Brazilië 'redt' dieren met klonen
81 buitenland
Ruim 100.000 Fransen demonstreren tegen homohuwelijk
maandag 19 november 2012
Programma voor dierentuinen en behoud bedreigde diersoorten
Er komt een groot program
ma om bedreigde dieren in
Brazilië te klonen. Er zijn al
honderden staaltjes bloed
en cellen opgeslagen; nu de
techniek nog vervolmaken.
door John Jas
Zijn er te weinig otters
voor de dierentuin?
Dreigt een wilde ham
stersoort uit te sterven?
Europese overheden zouden bij de
ze dreigingen een voorbeeld kun
nen nemen aan Brazilië. Dat heeft
bekendgemaakt dat het acht dier
soorten, die in de jungle en op de
savanne onder druk staan, gaat klo
nen. Ideale oplossing toch, of niet?
In het latijn heten ze Panthera on-
ca, Oirysocyon brachyurus en
Leontopithecus chrysopygus In de
volksmond zijn dit de jaguar, de
gemaande wolf en het roodstuit-
leeuwaapje. Hun aantallen in
Zuid-Amerika blijven maar dalen.
Voornaamste oorzaak: de vervelen
de soort die Homo sapiens (mens)
heet. Het leefgebied van de dieren
wordt steeds kleiner gemaakt. Ze
vallen ten prooi aan boeren die
hen niet bij hun vee dulden of ze
worden gevangen. Van de jaguar
zou het aantal exemplaren - vol
gens schattingen - teruggelopen
kunnen zijn tot 8ooo.
De Brasilia Zoological Garden
(BZG) heeft de afgelopen jaren in
de natuur genetisch materiaal
(bloed, sperma, huidcellen) van
420 kadavers verzameld en vervol
gens opgeslagen. In samenwerking
met de overheid wordt nu een pro
gramma voor reproductie gestart.
Ook een wilde hond, een mierene
ter, een ringstaart coati en een her
tje worden gekloond.
De (erfelijk) exacte kopieën die zo
ontstaan, komen niet in de natuur
terecht. Nóg niet Ze gaan naar die
rentuinen. „Die willen hun eigen
aantallen vergroten", aldus Carlos
Martins van het research-agent-
schap EMBRAPA, tegen de Brazili
aanse pers. „En zo hoeven ze geen
exemplaren uit het wild te halen."
Reeds bedreigde beestjes uit de na
tuur halen heeft grote gevolgen,
dat spreekt voor zich.
Koeien en paarden klonen is voor
Brazilianen inmiddels een bekend
kunstje. Al in 2001 werd het kalfje
Vitória geboren, de primeur van lo
kale kloon-technici. Dat wil echter
niet zeggen dat ze nu ook wilde
beesten zomaar kunnen reproduce
ren. Niet bij elke diersoort zijn alle
technieken even succesvol. Daar
moet nog veel laboratorium-werk
voor worden gedaan, waarschu
wen wetenschappers in het buiten
land. Sowieso is klonen gecompli
ceerd. Ook bij een paard en een
koe 'pakt' de techniek in het labo
ratorium slechts bij vijf tot zeven
procent van de pogingen. Dat
maakt het ook duur.
Van de VS en Zuid-Korea is be
kend dat er onderzoek wordt ge-
Klonen
daan naar het klonen van wilde
dieren. Van een voornemen een
groot programma te starten als dat
van Brazilië, is nog niets bekend.
Wat dat betreft is het Zuid-Ameri
kaanse voornemen opmerkelijk.
En bijna net zo opmerkelijk is de
mogelijkheid die wordt geopperd
klonen te gebruiken als uitsterven
in het wild dreigt. Het is een laat
ste redmiddel, wordt nadrukkelijk
gezegd, maar toch. „Als we bij kun
nen dragen aan versterking van
een soort die helemaal zal verdwij
nen, dan hebben we straks de ca
paciteit", zegt Juciara Pelles, hoofd
behoud en research van BZG.
Kan het Braziliaanse initiatief
straks model staan voor een Euro
pees programma? „Waarschijnlijk
niet", zegt universitair docent die-
renethiek Frans Stafleu (Universi
teit Utrecht). „Ik ken het Brazili
aanse programma niet, maar in Eu
ropa is zoiets uitgesloten. Ten eer
ste halen dierentuinen hier geen
j Het eerste gekloonde dier was het
schaap Dolly, dat in 1996 in Schot
land werd geboren.
O De meest gebruikte techniek om
te klonen (er zijn er verschillende)
is de kerntransplantatie.
G Hierbij wordt een volwassen cel
van de moeder in een eicel zonder
kern geplaatst. Die wordt vervol
gens in de baarmoeder gebracht.
De nakomeling is een exacte ko
pie van de moeder: een kloon.
