io| opvoeding
De overheid schuift de burger steeds
meer verantwoordelijkheid toe. Die moet
zelf de beste kinderopvang kiezen en zelf
zorgen voor de leefbaarheid in de wijk.
Als het gaat om de opvoeding van het
kind, kijkt de overheid echter steeds
nadrukkelijker mee. Dat wringt.
vrijdag 30 november 2012
Vadertje Staat
weet het beter
door Freke Remmers en Peter Winterman
illustratie Mark Reijntjens en Anke Arts
Ze waren te dik. Drie
kinderen uit hetzelf
de gezin werden
daarom afgelopen
februari onder toe
zicht gesteld. Bu
reau Jeugdzorg en de rechter von
den het gerechtvaardigd, omdat
het ernstige overgewicht de ont
wikkeling van de drie zou bedrei
gen.
De overheid bemoeit zich steeds
meer met de opvoeding. Ze wil
ook preventief kunnen ingrijpen,
dus ook als er geen problemen be
kend zijn. Dat terwijl burgers juist
vinden dat de overheid alleen
moet ingrijpen als het kind gevaar
loopt of de opvoeding door de
ouders duidelijk tekortschiet. Dat
blijkt uit onderzoek van het So
ciaal Cultureel Planbureau (SCP).
„Kinderen zijn van jezelf. De over
heid zit al heel snel op het privéter-
rein van de burger", schetst SCP-
onderzoeker Cok Vrooman de pat
stelling. Want op het moment dat
het goed fout gaat, zoals in de ge
ruchtmakende moordzaken rond
om het meisje van Nulde, Savan
nah en het Maasmeisje, verwijt de
burger de overheid juist te laat in
grijpen. „Dat is de lastige positie
van de overheid. Ook al legt het
de verantwoordelijkheid ergens an
ders, als er iets misgaat wordt de
overheid erop aangesproken."
Zulke ernstige incidenten kwa
men bovenop de al sinds de jaren
negentig groeiende bezorgdheid
over 'de jeugd van tegenwoordig'.
Dat kwam mede omdat media uit
gebreid aandacht besteedden aan
excessen als comazuipen, breezer-
seks en gameverslaving. Toch gaat
het over het algemeen goed met
de Nederlandse jeugd. Het is dus
eerder de maatschappij die afwij
kend gedrag steeds minder accep
teert. Voor wat vroeger als gezond
kwajongensgedrag werd be
schouwd, staan jongeren tegen
woordig al snel bij Bureau Halt.
„Je ziet dat de overheid op allerlei
terreinen aangeeft wat de burger
moet doen en zodra het fout gaat,
'Kinderen zijn van jezelf.
De overheid zit snel op het
privéterrein van de burger'
grijpt ze in", signaleert Vrooman.
En dus kwamen er Centra van
Jeugd en Gezin die ouders onder
steunen in het grootbrengen van
hun kinderen. Binnen enkele ja
ren moet elke gemeente een op-
voedloket hebben waar ouders te
recht kunnen met vragen over op
voeden. Gezinnen uit een risico
groep, bijvoorbeeld zij die in een
achterstandswijk wonen, krijgen
al bijna automatisch te maken met
opvoedingsondersteunende projec
ten.
Bovendien zou het mogelijk moe
ten zijn om burgers een opvoed-
cursus of coaching op te leggen.
De Tweede Kamer stemde daar al
voor, de Eerste Kamer buigt zich
er nu over. Hoe eerder je proble
men signaleert en aanpakt, hoe
kleiner de kans dat kinderen op la
tere leeftijd een beroep doen op
zwaardere en duurdere zorg, is het
idee.
Maar dat ligt gevoelig. Van de bur
gers vindt slechts 8 procent dat el
ke ouder verplicht een opvoedcur-
sus moet volgen, 10 procent vindt
dat de overheid helemaal niet zou
moeten helpen. De rest vindt vrij
willige opvoedondersteuning vol
doende.
Meer preventie is niet per definitie
een oplossing, stellen de onderzoe
kers. Te vroeg ingrijpen kan juist
een averechts effect hebben. Alle
daagse opgroei- en opvoedproble-
men die vanzelf overgaan, worden
onnodig opgeblazen. Als een gezin
eenmaal te maken heeft gehad
met een hulpverleningsinstantie,
krijgt het gelijk de stempel 'pro
bleemgezin' mee. De familie krijgt
geen kans om de problemen zelf
op telossen, wat slecht is voor het
zelfvertrouwen. En nu al associë
ren sommige ouders Bureau Jeugd
zorg met het afpakken van de kin
deren. Nog meer overheidsbe
moeienis kan de angst voor ver
plichtingen of straffen vergroten,
waardoor ouders juist minder snel
hulp vragen bij problemen.
Overheid bemoeit zich meer met opvoeden
Wet op de jeugdzorg, waarin ie
dereen recht krijgt op hulp bij op-
voedproblemen (2005)
Centra voor Jeugd en Gezin, waar
ouders terecht kunnen met vragen
over opvoeding (2007)
Om de negatieve gevolgen van
echtscheidingen voor kinderen te
beperken moeten ouders een
ouderschapsplan opstellen (2009)
Wetsvoorstel Herziening kinder
beschermingsmaatregelen: meer
mogelijkheden om preventief in te
grijpen door deelname aan opvoe
dingscursussen of coaching ver
plicht te stellen (2012)
Kinddossiers, decennialang door
jeugdgezondheidszorg bijgehou
den, worden omgezet in een Elek
tronisch Kinddossier (2012)
Alcoholleeftijd naar 18 jaar
(2013)
Tabaksleeftijd naar 18 jaar (wets
voorstel in de maak)
Elke gemeente een eigen opvoed-
loket (2016)
