw geleden lanceer
de antroposoof Rudolf Steiner een
landbouwmethode, waarin de sa
menhang tussen aarde en kosmos
uitgangspunt is. Dat klinkt meteen
naar geitenwollensokken. En toch
vind ik het sympathiek. Dat gevoel
werd versterkt bij het lezen van
het vorige maand gepresenteerde
boek De aarde zal weer vruchtbaar
zijn van Ellen Winkel. Het is een
geschiedenis van de biologisch-dy-
namische landbouw in Nederland.
Met Marie Tak van Poortvliet
(1871-1936) als vaandeldraagster.
Ellen Winkel schreef haar boek ter
gelegenheid van het 75-jarig be
staan van de BD-Vereniging (BD:
Biologisch-Dynamisch). Het bevat
een tiental portretten van gedre
ven landbouwpioniers, van de ja
ren twintig van de vorige eeuw tot
recent. Het bijzondere van die
BD-geschiedenis is natuurlijk dat
de kiem in Zeeland moet worden
gezocht. De beginjaren draaien
om twee namen: Marie Tak van
Poortvliet en Loverendale: Marie
Tak van Poortvliet stichtte in 1926
cultuurmaatschappij Loverendale
op Walcheren.
Dat in Domburg nu een museum
haar naam draagt, geeft aan dat ze
begin vorige eeuw van groot be
lang is geweest voor de toen in de
kustplaats bivakkerende kunste
naars als Jan Toorop en Piet Mond
riaan. Ze werd in 1915 lid van de
Antroposofische Vereniging, voor
haar 'der grosse und entscheiden-
de Moment ihres Lebens'.
Ellen Winkel schreef inlevende
portretten van de landbouwpio
niers. Literaire non-fictie, waarbij
- vertelt ze - het werk van Judith
Koelemeijer en Annejet van der
Zijl haar voor ogen stond. Een scè
ne in 1923 met Marie Tak van
Poortvliet leest dan zo: In de zo
mer woonde het gezin op land
goed De Griffioen aan de rand van
Middelburg in een statig wit bui
tenhuis. Ze dronken thee in de
eeuwenoude theekoepel achter in
het park met uitzicht op de Dom-
burgse Watergang. Op het water
lag een roeibootje klaar en bij
mooi weer mochten Marie en
haar broertje en twee zusjes sa
men met een knecht gaan varen.
Ze roeiden het bootje tussen de
weilanden door en luisterden in
stilte naar het kabbelende water,
het regelmatige geplons van de
roeispanen en het concert van zin
gende leeuweriken."
Ellen Winkel: De aarde zal weer vrucht
baar zijn, verhalen van landbouwpio
niers - Uitgeverij AnkhHermes, met fo
tokatern, 208 pagina's, 19,95 euro.
Muziekgroep Yutaka! geeft zater
dagavond en zondagmiddag een
concert in Razzmatazz in
Oost-Souburg. Daarbij worden
live opnamen gemaakt voor de
cd die in het voorjaar uitkomt
als opmaat naar de viering van
40 jaar Het Bedrijf v/h.
door Ali Pankow
Yutaka! werd er plotseling
geroepen in de studio.
„Het was een toevallige
vreugdekreet om een
mooie muzikale vondst. Als je dan
gaat googelen blijkt dat woord in
het Japans iets te betekenen: warm
te, rijkdom, vruchtbaar, teder en
rust", vertelt Rob Maaskant uit
Nieuw- en Sint Joosland.
Toepasselijker kan bijna niet want
Maaskant is in al zijn manieren
van kunstbeoefening altijd bezig
met het creëren van sfeer. De om
schrijving theatermaker/muzikant
dekt bij hem niet helemaal de la
ting. Hij is immers ook beeldend
kunstenaar, instrumentenbouwer,
regisseur en boven alles bedenker
en uitvoerder van projecten.
