'Ik verzin graag
mijn eigen
flauwe grappen'
Door eilanden van rijkdom en zeeën van zorgen
281 toeken
boeken kort
woensdag 21 november 2012
ii^«Hft«Knivw/«aaBii<iMMi»iioMae«wM!ami^g-MMa8saaagw8wwwawa8^^ tfms/mssasm&Mf&mzzsBSBSSBXsesa
De nieuwe P.F. Thomése ligt in de winkels. Een hilarische
schelmenroman. „Ik wil de waarheid onder woorden bren
gen, maar die waarheid is dubbelzinnig", zegt de schrijver
van 'Het bamischandaal'.
door Maria Vlaar
Een door en door ironische
schrijver, zou je denken als
je van de schrijver P.F.
Thomése (Doetinchem,
1958) alleen zijn net verschenen hi
larische schelmenroman Het bami
schandaal kent. Het boek begint
met een raar telefoontje: ene Peer-
ke uit Tilburg vraagt Thomése om
hulp. J. Kessels, Thomése's beste
vriend, is namelijk verdwenen. Hij
is verliefd op het meisje in het Chi
nese afhaalrestaurant waar hij iede
re week zijn portie bami haalt. Hij
zit in Shanghai ('Fu Yong Hai' vol
gens Peer), naar het schijnt. Op
naar China dus!
In Thomése's herenhuis in Haar
lem, vol schilderijen en kinder
speelgoed, is echter geen vleugje
China te vinden. Hier zit geen
grappenmaker, maar een doorge
winterde intellectueel met een
groot oeuvre.
Heeft u 'Het bamischandaal'puur
voor de lol geschreven
„Tuurlijk, maar het is kunst én en
tertainment. Het één sluit het an
der niet uit. Ik houd van Wagner
én van countrymuziek. Van ver
fijnd eten én van een portie bami.
Dat kan heel goed naast elkaar.
Net als een stripboek hangt Het ba
mischandaal van stereotypen aan
elkaar; ze zijn de basis van alle hu
mor. Iemand als J. Kessels, daar
hoefde ik weinig aan te verzinnen.
Al heel vroeg in mijn schrijversbe
staan diende hij zich gewoon aan
als personage. Ik ging met hem
naar Amerika. Die verhalen waren
journalistiek. Toch dacht iedereen
dat hij verzonnen
was."
Omdat hem zo stereo
tiep heeft gemaakt!
„Ja maar zo is hij. Hij
beantwoordt graag
aan zijn eigen karakter
vastheid, zullen we
maar zeggen. Hij heeft
zich gemodelleerd
naar de films, boeken
en songs waar hij van
houdt."
En nu modelleert hij
zich naar uw boeken?
„Misschien wel: op zijn voicemail
noemt hij zich 'J. Kessels'. Hij is de
enige die het boek van tevoren
mocht lezen. Want hij is écht mijn
beste vriend. Maar het personage
Schellekens bijvoorbeeld heeft hij
vooraf niet gelezen. 'Het zal wel
wat moois worden', zei hij me. En
Peer is de andere 'beste vriend'
van J. Kessels. Hij geeft les aan Po
len in Tilburg."
In het boek maakt Peer zich druk om
de mensenrechtensituatie in China.
„Dat was een grap over de delega
tie Nederlandse schrijvers die naar
de boekenbeurs in China werd uit
gezonden. Er ontstond een relle
tje, omdat sommige schrijvers zo
laatdunkend deden over de men
senrechten. Ze waren zo naïef om
te denken dat wij daar de boeken-
P.F. Thomése: „Litera
tuur is een spel."
foto GPD/David van Dam
markt kunnen beïnvloeden. Daar
kan Peerke wel overheen, in de ca
tegorie stereotypen, dacht ik zo."
Kunt u iets zinvols zeggen over de si
tuatie in China?
„Ja, maar dan kom je zo snel in de
dagelijkse woordbagger terecht die
de journalistiek en de commercie
over de mensen heen storten. Wat
kunnen wij hier zeggen over de
werkelijkheid in China?"
Bent u elitair?
„Nee. In een biertent op een dorps
feest ga ik: echt niet over Proust of
Nabokov praten. Terwijl ik daar
heel wat van weet. Maar ik wil
niet alleen literatuur schrijven die
'onder elkaar' verstaanbaar is. Mijn
schoonmoeder en mijn buurman
moeten mij ook kunnen lezen.
Daarnaast schrijf ik voor de goede
verstaander. Als ik door niemand
begrepen word, zou het zinloos
zijn. Als schrijver stel ik de hoog
ste eisen. Het moet onverdund.
Door die dubbelheid ben ik veroor
deeld tot de ironie. Ook bij de mar
ketingcampagnes rondom mijn
boeken en boeklanceringen."
In de marketingcampagne rondom
uw boek zit ook een YouTubefilmpje
waarin heel China in opstand komt,
omdat u de Chinese bami in een
kwaad daglicht zou stellen.
„Dat is ironie, het wezen van de li
teratuur. Het is een spel, maar wél
een ernstig spel. Ik wil de waar
heid onder woorden brengen,
maar die waarheid is dubbelzin
nig. Je liegt én je bent eerlijk. Die
dubbelheid zoek ik. De strijd tus
sen de taal van de marketingtypes
en de taal van de schrijvers vind ik
geen bijzaak. Ik verzin graag mijn
eigen flauwe grappen."
P.F. Thomése - Het bamischan
daal. Atlas Contact,16,95 euro,
gebonden 21,95 euro.
