Wereldburger met Zeeuwse
41 boekenprijs
De negen eerdere winnaars van de
DE WEEK
ZEEUWSE
BOEKÜ
'Als Zeeland zich
bewust is van wat we
hier zijn en hebben,
kunnen we meedoen
in de wereld'
3~ VAN HET
Het verhaal
van Zeeland
woensdag 31 oktober 2012
We zijn zaterdag 10 novem
ber 2012 toe aan de tiende
editie van de Zeeuwse Boe
kenprijs. Een tweede jubi
leum, dan lijkt alles al zo
vanzelfsprekend. De prijs is
er gewoon, iedereen in le
zend Zeeland gaat ervan uit
dat er in de herfst weer wat
spannends te beleven zal
zijn. Initiatiefnemer en orga
nisator Paul van der Velde
mijdt meestal het volle licht
van de schijnwerpers. Dat
zal hem deze keer niet luk
ken. Aangenaam - wie is de
man achter de Zeeuwse Boe
kenprijs?
door Jan van Oamme
We spreken afin Sint Jansteen.
Zijn woonplaats. Nou ja, voor
een gedeelte, want hij heeft
ook een appartement in Am
sterdam. Naast de Johannes de Doperkerk,
kan niet missen, was de instructie. Aan de
Hoofdstraat. En, voegt hij er een beetje ge
heimzinnig aan toe, ook aan de Van der
Veldelaan.
Grapje, denken we in eerste instantie.
Maar als we in het Zeeuws-Vlaamse grens
dorp arriveren, staat hij voor zijn voordeur
te zwaaien. En wijst op het bord, dat net
aan de andere kant van de zijstraat prijkt.
'Van der Veldelaan', daarover kan geen
misverstand bestaan. Een eerbetoon aan
zijn vader, vertelt hij. Die zat in het verzet
en is daarvoor postuum onderscheiden.
Van der Velde woont in het huis dat vroe
ger bij brouwerij De Appel van De Kerf
hoorde. In de gang op weg naar de woon
kamer komen we langs een huisaltaartje
met foto's van zijn ouders en een branden
de kaars. „Die steek ik aan zo gauw ik
thuis ben", zegt hij. „Het is een gewoonte
die ik uit China heb overgenomen. Filiale
piëteit, ik heb een gevoel van ongelooflijke
dankbaarheid naar mijn ouders toe. Ik zal
niet vergeten wat ze voor me hebben ge
daan."
De Vlaamse tongval is onmiskenbaar. Ge
boren (1955) en getogen in Sint Jansteen.
De vierde telg en daarmee de benjamin in
het gezin. Misdienaar geweest, 's morgens
om zes uur paraat in het inmiddels ge
sloopte klooster van de nonnen. Zijn va
der was een douanier, afkomstig uit Dor
drecht, die tegen een boerendochter van
Ferket aanliep. Hij werd textielhandelaar,
in de tijd dat er in de streek zo'n driedui
zend mensen in die tak van industrie werk
ten.
Benjamin Paul ging naar het Jansenius in
Hulst. Hij puberde nogal, zegt hij. „Mijn va
der had in het verzet gezeten. Als er dan
een leraar voor de klas stond die NSB-bur-
gemeester in Venlo was geweest, ja, dan
had ik moeite met gezag."
Op zijn vijftiende werd hij naar een
kostschool in Oudenbosch ge
stuurd. Daar haalde hij zijn ha
vo-diploma. Hij kwam terug om op het Pe
trus Hondius in Terneuzen het atheneum
erachteraan te doen. Aan die episode heeft
hij goede herinneringen. Hij zat in de re
dactie van de schoolkrant PH-kroniek,
hielp mee aan de realisatie van het wereld
record Mens-erger-je-nieten in de Noord
straat in Terneuzen, organiseerde literaire
avonden, dichtte. „Taal, literatuur, dat had
mijn interesse. Ik heb een tijdlang gedacht
dat ik dichter zou worden. Gelukkig heeft
mijn zus Emma Crebolder die fakkel van
me overgenomen."
