'Oma was
eerst vreselijk
overstuur'
buitenland 9
Elektrische fiets?
Karadzic Ik heb er alles aan gedaan
om een oorlog te vermijden
Numbered: zoektocht naar het juiste nummer
NU 949,-
molenaar 3f
woensdag 17 oktober 2012
Documentaire holocaust-overlevers
Joodse jongeren laten de
nummers die hun grootou
ders in de oorlog geta
toeëerd kregen op hun ei
gen armen zetten. Als blij
vende herinnering.
door onze correspondent
Ad Bloemendaal
TEL AVIV - Het was niet impulsief.
Daniël Philosoph (24) had al heel
lang met het idee rondgelopen.
„Uiteindelijk heb ik het gedaan, sa
men met mijn oom, Oded Ravek."
Beiden lieten drie jaar geleden, op
dezelfde dag, 4559 op hun arm ta
toeëren: het Auschwitz-nummer
van Livia Ravek, hun grootmoeder
en moeder. „We zien het als een
blijvende herinnering aan haar en
als een belangrijk teken voor ons
zelf', legt Daniël uit.
Philosoph werkt in een tatoeage
atelier, dus de eerste stap was sim
pel. De tweede - hoe vertel ik het
mijn grootmoeder? - kostte hem
meer moeite. Lange tijd droeg hij
bij bezoeken aan zijn grootouders
kleding met lange mouwen. Pas na
een jaar vonden kleinzoon en
zoon de moed hun getatoeëerde ar
men te tonen. „Oma was eerst vre
selijk overstuur", vertelt Philo
soph. „Ze zei: 'dit kunnen jullie
niet doen. Het is een herinnering
aan iets verschrikkelijks'. Het kost
te tijd haar uit te leggen waarom
we het hadden gedaan, maar uit
eindelijk begreep ze het. De rest
van de familie had er geen moeite
mee. Bij ons thuis praten we veel
over de Holocaust, ook met mijn
grootouders."
Getatoeëerde nazaten van Holo
caust-overlevenden staan centraal
in Numbered, een spraakmakende
Israëlische documentaire die bin
nenkort zijn première beleeft op
het filmfestival van Chicago.
De film gaat over de slachtoffers
zelf, de mensen die vanaf 1941
door de nazi's werden getatoeëerd
in Auschwitz en Birkenau. Wie
niet direct naar de gaskamers werd
gestuurd, kreeg een nummer. Film
maakster Dana Doron sprak met
de kleine 50 overlevenden over
hun ervaringen met hun nummer.
Sommigen hebben het chirurgisch
laten verwijderen, maar anderen
noemen het huri 'medaille'.
Een laag nummer betekent dat de
gevangene één of meer kampwin
ters heeft overleefd. „Mensen vra
gen me vaak wat 4559 betekent
omdat ze alleen langere nummers
met Auschwitz associëren", legt
Daniël uit. Dat geeft hem de kans
te vertellen dat zijn grootmoeder
tot de eersten behoorde die een
nummer van de nazi's kregen. Li
via Ravek overleefde drie jaren in
het vernietigingskamp.
Pilosoph krijgt zelden negatieve
reacties. „Wat ik soms wel te ho
ren krijg, is dat de bijbel tatoeëren
verbiedt. Ik ben niet godsdienstig,
Oded Ravek (56) met het Auschwitz-nummer van zijn moeder, Livia, op zijn linkerarm. foto Ad Bloemendaal/GPD
dus dat doet me niets. Het kan me
trouwens in het algemeen niet
schelen wat de mensen ervan den
ken." Religieuze opposanten in Is
raël citeren dan Leviticus: Gij zult
geen tekens in uw huid laten prik
ken. Op internet klaagt iemand
over 'holocaust-nostalgie'. Jonge
ren met een nummer-tatoeage
'proberen de slachtofferrol van
hun grootvader over te nemen',
stelt een ander. En: 'Ieder normaal
persoon die dit verhaal hoort,
moet wel denken dat de Israëliërs
TEL AVIV - In Numbered vertelt de Is
raëlische filmmaakster Dana
Doron (31) de levens van vier geta
toeëerde Auschwitz-overlevenden.
De documentaire van Doron, zelf
arts en dochter van een overleven
de, draait vooral om Hanna Rabino-
witz, dochter van een gevangene
met het nummer 65640. Toen hij
twee jaar geleden overleed in Tel
Aviv liet Hanna dat nummer op
haar kuit tatoeëren. Het bleek ech
ter niet het goede nummer, want
het had hetzelfde moeten zijn als
de cijfercode van haar vaders kluis.