Klonen lukt nog niet bij alle zoog
dieren. Bij een muis, een mensaap
en de mens zelf is het nog niet ge
lukt. Bij dieren Waarbij het wél
lukt, zijn veel pogingen nodig.
Kerntransplantatie is geen water
dichte methode. Een lichaamscel is
zo geprogrammeerd dat deze zich
niet kan blijven delen. Elke keer
dat de cel deelt, worden de chro
mosomen korter en wordt de cel
ouder. Hierdoor kan een jong dier
opgescheept komen te zitten met
cellen die eigenlijk hun beste tijd al
hebben gehad. Ook mutaties lig
gen dan op de loer.
0 Vanaf het begin zijn er ethische
discussies over klonen; bijvoor
beeld omdat een individu door toe
doen van de mens niet meer uniek
zou zijn. Ook wordt gevreesd voor
het maken van klonen die gebruikt
zouden kunnen worden voor het
oogsten van organen.
enkel dier meer uit het wild, dus is
er ook geen belasting van het na-
tuurbestand. Daarnaast is afgespro
ken dat dierentuinen de geneti
sche diversiteit zo groot mogelijk
willen houden. Dan is het kopië
ren van exemplaren geen optie."
Stafleu vermoedt dat de Braziliaan
se inspanningen uitsluitend die
nen 'om de dierentuinen gevuld
te houden'. „Ik vind het wel goed
dat ze genetisch materiaal hebben
verzameld en opgeslagen. Als de
technieken om te klonen beter
worden - en dat zal nog flink wat
tijd kosten - kan het maken van
een kloon straks wel dienen als
aanvulling op een fokprogramma.
Als de soort in de natuur niet
meer kan overleven, kun je op die
manier exemplaren krijgen die wel
genetisch divers zijn. Dan loont
het om ze uit te zetten in die na
tuur. Eerder niet."
„En vergeet niet dat het klonen
van dieren nu ook nog vaak mis
gaat en dat er dierenleed bij komt
kijken. Zowel voor de draagmoe
ders als voor klonen, die nogal
eens afwijkingen vertonen."
PARIJS - Met roze ballonnen die het
traditionele huwelijk en dito ge
zinsleven symboliseren, zijn in
Frankrijk dit weekend meer dan
100.000 mensen de straat opge-
gaan.
Bij grote manifestaties zaterdag in
onder meer Parijs (70.000 demon
stranten, volgens de politie), Lyon
(20.000) en Marseille (10.000)
maakten tegenstanders van het ho
mohuwelijk en van adoptie door
homostellen, duidelijk niets te zien
in wetsvoorstellen van de regering
hiervoor. Gisteren hielden de ka
tholieke integristen van Civitas in
Parijs hun eigen protest, ook tégen
de stemming in het Franse parle
ment over nieuwe homorechten,
zoals beloofd door de nieuwe Fran
se president, Francois Hollande.
Die demonstranten gingen op de
vuist met met leden van de Oek
raïense actiegroep Femen, die de
mars verstoorden door met ontblo
te borsten vanonder nonnenkap-
pen 'in gay we trust' te scanderen
en met brandblussers te spuiten.
Daarop vielen rake klappen. In ja
nuari is het zeer omstreden wets
voorstel aan de orde. „De woorden
vader en moeder mogen geen
plaats maken voor ongedifferen
tieerde termen", aldus de katholie
ke cabaretier Frigide Barjot die het
'Collectief voor een Duurzame
Mensheid' oprichtte. Om daaraan
toe te voegen: „We zijn geen ho-
moföben, maar huwelijk-fielen."
In Lyon liep de uitgesproken kardi
naal en aartsbisschop Philippe Bar-
barin voorop mee. Verschillende
katholieke parlementsleden en lo
kale politici voegden zich bij de te
genstanders van het homohuwe
lijk. Ook liepen vertegenwoordi
gers van moslimorganisaties mee.
Verschillende imams in Frankrijk
hadden gelovigen opgeroepen de
straat op te gaan tegen het homo
huwelijk. „Onze plaats is aan de zij
de van degenen die zich te weer
stellen tegen het huwelijk voor
allen", aldus Kamel Kabtane, de
rector van de moskee van Lyon.
In Marseille werden de tegenstan
ders van het homohuwelijk uitge
floten door tegendemonstranten.
In Toulouse moest de politie met
traangas ingrijpen om te voorko
men dat partijen elkaar te lijf gin
gen.
Het was de eerste keer dat er in
Frankrijk een nationale mobilisatie
was georganiseerd tegen het homo
huwelijk. Onder het motto 'Mani
festatie voor allen' willen de organi
satoren 'vreedzaam strijden tegen
het installeren van een nieuwe sek
suele orde in onze samenleving'.
boshond
(speothos venaticus)
illustratie Jolanda Heerius foto's AP, EPA en stock