Rop Zoutberg woon
de zestien jaar in Madrid en
was daar correspondent voor
de NOS. De fotograaf en radio
maker schreef een even kaleido-
scopisch als mediterraan geu
rend boek over die periode. In
'Van Madrid naar de Hemel' zit
ten veel grappige, anekdotische
observaties. Ook staan er twee
ts, foto's en recepten in. Zout
berg schrijft open en hij is eer
lijk over zijn eigen tekortkomin
gen. Zo vertelt hij onder meer
luchtig over een reportage die
misging. De onderwerpen
schieten alle kanten op: Don
Quichote, Benidorm, de Spaan
se taal. Zo nu en dan verbindt
Zoutberg die op een originele
manier. De beste delen zijn de
interviews aan het eind van elk
hoofdstuk vanwege hun kleur
rijke zeggingskracht.
Q) Rop Zoutberg - Van Madrid naar
de hemel, logboek Spanje.
Balans, 16,95 euro.
'Hotel Vertigo' van
Kees 't Hart speelt in de wereld
van een Hitchcockfïlm en nog
wel het duizelingwekkende
'Vertigo'. De scholier Vincent
van Zandt raakt in 1957 bij de
opnamen verzeild. Maar met
een beschuldiging van vandalis
me en spionage wordt hij de
VS uitgezet. Pas na zijn pensio
nering durft hij naar San Fran
cisco terug te keren.
Q Kees 't Hart - Hotel Vertigo.
Querido, 19,95 euro.
VERLANGEN De Ier Colm
Tóibin is vooral bekend als
schrijver van grote romans zo
als 'De meester' (over Henry Ja
mes) en 'Brooklyn'. Dat hij ook
goed uit de voeten kan op de
korte baan bewijst 'De lege fa
milie'. Daarin staan negen ver
halen over mensen die in het le
ven en de liefde verloren zijn
geraakt. Ze proberen hun weg
terug te vinden.Wat hen bindt,
zijn hun onvervulde en onver
vulbare verlangens.
Q Colm Tóibin- De lege familie.
Vert. Anneke Bok. De Geus,
22,50 euro (geb.),
17,99 euro (e-book).
Geert Mak signeerde dinsdagmiddag in De Koperen Tuin in Goes.
foto Willem Mieras
door Ali Pankow
MIDDELBURG - Begon het 'nieuwe
Amerika' direct op vj-Day 14 au
gustus 1945 of was het pas in de
herfst van 1954 toen de nieuwe ge
neratie Chrevolets, Pontiacs en Ca
dillacs in pastel roze en lichtbauw
op de markt kwamen? Schrijver
Geert Mak begon met die sfeerte
kening gisteravond zijn lezing op
uitnodiging van SLAZ in de
Zeeuwse Bibliotheek in Middel
burg.
Aanleiding voor zijn optreden
voor een volledig uitverkochte zaal
is het uitkomen van zijn nieuwe
boek Reizen zonder John. Op zoek
naar Amerika. Aan de hand van
het boek Travels with Charley van
de Amerikaanse schrijver John
Steinbeck reisde Mak in 2010 vijf
tig jaar later ook door de VS in
een zoektocht naar de veranderin
gen tussen i960 en nu.
Mak manifesteert zich als chroni
queur en causeur van formaat. Put
tend uit eigen ervaringen schetste
hij hoe babyboomers aan het ein
de van de jaren vijftig indrukken
kregen van veelbelovend Amerika:
onder meer de Donald Duck en
een concert van Lionel Hampton
met een tekst als Hey Ba Be Re
Bop. „Steinbeck voorzag in i960
dat er iets niet in de haak was met
die ontwikkelingen van de droom
van Amerika. Ook president Ei
senhower had zijn twijfels over
het verdwijnen van traditionele
waarden", aldus Mak. Hij consta
teerde op zijn eigen tocht door de
VS al snel dat Steinbeck het met
de feiten niet altijd even nauw had
genomen en zich aan het einde
van Travels with Charley meer
schrijver dan journalist toonde.
„Toch correspondeert zijn schets
van het land met het zelfbeeld van
de Amerikanen zelf. Zijn boek
biedt als het ware een lange reeks
acquarellen." Wat trof Mak nu vijf
tig jaar later zelf aan? „Eilanden
van rijkdom en zeeën van zorgen."
Hij voerde veel gesprekken in zoge
heten 'diners', kleine wegrestau
rants waar allerlei soorten mensen
ontbijten. Mensen die makkelijk
praten. Van hen leerde Mak dat de
mensen in Amerika in i960 armer
waren, maar zich koesterden in
veel meer zekerheid dan nu. Zeker
heid dat je met één inkomen een
gezin kon onderhouden, dat je na
3 a 4 jaar een eigen huisje kon ko
pen en enkele jaren later een gro
ter huis, dat er een redelijke verze
kering voor ziektenkosten moge
lijk was. Anno 2012 zijn alle zeker
heden weggevallen. De spaarpot
ten van weleer zijn schulden ge
worden. Daardoor leven gezinnen
met een gevoel van bedreiging.
Hoewel Amerikanen volgens Mak
gewend zijn aan ups en downs, is
het optimisme nu vrijwel verdwe
nen. Met het afbrokkelen van de
'maakindustrie' die uitzicht bood
op een toekomst die steeds beter
werd, voorzien velen nu dat hun
kinderen het minder krijgen.
Reizen zonder John; Uitg. Atlas Con
tact; €24,95; ISBN 97890450208464.0