Die kluis blijft vooralsnog gesloten
en Hanna gaat op zoek naar het
goede nummer. Tijdens die zoek
tocht doet ze een ontdekking over
dat 'verkeerde' nummer dat ze zelf
alweer had laten verwijderen van
haar been. Overigens lieten direct
na de oorlog veel joodse overleven
den hun nummers verwijderen of
verborgen die onder lange mou
wen. Anderen maakten er hun ge
luksnummer van, in loterijen.
gek zijn geworden'. Anderen vre
zen dat een nieuwe rage bezit
heeft genomen van Israëlische jon
geren. Ten onrechte, zegt Philo
soph. Hij kent persoonlijk twee
broers met een Holocaust-tatoeage
maar die hebben het nummer la
ten verwerken in een grotere af
beelding. „Verder niemand", weet
hij uit eigen ervaring in het atelier.
Er zijn meer jongeren met een
nummer op de arm, zo blijkt uit
de documentaire, maar het zijn er
niet veel. Ook dat is een cijferkwes-
tie. In Auschwitz-Birkenau - waar
ruim een miljoen joden werden
vergast als ook tienduizenden Po
len, zigeuners en Russische krijgs
gevangenen - werden 400.000
mensen getatoeëerd. Daarvan le
ven er nog minder dan 2000.
DEN HAAG - De voormalige politie
ke leider van de Serviërs in
Bosnië-Herzegovina, Radovan Ka
radzic, heeft gisteren voor het Joe-
goslavië-Tribunaal uiteengezet dat
hij alles heeft gedaan om het uit
breken van een oorlog te vermij
den en het plegen van oorlogsmis
daden te voorkomen.
De 67-jarige Karadzic staat terecht
op beschuldiging van genocide,
w oorlogsmisdaden en misdaden te
gen de menselijkheid tijdens de
Bosnische oorlog (1992- 1995)- In
r die oorlog vonden circa honderd
duizend mensen de dood. De
wreedheden in Bosnië beleefden
een climax in 1995, toen in het
door Dutchbat beschermde Srebre
nica achtduizend moslimmannen
werden vermoord.
Volgens Karadzic werden tijdens
de Balkanoorlog door tal van mo
gendheden en media de veroorza
kers van het geweld als de slachtof
fers afgeschilderd. „Ik vind dat ik
beloond moet worden voor de goe
de dingen die ik heb gedaan, niet
aangeklaagd", aldus Karadzic.
In 1991 hadden de deelrepublieken
Slovenië en Kroatië zich afgeschei
den van de federatie Joegoslavië,
waar de Serviërs de grootste bevol
kingsgroep vormden. Toen de mos
lims in Bosnië, de grootste etni
sche groep in die deelrepubliek,
hetzelfde pad op wilden, voelden
veel Bosnische Serviërs zich be
dreigd en verzetten ze zich vol
gens Karadzic terecht spontaan te
gen de afscheiding.
Karadzic weersprak bijna drie jaar
na het begin van zijn proces alle
beschuldigingen, ook die over de
massamoorden rond Srebrenica.
Hij zei dat hij bij de verovering
van Srebrenica juist het bevel had
gegeven burgers te sparen.
Hij kreeg bijval van zijn eerste ge
tuige, de Russische ex-kolonel
Andrej Demoerénko, destijds een
hoge VN-officier in Sarajevo. Die
betoogde dat de Bosnische Ser
viërs ten onrechte de schuld in de
schoenen kregen geschoven voor
een bloedbad onder moslims in Sa
rajevo in 1995. De Bosnische mos
lims zochten buitenlandse steun
door verontwaardiging over het
optreden van Serviërs te provoce
ren. Ze lieten zelfs sluipschutters
op eigen mensen schieten in Sara
jevo, aldus Demoerenko. Dit soort
'onwenselijke informatie' werd
echter weggemoffeld door de VN.
Het Joegoslavië-Tribunaal begon
gisteren ook met zijn laatste pro
ces. Goran Hadzic (54), oud-presi
dent van de Servische Krajina-Re-
publiek, staat terecht voor moord,
marteling, deportaties en het ver
nietigen van dorpen.
Gratis thuisbezorgd j
Voor dagelijks gebruik i
•Zeer comfortabele zitting i
Incl. bedienings
instructie
Auto trap
ondersteuning
Van 1.490,-
Er op uit zonder j
moe te worden
Gratis en vrijblijvend thuisadvies? 0341 - 27 40 40
www.rnolenaarfietsen.nl
Specialist in fietsen
