Zeeland
9 spectrum
Zaterdag 10 november 2012
wordt tot op de dag van vandaag door bui
tenstaanders als een soort 'bible belt' be
schouwd - een gewest waar de orthodoxe
protestanten het voor het zeggen hadden
en hebben. Terwijl er eigenlijk altijd volop
alternatief gedachtegoed werd ontwikkeld.
Modernistisch en pluriform, dat zijn vol
gens de Utrechtse wetenschapper termen
die veel meer van toepassing zijn op de sa
menleving in de 17e eeuw.
Natuurkundige Isaac Beeckman wordt de
grootste wetenschapper van zijn tijd ge
noemd. Jacob Roggeveen, de ontdekker
van het Paaseiland, is ook één van de 'on
getemde' geesten. En de Middelburger
Adriaan Beverland wordt als een vrijden
ker van formaat beschouwd, hij brengt -
zeer gewaagd - de zondeval in verband
met de omstandigheid dat Adam en Eva
seks hadden. Mijnhardt: „Zulke vieze ke
rels produceren we niet in Zeeland - dat is
nog steeds een algemene opvatting. Ha ha.
Zeeland is in de 17e eeuw een centrum van
moderniteit. Er zijn vooruitstrevende we
tenschappers, er wordt grootschalig inge
polderd, er wordt aan een moderne vloot
gebouwd, en in het gewest woont een aan
tal grote kapitalisten. De kern is dat Zee
land heel goed uit de middeleeuwen te
voorschijn komt, zich tijdens de Opstand
losmaakt van Habsburg en vervolgens een
rol in de internationale handel gaat spelen.
Dat laatste wel onder bescherming van
Holland, maar toch."
Die houding van ondergeschikt en
toch onafhankelijk vindt Mijn-
hardt intrigerend. „Het is niet te
bewijzen", zegt hij, „maar ik heb het ge
voel dat die combinatie van eigenzinnig
heid en onderdanig zijn in de genen van
de meeste Zeeuwse politici zit. Het is voor
hen een soort natuurlijke reflex, voortko
mend uit 250 jaar meevaren in het kielzog
van Holland."
Dat maakt overigens zijn bewondering
voor wat de Zeeuwen in die zogenoemde
Gouden Eeuw en ook nog daarna presteer
den, er niet minder op. De bewoners van
het deltagebied blijven op koers omdat er
flexibel wordt ingespeeld op veranderende
omstandigheden. Als de graanhandel min
der gaat renderen, wordt de meekrapteelt
mede met investeringen van rijke stedelin
gen vrij probleemloos uitgebreid.
„Ik ben plaatsvervangend trots op wat Zee
land tot stand heeft gebracht", zegt Mijn-
hardt. „In dit tweede deel van Geschiede
nis van Zeeland maken we aannemelijk
dat de bloei van Zeeland tot 1700 voort
duurt. Dankzij de inventiviteit en flexibili
teit van de inwoners. Dat is een wonder.
Ze weten op het juiste moment de huik
naar de wind te hangen. Dat zou voor ons
de les van de 17e eeuw kunnen zijn. Onze
voorouders speelden snel in op de moge
lijkheden die door de markt werden ge
creëerd. Wij kunnen dat niet goed meer,
nu moeten we eerst 27 jaar praten over de
vraag of we voorrang geven aan industrie
of aan toerisme."
Geschiedenis van Zeeland deel 2, 1550-1700,
onder redactie van Wijnand Mijnhardt; auteurs:
Piet van Cruyningen, Simon Groeneveld, Arno
Neele, Katie Heyning en Clasien Rooze-Stoutha-
mer - Uitgeverij WBooks, 340 pagina's, gebon
den, speciale prijs €29,95 tot 31 december
2012; daarna €34,95. De presentatie is vrijdag
16 november vanaf 15.30 uur in de Westerkerk
in Goes. Na de aanbieding aan commissaris van
de koningin Karla Peijs, om 16.45 uur, is het
boek te koop.
Donderdag 6 december verzorgt Wijnand Mijn
hardt een publiekspresentatie van het boek in
de Drvkkery in Middelburg,aanvang 19.30 uur,
toegang vrij.
1Vergulde zilveren vingerhoed, in 1594
door Ingel Leunissen geschonken aan zijn
bruid, Sara Reigersberg. De vingerhoed be
staat uit twee delen, de binnenste (links)
verbeeldt Caritas (liefde), Justitia (recht
vaardigheid), Fides (trouw) en Spes
(hoop). De rechter vingerhoed diende ter
bescherming van de eerste.
2. Het heien van een dijkpaal waarmee
kwetsbare dijken verstevigd werden. Teke
ning van Adriaan van de Venne uit 1626.
3. Bord met lepelaar, begin 17e eeuw, bo
demvondst Hulst.
4. De Beeldenstorm van 1566 zoals Dirk
van Delen (1605-1671) die in 1630 weer-
gaf-
5. Toen in 1659 een nieuwe kerk in Bier
vliet werd gebouwd, schonken de Staten
van Zeeland een groot gebrandschilderd
raam met het wapen van Zeeland, ge
maakt door de Middelburgse glasschilder
Cornells van Barlaer (overl. 1681).
6. Koperen lessenaar in de vorm van een
adelaar in de Oostkerk in Middelburg, ge
bouwd tussen 1648 en 1667.
7. Johan Boudaen Courten (1635-1716).
Burgemeester, raad en schepen van Mid
delburg en bewindhebber van de VOC.
Hij vertegenwoordigde een belangrijk han
delshuis dat ook belangen had in het Cari-
bisch gebied, vandaar de kaart van Florida
en Honduras in zijn hand. Schilderij uit
1668 van Cornelis Janson van Ceulen II.
8. Kaart van Zeeland, eind 17e eeuw, uit
de Nieuwe Cronyk van Smallegange
(1696).
9. Cover van het tweede deel van Ge
schiedenis van Zeeland.
