Groene
spectrum 2
Zaterdag 17 november 2012
Mag je het zeggen. 'Jazeker', antwoordt de bedenker zelve. Vooruit
dan, de Groene Leugen die de mosselsector kopje onder dreigde te
duwen ruim vier jaar geleden, is achteraf een zegen gebleken.
door Harmen van der Werf
Wout van den Berg, mos
selkweker en -bestuur
der uit Bruinisse, trekt
voorjaar 2008 alle regis
ters open. De Raad van
State heeft eind februari de visserij op mos
selzaad in de Waddenzee verboden, in een
zaak die was aangespannen door de Vogel
bescherming en Waddenvereniging. „De
levensader van de mosselsector is doorge
sneden", klinkt het. Vrouwen van twee
Bruse mosselkwekers komen in actie. Van
den Berg valt hen bij. Hij is niet op z'n
mondje gevallen en bedenkt een leuze die
al snel door heel Zeeland op borden te
zien zal zien: Stop de Groene Leugen.
De 'groenen' hebben het gedaan en in Zee
land moet met name de Zeeuwse Milieufe
deratie (ZMf) het ontgelden. Een ledenver
gadering van de ZMf op een schip dat van
uit Zierikzee zal vertrekken, wordt zelfs ge
schrapt, uit vrees dat actievoerende mos
selkwekers wel eens problemen kunnen
veroorzaken. Het kan verkeren, begin ja
ren zeventig vochten 'groenen' en schelp
dierkwekers nog zij aan zij voor een open
Oosterschelde.
Hoe hard Van den Berg ook mondeling te
keer gaat, hij weet - zoals iedere goede ac
tievoerder - dat je niets kunt bereiken als
je niet bereid bent tot overleg. En dat zijn
de mosselkwekers, georganiseerd in de Pro
ducentenorganisatie Mosselcultuur. Het
komt oktober 2008 zelfs tot een conve
nant, een afspraak, met de belangrijkste na
tuur- en milieuorganisaties.
Stap voor stap zal de visserij op mossel
zaad van de Waddenzee-bodem worden
beëindigd richting 2020, om de natuurlijke
mosselbanken terug te krijgen. Maar dan
moeten mosselkwekers wel in staat wor
den gesteld 'het verlies' goed te maken
met een vrij nieuwe vinding, met mossel-
zaadinvanginstallaties, kortweg mzi's. Lar
ven van mosselen zweven in het voorjaar
in het water. Ze kunnen zich hechten aan
netten van de mzi's en ontwikkelen tot
kleine mosselen, die weer bruikbaar zijn
om in een paar jaar op mosselpercelen op
te groeien tot eetbare (Zeeuwse) mosse
len.
Als de kogel door de kerk is, als het conve
nant met de natuurorganisaties is gete
kend, gaan de meeste mosselkwekers aan
de slag. Pioniers waren er al lang mee be
zig. Vanaf 2008 is het hek van de dam, met
dank aan instanties als Rijkswaterstaat die
zich soepel opstellen. Honderden mzi's
verschijnen in de Oosterschelde en Wad
denzee, in alle soorten en maten.
Het is veel werk, veel meer werk
dan het 'simpel' opvissen van
mosselzaad van de bodem van de
Waddenzee, Oosterschelde of Voordelta.
Het is ook duurder. Mzi's kosten geld. Het
oogsten van het mosselzaad kost ook extra
geld. Maar het lóónt.
Sterker nog, mosselkwekers hadden dit sei
zoen heel wat minder consumptiemosse
len kunnen leveren, als de mzi's niet zo'n
grote vlucht hadden kunnen nemen. Van
de hand van Gees van Hemert uit Goes
verscheen onlangs een boek over alle ver
nieuwingen in de Zeeuwse visserij: Visserij
op Zeeuwse grond, 5 jaar Blauwe Revolutie.
Zij laat Marinus Padmos uit Bruinisse aan
het woord.
Hij legt klip en klaar het belang van de on
gekende vernieuwingsslag in de mosselsec
tor uit. „De kostprijs van bodemzaad is
acht a tien cent per kilo, terwijl mzi-zaad
vijftig a zestig cent kost. Dat zit hem in de
extra arbeid ten opzichte van bodemzaad-
visserij en de afschrijving van de investe
ring in de mzi en het schip."
En dan komt het: „Het voordeel van mzi
is wel dat je elk jaar zaad beschikbaar hebt,
terwijl mosselzaad wisselvallig blijft en er
soms helemaal niet is." Verderop bevestigt
de Bruse mosselkweker dit nog eens: „De
pieken en dalen in de zaadvoorziening
zijn nu minder groot. De grondstofvoorzie
ning is beter dan zonder mzi. Vorig jaar en
ook in 2010 viel er geen mosselzaad en al
les wat we hadden, kwam van mzi's."
Dé actievoerder van 2008, de man van
Stop de Groene Leugen, Wout van den
Berg, kan zijn collega alleen maar bijval
len. Ja, dit najaar lag er in de Waddenzee
weer zoveel mosselzaad dat er miljoenen
kilo's mochten worden opgevist. Maar de
twee jaar ervoor kon er helemaal niks wor
den gevist en uitgezaaid op mosselperce
len, omdat er domweg geen mosselzaad
was gevallen. Dat is de speling van de na
tuur, waarmee mosselkwekers altijd heb
ben moeten leven. Maar vervelend blijft
het. Mosselliefhebbers begrijpen het niet
als er een keer 'nee' moet worden ver
kocht. En dan zijn er altijd nog mosselen
uit Duitsland, Denemarken en Ierland.
Zeeuwse wosselkwekers kunnen nu dank
zij de mzi's op een milieuvriendelijke ma
nier de natuur min of meer naar hun hand
zetten. De mzi-revolutie heeft zich won
derbaarlijk net op tijd voltrokken, met de
bodemzaadarme jaren 2010 en 2011.
Het klinkt Gijs van Zonneveld als muziek
in de oren, dat al het gedoe in 2008 toch
nog een positieve draai heeft gekregen. Hij
was vier jaar geleden ZMf-medewerker en
de Kop van Jut voor veel mosselkwekers.
„Het was geen gelukkige tijd", kijkt hij nu
terug. „De verhoudingen waren behoorlijk
vertroebeld. We werden met de nek aange
keken." Van Zonneveld, sinds 2009 project
leider bij de stichting Ark die voor het We-
reldnatuurfonds (Wnf) werkt en belast
met natuurprojecten in de Rijn-Schel-
de-Maas-delta, kan het ook wel begrijpen
dat er zoveel weerstand was. „Je weet wat
je hebt. Je weet niet wat je krijgt. Dan is
het soms nodig dat het hard tegen hard
gaat om tot iets nieuws te komen. Hoe
noem je dat ook al weer? Zonder wrijving
geen glans."
De toon van de discussie zit Van
Zonneveld overigens nog steeds
niet lekker. Met name Wout van
den Berg, de man van de leuze Stop de
Groene Leugen, wist volgens hem nogal
eens geen maat te houden. „Hij speelde de
bad cop, de slechterik. En dat ging niet al
tijd even subtiel. Ik neem hem dat nog wel
kwalijk. Wij hebben ons steeds op het
standpunt gesteld dat visserij en natuur in
de Oosterschelde en Waddenzee samen
kunnen gaan. Dat werd verzwegen."
Van den Berg vindt dat hij gewoon de rol
heeft gespeeld die hij moest spelen. „Ik zat
er natuurlijk ook heel anders in dan Van
Zonneveld. De bodem was weggeslagen
