i6l
Rosenboom wordt brutaler
B
Gekortwiekte derde biografie Gerard Reve is meeslepend
zaterdag 3 november 2012
Mensen zouden in de bioscoop ei
genlijk liever naar zichzelf kijken
dan naar een film, denkt Thomas
Rosenboom. „De wereld houdt op
zodra ergens een camera binnen
komt."
door Theo Hakkert
it verhaal is voortgekomen uit
I een misverstand." Thomas Ro-
E senboom vertelt het met grote
ernst. Hij had het simpelweg
verkeerd begrepen. Kan gebeuren en het le
verde hem wel de basis op voor zijn nieuwe
roman, De rode loper.
„Ik was uitgenodigd voor het festival Film
by the sea in Vlissingen. Twee jaar geleden.
Daar was een entree met een rode loper. Al
lemaal mensen in mooie kleding. Camera's
langs beide zijden. Ook wij werden staande
gehouden. Dat gaf toch een gevoel van ge
wichtigheid. Toen we in de zaal plaatsna
men, werden beelden van de entree op de
rode loper op het bioscoopscherm geprojec
teerd. Ik dacht dat ze ons hadden gefilmd
en dat die beelden met een half uurtje ver
traging te zien zouden zijn. Wij komen zo
ook in beeld, dacht ik. Ik voelde een soort
kinderlijke opwinding. Ik ben straks op de
film!"
Het was niet zo, alles op het witte doek
bleek live. In de zaal was te volgen welke
vips nog meer arriveerden. Snapt iedereen.
Zou je zeggen.
„Ik vond dat wat ik had bedacht veel leuker.
Als je kunt kiezen tussen naar de film gaan
of over een rode loper lopen om naar jezelf
te kijken, dan denk ik dat mensen dat laat
ste zouden kiezen. Volgens mij wordt dat
een succes."
De volgende gedachtesprong was snel ge
maakt. „Ik zou dat in een boek iemand kun
nen laten bedenken."
Het is Lou Baljon die in De rode loper op dit
briljante idee komt. Op dat moment in de
roman heeft de lezer hem al veertig jaar
kunnen volgen. Baljon is van dezelfde gene
ratie als Thomas Rosenboom (Doetinchem,
1956), de lichting die midden jaren zeventig
van de middelbare school kwam. Baljon
kiest niet voor een vervolgopleiding. Net als
zijn vriend Eddie van de Beek gaat hij be
wust de bijstand in. Van de Beek wil journa
list worden, Baljon roadie bij de bluesrock
band waar hij al bij betrokken is.
„Hij heeft iets wat anderen niet hebben.
Een fijne omgeving met optredens en meis
jes die aan komen lopen. Roadie zijn lijkt
mij ook veel fijner dan studeren."
Thomas Rosenboom.
De roman begint dus in de jaren zeventig.
Een tijd die Rosenboom nog zo helder voor
ogen stond, dat hij nauwelijks research heeft
hoeven doen.
„De Mammoetwet vond ik geweldig. Kinde
ren uit de arbeidersklasse die naar de univer
siteit konden. Ik ken mensen die dat traject
via havo, atheneum hebben gemaakt. Dat
waren toch wel goede dingen. En het aard
gas. Financieel werd een hoop mogelijk."
foto Marcel Israel/GPD
Maar ook de verhalen waar met verwonde
ring op teruggekeken wordt. „Op de univer
siteit heb ik ook de antiautoritaire beweging
meegemaakt. Docenten die een specialisme
hadden, bijvoorbeeld Vondel. Die kregen
van de studenten te horen: hou maar op
met die Vondel. Niet relevant, we willen het
over de krant hebben, over communicatie.
Dan gaf de werkgroep zichzelf een cijfer. Ie
dereen een 7. Je kunt het je bijna niet voor
stellen. Maar het is echt gebeurd. Wie dat
toen gek vond, werd als reactionair gezien."
Thomas Rosenboom heeft, zeker in vergelij
king met zijn omvangrijke, prijswinnende
romans Gewassen vlees en Publieke werken,
zijn aanpak en stijl gewijzigd. Tot vier keer
aan toe maakt hij sprongen van tien jaar.
'Tien jaar later bestaat de band nog' en
'Tien jaar later is de bioscoop er nog'.
Hij knikt en lacht hard. „Alleen op die ma
nier kwam ik van de jaren zeventig in het
heden terecht. Misschien brutaal, dacht ik,
maar ik doe het gewoon. Niet meer angstval
lig alles beschrijven, maar stappen maken.
Mijn eerdere proza is veel meer dichtge-
werkt."
Het idee van Baljon om mensen in gala naar
de bioscoop te lokken waar ze, na een gang
over de rode loper met flitsende camera's links
en rechts, met een glas champagne in de hand
naar zichzelf kunnen kijken, past helemaal bij
deze tijd.
