Macht maakt meer kapot dan je lief is
i-'J
61 binnenland
Supervoordelig TURKIJE
BOEK ONLINE of bel 0900-9697
Orka Morgan
blijkt echt doof
vrijdag 16 november 2012
Sociaal psycholoog trekt vergelijking met 'ontremmende functie van alcohol'
Struikelen machtige mannen over
seksaffaires omdat het mannen zijn
of omdat ze het voor het zeggen
hebben? Een duik in de psycholo
gie van de macht.
door Hans Coossen
illustratie Mark Reijntjens
Generaal David Petraeus, de recent
afgetreden chef van de Ameri
kaanse inlichtingendienst CIA, is
niet de eerste topfunctionaris die
in de problemen komt door overspel. Zijn
naam kan toegevoegd worden aan een lan
ge, lange lijst van lotgenoten. Bijna allemaal
mensen met een penis, maar dat heeft er
vooral mee te maken dat de machtsposities
tussen man en vrouw zo ongelijk verdeeld
zijn.
Althans, dat concluderen de Tilburgse so
ciaal psycholoog Joris Lammers en de Gro
ningse hoogleraar leiderschap Janka Stoker
en hun co-auteurs in een vorig jaar gepre
senteerd onderzoek naar de link tussen
macht en ontrouw.
Het geslacht blijkt er niet toe te doen: bij zo
wel mannen als vrouwen die zijn opgeklom
men in de politieke of zakelijke hiërarchie is
de kans op vreemdgaan groter dan bij hen
die minder voor het zeggen hebben.
Het zit 'm dus in de macht. Of beter gezegd:
vooral in het zelfvertrouwen dat de succes
vollen onder ons aan dat succes ontlenen.
Succes dat hen in elk geval in eigen ogen
een stuk aantrekkelijker maakt voor een
partner. En daarnaar gaan ze zich ook gedra
gen, met een verhoogde kans op voor hun
functie gevaarlijk overspel tot gevolg.
Macht verandert toch al iemands perspec
tief op de wereld. Lammers zette die wijzi
gingen nog eens op een rijtje in een artikel
op de website socialevraagstukken.nl. Dat
deed hij vorig jaar naar aanleiding van de ge
ruchtmakende seksaffaires rond de toenma
lige Italiaanse premier Silvio Berlusconi en
de van verkrachting van een kamermeisje
beschuldigde IMF-topman Dominique
Strauss-Kahn.
Lammers signaleert in zijn artikel een over
lap met de 'ontremmende functie' van alco
hol. „Mensen met macht zijn assertiever en
zekerder, ze ervaren minder stress en ze
gaan in een meer directe lijn op hun doel
af. Ze focussen ook minder op problemen
en gaan eerder uitdagingen aan." Op zich
geen ongunstige eigenschap: wie altijd op
veilig speelt, laat veel kansen lopen. Aan de
andere kant werkt het minder oog hebben
voor wat mis kan gaan ook het nemen van
(te veel) risico's in de hand. Lammers haalt
een onderzoek aan waarin mensen mét en
zonder macht mochten deelnemen aan
kansspelen. De spelers met macht gokten er
veel lustiger op los dan de minderbedeel
den.
Er is nog meer op machthebbers aan te mer
ken. Ze zijn vaak volledig op zichzelf en
hun eigen doelen gericht. Daardoor willen
ze nog wel eens de belangen van de ander
vergeten. En alsof het nog niet genoeg is,
stelt de sociaal psycholoog ook nog eens de
diagnose van hypocrisie. Macht beïnvloedt
het morele denken. „Dat wil niet zeggen dat
mensen met macht amoreel zijn. In feite
zijn ze juist strenger in het toepassen van re
gels. Echter: ze zijn vooral strenger voor an
deren. Als het om hun eigen gedrag gaat,
vinden ze het overtreden van regels minder
erg."
Volgens Lammers zit het risico op bovenge
noemde effecten in elk mens. „Macht kan ie
dereen corrumperen." Zelfs als betrokkenen
zich van die nadelige effecten bewust zijn.
„Als je een biertje op hebt, heb je een ande
re kijk op de wereld en gedraag je je anders,
ook als je weet wat de effecten van alcohol
zijn."