Maaskant is de motor achter het
beeldend muziektheatergezelschap
Het Bedrijf v/h, dat sinds 2000 on
der die naam bestaat. De 'v/h' ver
wijst naar wat vooraf ging: het
Flup en Ju Bedrijf dat in 1973 werd
opgericht door Pierre en Hennie
Schwartz. Maaskant vond daar pre
cies wat hij zocht: een kweekvijver
voor het scheppen van een ma-
gisch-realistische verbeeldingswe
reld. Dat gebeurde in de vorm van
surrealistische installaties, decors
met veel vuur, fantasierijke uitdos
singen en muziek. Onder leiding
van Maaskant heeft muziek in de
loop der jaren meer ruimte gekre
gen. Muziekgroep Yutaka! is onder
deel van het Bedrijf v/h, maar
treedt in toenemende mate ook
als zelfstandig trio op. Vandaar
ook de behoefte aan een eigen
naam voor dit ensemble. De groep
is te boeken voor festivals, school-
concerten, zaalvoorstellingen,
dans, literaire bijeenkomsten, ope
ningen en sluitingen. Ook maakte
het trio de muziek voor Circada,
de film - ontsproten aan het brein
van Maaskant - over een klein,
rondreizend kermis- en variétége
zelschap dat onder meer een rari
teitenkabinet beheert. „Wij maken
inmiddels al jaren muziek met el
kaar", zegt Maaskant doelend op
violiste Ingeborg Cneut en percus
sionist Onno van Tongeren. Hij is
trots op de rijke ervaring die zij
met z'n drieën aandragen: „Hon
derd jaar concertervaring op podia
over drie continenten."
Yutaka! onderscheidt zich met een
heel bijzonder instrumentarium.
Daar schuilt een hoge mate aan
ambachtelijkheid achter. Van Ton
geren maakt handzame percus
sie-instrumenten en Maaskant
heeft een reputatie op het gebied
van grootschalige klankinstallaties.
„Ik was altijd geïnspireerd door or
ganische vormen en daar ik van
oorsprong beeldend kunstenaar
ben, ging het mij vooral om de ui
terlijke verschijningsvormen. Als
er dan goede muziek uit kwam,
was dat mooi meegenomen."
Voor de cd-opname gebruikt Yuta
ka! wel wat traditionelere instru
menten vooral uit China en Afri
ka, die hier niet zo bekend zijn.
De cd-opname geldt als opmaat
naar de viering van 40 jaar beel
dend muziektheaterbedrijf Maas
kant: „Wij bouwen elke vijf jaar
een feestje rond het voortbestaan.
Als je kunst te vieren hebt, moet
je dat maar doen. Zeker nu in deze
sombere tijden. Je weet wat je
hebt, maar niet hoe het allemaal
nog worden zal. We willen ook
een reünieconcert houden met
muzikanten die ooit bij Het Be
drijf v/h speelden en er zijn plan
nen voor een grote buitenvoorstel
ling ergens in Middelburg."
Yutaka! kiest bewust voor live-op
names. Bij hun optredens spelen
improvisaties en de wisselwerking
met het publiek een belangrijke
rol. Dat moet ook op de cd tot ui
ting komen. „Het wordt een bij
zonder concert met allemaal
nieuw werk. Ook de filmische mu
ziek die we voor Circada maakte,
kreeg een nieuwe bewerking. We
brengen veel verschillende genres:
klassiek, jazz, folk bijvoorbeeld. De
keus voor zoldertheater Razzma
tazz is ook een bewuste. „Dat vin
den we zo'n sympathiek podium
met al die vrijwilligers die zich
daar inzetten."
Za. 8 dec. (20.30 u.), zon. 9 dec. (15.30
uur), Razzmatazz, Oost-Souburg.
Yutaka! bestaat uit: Ingeborg Cneut, Rob Maaskant en Onno van Tongeren. Het trio bespeelt een instrumentarium
uit alle delen van de wereld. Voor een deel is het zelf gebouwd. foto Eddy Westveer