„Maar dan ook helemaal", zegt hij knik
kend. „De talentenshows die op televisie
zijn - Idols, The Voice, noem maar op - zijn
nu eenmaal een vorm van naar jezelf kij
ken. De zanger die je ziet is niet zo bijzon
der, zelfben je ook niet bijzonder. Je denkt:
ik zou daar ook kunnen staan.
De kracht van de camera, de nadruk op
'beeld'. Niet voor niets is Baljon ook een
tijdlang bruiloftfotograaf Van foto naar film
camera. „Hij komt op het idee van de ideale
bruiloft, waarbij de eerste helft integraal
wordt gefilmd en waarvan de tweede helft
dan bestaat uit het gezamenlijk bekijken
van de film van de eerste helft. De wereld
houdt op zodra er een camera binnenkomt
of een televisiescherm wordt ingeschakeld."
Thuis is dat gevoel weg. Hij heeft geen televi
sie meer. „Ik bleef tot diep in de nacht kij
ken. Neem je toch om de vijf minuten een
slok." Het toestel ging stuk. „Wat een rust
gaf dat. En ruimte. Veel eerder naar bed,
veel minder drinken. Ik heb het maar zo ge
laten. Maar als ik bij mensen ben, is het een
traktatie het Journaal te zien. Of, nog beter:
het weer."
Thomas Rosen
boom - De rode lo
per. Querido,
19,95 (pb),
24, 95 (geb.),
15,99 e-book.
Nop Maas - Gerard Reve.
Kroniek van een schuldig
leven 3. De late jaren.
Van Oorschot, 35 euro.
door Jos Bloemkolk
Op het derde deel van Nop
Maas' Revebiografie heb
ben we lang moeten wach
ten. De juridische strijd tussen
Maas en Reve's weduwnaar Joop
Schafthuizen is uiteindelijk in het
voordeel van de eerste beslecht.
Het merkwaardige is dat het boek
veel drievoudige sterretjes bevat
waar passages stonden die Schaft
huizen heeft mogen schrappen.
Kennelijk hadden nog meer passa
ges moeten verdwijnen. Maar ook
dit gekortwiekte boek verdient het
zelfde adjectief als de twee vorige:
meeslepend. Waar Reve is, is le
ven. Ook zijn dertig laatste levens
jaren werden getekend door herrie
en strijd. Maar de rij boeken die in
die periode het licht zag, is indruk
wekkend. In aantal, doordat elke
snipper van zijn hand door uitge
vers werd omarmd, en in kwaliteit
door de verschijning van titels als
Oud en eenzaam, Bezorgde ouders
en Het Boek Van Violet En Dood.
Aan het eind van deel twee deed
Schafthuizen, zijn levenspartner
tot het ontluisterende einde, zijn
intrede. Deel drie is ook het ver
slag van hun uitzonderlijke, tede
re, agressieve, onmogelijke, maar
ook onderlinge afhankelijke rela
tie. Reve, die een scherp, meedo
genloos inzicht in zichzelf kon heb
ben, nam de schuld voor het moei
zame van de relatie voor een groot
deel op zich. De sterretjes in dit
deel roepen vanzelfsprekend vra
gen op, ook al blijkt uit de onge
censureerde stukken voldoende
tot welke gewelddadige dieptepun
ten de relatie tussen Reve en
Schafthuizen kon leiden en hoe
veel angstige geheimhoudingen Re
ve in de nabijheid van zijn man in
acht nam. Ook Schafthuizens sek
suele voorkeur voor jonge jongens
komt aan de orde. En niet alleen
in verband met de zedenzaak
waardoor de koning van België
weigerde persoonlijk de Prijs der
Nederlandse Letteren aan Reve uit
te reiken.
De sterretjes hebben af en toe een
potsierlijk effect. Op één uitzonde
ring na zijn alle geldbedragen ge
schrapt. We komen alleen te we
ten dat Reve een gulden per
woord kreeg voor zijn verslagen in
de NRC van het pausbezoek aan
Nederland.
Ware Reve niet zo'n formidabele
schrijver geweest, dan zou een
meer dan tweeduizend pagina's
tellende biografie geen bestaans
recht hebben gehad. En het is het
geluk van de biograaf dat hij die
schrijver uitgebreid kan citeren.
Bijvoorbeeld Reve over zijn schrij
verschap: 'Mijn werk is psychothe
rapie. In wezen deel ik niet mijn
publiek iets mede, maar probeer ik
mijzelf iets duidelijk te maken.'
Nop Maas toont in dit derde deel
een andere kant van zichzelf. Hij
is minder eerbiedig. In de vorige
delen schreef hij ingetogener.
N Of M A AS
Gerard Reve
3
Oelitruiro
-j'o<36