De negatieve effecten treden het sterkst op
als mensen hun macht als vanzelfsprekend
zijn gaan beschouwen en 'het onderscheid
tussen hun persoon en hun positie verge-
Onderzoek: kans op overspel ook
groter bij vrouwen met macht
ten'. Lammers breekt dan ook een lans voor
bescheidenheid: mensen met macht moe
ten zich realiseren dat 'zij de macht hebben
om anderen zo goed mogelijk te dienen'.
Een besef dat voor veel machthebbers geen
natuurlijk gegeven is, maar afgedwongen
kan worden door een kritische houding ten
opzichte van onze leiders.
Alle machtspsychologische verklaringen ten
spijt, blijft toch de vraag knagen waarom Pe
traeus cum suis maar niet van eikaars fouten
en struikelpartijen leren. Om de alcoholver
gelijking er nog maar eens bij te halen: als je
weet dat ook macht meer kapot kan maken
dan je lief is, kun je je biertje ook laten
staan.
Een wetenschappelijk sluitende verklaring
voor de telkens terugkerende misstappen
kan hoogleraar leiderschap Stoker niet ge
ven. Ze keert terug naar het grote zelfver
trouwen dat zo'n cruciale rol speelt in het
onderzoek naar macht en ontrouw. „Het
zou kunnen dat het vergrote zelfvertrouwen
een leereffect in de weg staat: mij overkomt
dat niet."
EEÖÖÉBIBS
Voordeelreis Pamukkale Fethiye
8 dagen inclusief ontbijt en 2 x diner
Vertrek: van 1/12/12 t/m 26/3/13
excursiereis met o.a. een bezoek aan
de kalksteenterrassen van Pamukkale,
de ruïnes van Myra en het mooie Fethiye
met 5 nachten in een 5-sterren hotel!
tot 100 korting bij vertrek in dec. en jan.!
w.kras.nl/77722
"zènvZl
2 Per* J:
Zeer luxe hotel!
I Zeer populair bij Nederlanders! 1
Diamond Beach Hotel*
6 i/m 22 dagen o.b.v. all Inclusive
Vertrek: van 1/1/13 t/m 27/10/13
modern hotel, gelegen nabij het strand
met ruime en comfortabele kamers
met o.a. een beautycenter en diverse
restaurants
nergens voordeliger!
Hotel Eftalia Resort*
6 t/m 22 dagen o.b.v. all inclusive
Vertrek: van 20/11/12 t/m 31/10/13
echt familiehotel met gezellige sfeer en
zeer scherpe prijs-kwaliteitverhouding
met o.a. een spa- en wellnesscenter,
binnenbad en diverse activiteiten
zeer voordelig in december!
Zie www.kras.nl/77824
Zie www.kras.nl/72139
Hotel Sherwood Breezes*
6 t/m 22 dagen o.b.v. ultra all inclusive
Vertrek: van 20/11/12 t/m 25/10/13
luxe hotel, direct aan het privé-strand
met diverse restaurants en bars, spa-
en' wellnesscenter, zwembaden en
entertainment
nu nog met hoge vroegboekkorting!
Prijzen zijn per persoon tenzij anders vermeld. Prijzen zijn exclusief reserveringskosten en Calamiteitenfonds.
AMSTERDAM - Orka Morgan is doof
De vermoedens van verzorgers in
dierenpark Loro Parque op Teneri-
fe over het gehoor van de omstre
den orka blijken te kloppen, heeft
het park donderdag bekendge
maakt De onderzoekers bestudeer
den het gehoor van meerdere or
ka's die in het park op Tenerife ver
blijven. Alle orka's behalve Morgan
bleken hersenactiviteit te laten zien
in respons op geluid. De verzorgers
van Morgan gaan nu meer visuele
signalen gebruiken om met haar te
communiceren. Orka Morgan werd
ruim twee jaar geleden ernstig ver
zwakt aangetroffen in de Wadden
zee. Het dier werd opgevangen in
het Dolfinarium Harderwijk. Delta-
park Neeltje Jans verzocht in juli vo
rig jaar staatssecretaris Bleker om
Morgan over te plaatsen naar een
bassin van Neeltje Jans om het dier
voor te bereiden op een leven in
vrijheid. Omdat het dier naar Tene
rife ging, was dat niet meer nodig.
