io verzorgingsstaat
Mensen willen best
betalen om de ellen
de van anderen te
verzachten. Tenmin
ste, als ze óók hun
eigen belang zien.
Anders is het snel
gedaan met de ver
plichte solidariteit.
vrijdag 2 november 2012
Solidariteit
of j e leven
door Paul Bots
at is er ge
beurd met
de solidari
teit in Ne
derland?
Jongeren ko-
W
men in opstand tegen de 'oude
garde die eerst de gasbel in Slochte-
ren heeft opgemaakt en nu met
een riant pensioen in een spot
goedkoop koophuis zit'. Er is ver
zet tegen de zorgpremie die voor
de 'hardwerkende Nederlander on
betaalbaar wordt, terwijl de uitke
ringsgerechtigde die de deur bij de
dokter plat loopt juist korting op
z'n premie krijgt'. Vakbonden trek
ken steeds minder jonge leden,
omdat ze 'toch alleen maar opko
men voor de oudere medewerker'.
Is de grens van de solidariteit, de
basis van de verzorgingsstaat be
reikt? „Nee," zegt Wim van Oor
schot, professor Sociaal Beleid aan
de universiteit van het Belgische
Leuven. „Als er al een grens is aan
de solidariteit, dan is die grens
flexibel. Mensen worden kriti
scher. Gaan berekenen hoeveel
voordeel ze zelf hebben van bij
voorbeeld de ziektekostenverzeke
ring. Maar hoe je ook rekent, het
leidt altijd tot de conclusie datje
Jan Modaal
Kostwinner van een gezi
met twee kinderen,
met een bruto salaris
(incl. vakantiegeld)
dat gemiddeld in
Nederland het
meest voorkomt.
Bruto jaarsalaris
co. 33.000 euro
Bruto maandsalaris
ca. 2.540 euro
Netto maandsalaris
ca. 1.844 euro
niet zónder dergelijke voorzienin
gen kunt. Dat geldt ook voor de
jongere die nu pensioenpremie be
taalt voor ouderen."
Hoe er ook gemopperd wordt op
'de ander' die 'profiteert' van voor
zieningen, onder de streep besef
fen de meeste Nederlanders echt
wel dat ze er zelf ook voordeel van
hebben. Van Oorschot: „Uit mijn
onderzoek blijkt dat 8o procent
van de bevolking dat inziet."
Judith Raven promoveerde aan de
Erasmusuniversiteit op een onder
zoek naar de houding ten opzichte
van de welvaartsstaat. Ze onder
schrijft Van Oorschots woorden.
„Burgers vinden het goed dat men
sen bijstand krijgen als die buiten
hun schuld in de problemen ko
men. Maar er moet streng opgetre
den worden tegen mensen die
door eigen schuld in de proble
men raken."
Zo verder redenerend zou de zorg
premie eigenlijk hoger moeten
worden voor wie ongezond leeft
Een te ingewikkeld systeem, er
kent ze.
'Zwangerschap is een
keuze. Waarom moet dat
in het basispakket?'
Dat de gewone man het belang
ziet van sociale voorzieningen,
pensioenregelingen en zorgverze
keringen is cruciaal, stelt Van Oor
schot Anders is het snel afgelopen
met de opgelegde steun aan het so
ciale vangnet, het pensioenstelsel
of de verplichte ziektekostenverze
kering. Het is de grote middenklas
se die de solidariteit draagt. Als
Jan Modaal gaat twijfelen aan het
nut van de premie, of de kosten
zelfs niet meer kan betalen, loopt
het systeem vast. Eigenbelang
wordt ten onrechte gezien als het
grote gevaar voor de solidariteit,
stelt de professor. „Terwijl het er
juist de hoeksteen van is." Het
'welbegrepen eigenbelang' noemt
Van Oorschot het Zolang het nut
van een regeling voor de eigen por
temonnee in beeld is, betaalt de
burger de verplichte premie. Is het
nut onzichtbaar, dan groeit verzet.
Henriëtte Prast, hoogleraar per
soonlijke financiële planning aan
de Universiteit van Tilburg, rea
geert met enige hoon op het 'wel
begrepen eigenbelang'. Solidariteit
is iets waar je niet meteen iets
voor terug verwacht, redeneert ze.
De solidariteit waar nu over gerept
wordt, is feitelijk een afgedwongen
verzekering. Voor een groot deel
gebaseerd op de gedachte dat ieder
een gratis gelukkig moet zijn. Soli
dariteit of je leven, lijkt het credo.
Juist als de overheid je dwingt soli
dair te zijn, moet die zeer kritisch
kijken naar wat ze mensen op
dringt, stelt Prast. „Maak onder
scheid tussen een ziekte die je
overkomt, of iets waar je zelf voor
kiest. Zwanger zijn is geen ziekte.
Het is - meestal - een keuze.
Waarom moet dat in een ba
sispakket zitten? Je kunt
er voor sparen."
Solidariteit afdwin
gen hoeft niet per
se, blijkt uit een
relaas van Van
Oorschot. In
Scandinavische
landen hebben
mensen die
geen lid zijn van
de vakbond, min
der recht op so
ciale zekerheid.
Gevolg: de ani
mo voor een vak
bondslidmaat
schap is groot.
Vrijwillig. Althans,
min of meer. Of dat
solidariteit is, of ge
woon een verzekering,
daar valt over te twisten.
Maar het is in elk geval
geen van bovenaf opgelegde
'goedheid'.
Inkomensklassen
Bruto jaarsalaris in euro's
tot 10.000,-
10.000,-/20.000,-
20.000,-/30.000,-
30.000,-/40.000,-
40.000,-/50.000,-
50.000,-/75.000,-
75.000,-/100.000,-
100.000,- of meer
Bruto salaris bedrag voor aftrek van de loonheffing en de werknemerspremies voor pensioen en vut,
spaarloon en premies voor werknemersverzekeringen. Van het bruto salaris gaat grofwerk 30% af.
Aantal werkende personen per inkomensklasse
1.031.000
946.000
1.148.000 g
1.187.000
1.120.000
1.515.000