In de huiskamer zijn de wanden voorbe
houden aan werk van Willem Imandt, de
in 1882 in Sint Jansteen geboren schilder
die een niet onverdienstelijke carrière op
bouwde in het toenmalige Nederlands-In-
dië. Je zou Paul van der Velde een collectio
neur kunnen noemen. Het is opnieuw een
duidelijk teken dat de Oost bij hem niet
ver weg is.
Zo valt de mededeling dat hij na zijn mid
delbare school Chinees ging studeren tij
dens het gesprek in Sint Jansteen minder
plompverloren uit de lucht dan hier in de
krant. Chinees, waar kwam dat dan van
daan? Van der Velde houdt het op jeugder
varingen, toen hij bij de drogist 'Wereld in
beeld' kocht voor 50 cent, en kennis maak
te met de wereld van Marco Polo en Dzjen-
gis Khan: „Als kind realiseerde ik me: er
zijn andere werelden die minstens zo mag
nifiek zijn als de onze."
Die studie Chinees in Leiden hield hij ove
rigens maar twee jaar vol. Toen overleed
zijn vader en vroeg de liquidatie van diens
bedrijf veel aandacht. Hij stapte over naar
de studie geschiedenis, waar voor de colle
ges geen aanwezigheidsplicht gold. Chine
se taal en kunstgeschiedenis van Oost-Azië
waren bijvakken die hij in dat kader wel
kon volgen.
Hij studeerde ook op Clingendael, het In
stituut voor Internationale Betrekkingen
in Den Haag. „Maar", zegt hij, „een car
rière in de diplomatieke wereld zag ik niet
zitten. Ik had nog steeds moeite met het
opvolgen van bevelen en kwam daar ook
niet door de psychologische test."
Van der Velde kreeg via de Universiteit
van Leiden opdracht de Deshima-dagregis-
ters, de neerslag van de Nederlandse aan
wezigheid op dat eiland, te ontsluiten.
Wat neerkwam op twintigduizend bladzij
den i7e-eeuws Nederlands transcriberen
en terugbrengen tot tweeduizend in druk
uit te brengen pagina's. De belangstelling
voor de Oost vond een ander hoogtepunt
in zijn proefschrift Een Indische liefde, een
biografie van de i9e-eeuwse professor P.J.
Veth, waarmee hij in 2000 zijn doctorstitel
verwierf
In 1990 kwam de functie van hoofdre
dacteur van het Zeeuws Tijdschrift vrij.
Van der Velde had al in het tijdschrift
gepubliceerd, hij solliciteerde en werd de
ideale kandidaat bevonden. Bij aantreden
waren er tweeduizend abonnees. Nu
twaalfhonderd. De verklaring daarvoor
moet gevonden worden in de breuk met
het Zeeuwsch Genootschap, dat de brede
re maatschappelijk-culturele koers van de
nieuwe hoofdredacteur niet apprecieerde
en zichzelf te weinig terugzag in het tijd
schrift. In één klap vertrokken er achthon
derd abonnees. „Van wie er overigens
maar vierhonderd betaalden", voegt Van
der Velde eraan toe.
Ondanks de aangekondigde subsidiestop
van de provincie houdt hij vertrouwen in
de toekomst. In zijn periode is de website
op- en uitgebouwd en heeft hij tien jaar ge
leden de Zeeuwse Boekenprijs in het leven
geroepen. „Die prijs", zegt hij, „past hele
maal in mijn gevoel voor regionale identi
teit. In verhouding tot de meeste andere
provincies - Friesland en Limburg mis
schien uitgezonderd - is het regionale ge
voel hier heel sterk. Er verschijnen relatief
ook veel boeken over Zeeland en van
Zeeuwse schrijvers."
„Ja ja, daar zijn we dan, wat is een Zeeuw
en wat is een Zeeuws boek? Ik kijk daar
-Mc-zz. Tcii-ia-, Hoaïö&m
- -AvV-
2003: Annejet van der Zijl, Anna. 2004: Francisca van Vloten, Moen -
Het leven van Annie M.C. Schmidt Tussen Toorop en Mondriaan.
2005: Jan J.B. Kuipers Robbert 2006: Carolijn Visser, Miss Concor-
Jan Swiers, Het verhaal van Zeeland, dia.
