Angst voor vrij
spectrum 10
Dwarsligger
Zaterdag 13 oktober 2012
Ik heb hem ooit ontmoet, toen hij
nog geen president van Tsjechië
was: Vaclav Klaus. Net als, bij een an
dere gelegenheid, zijn vrouw Livia.
Zij kwam een stuk intelligenter over.
Misschien is dat wel de oorzaak van al
les.
Klaus studeerde en werkte onder het
communistische regime van Tsjecho-
Slowakije periodiek in het kapitalistische
Westen. Een privilege voor de echte 'ka
meraden'. Toen de rode broeders eind
1989 de macht kwijtraakten, was Klaus
er als de kippen bij om zich bij het
Obcanske Forum van Vaclav Havel aan
te sluiten.
Als minister van Financiën in de
eerste 'burgerregering' gooide
Klaus de markt open. Vaste prijzen,
huurbescherming, alles ging over
boord. Vrijheid, blijheid. Staatsbe
drijven werden met aandelencou-
pons aan onwetende burgers ver
patst, die vervolgens door handige
speculanten van hun investeringen
werden beroofd.
Het was Klaus die in 1992 als pre
mier samen met zijn Slowaakse col
lega Vladimir Meciar het land split
ste. De Tsjechen en Slowaken gin
gen hun eigen weg. Tot leedwezen
van velen die de boedelscheiding
niet begrepen.
Klaus denderde echter eigenzinnig ver
der. Nadat hij met zijn conservatief libe
rale partij ODS begin 1998 de verkiezin
gen verloor, sloot hij een monsterver
bond met de aartsvijand: de sociaaldemo
cratische CSSD. Die partij mocht gaan re
geren met gedoogsteun van de ODS. En
Klaus werd voorzitter van het Huis van
Afgevaardigden, zeg maar de Tweede Ka
mer.
Het monsterverbond hield vier jaar
stand. Daarna vond Klaus de tijd rijp
zich te kandideren voor de post van
president Een ambt waartoe de leden
van het Huis van Afgevaardigden en de
Senaat hem begin 2003 kozen. In 2008
werd Klaus herkozen, volgens ingewij
den dankzij omkoping van parlementa
riërs.
Nog niet zo lang geleden was Klaus de
populairste politicus in Tsjechië. Die ere
titel is hij kwijt Hij brak met de ODS, he
kelde de EU, wees de euro af en beweer
de dat de klimaatverandering helemaal
niet tegengegaan hoefde te worden.
De president is er ook toe overgegaan de
door de regering van premier Petr Necas
en het parlement opgestelde wetten te
vetoën. Zoals hervorming van het onbe
taalbaar geworden pensioensysteem. Vol
gens Klaus is er in de samenleving geen
draagvlak voor een ingreep. Ook blok
keerde Klaus een btw-verhoging - nodig
om het gat in de overheidsfinanciën te
dichten - omdat die schadelijk zou zijn
voor de economie.
Een week geleden werd er een 'aanslag'
op Klaus gepleegd in Chrastava, noord-
Bohemen. Een man vuurde met een
speelgoedpistool zeven plastic kogeltjes
op het staatshoofd af. Zijn vier lijfwach
ten hadden niets in de gaten.
Klaus schreef de gebeurtenis toe aan 'de
bijzonder slechte toestand' waarin de
Tsjechische samenleving zich bevindt
„Dit moest vroeg of laat gebeuren." De
dader zelf liet weten de president te be
schouwen als 'één van de lieden die er
voor gezorgd hebben dat de republiek in
de toestand verkeert waarin hij ver
keert. „Iemand moest een daad stellen."
In januari 2013 kiezen de Tsjechen een
nieuw staatshoofd. Klaus (71) mag niet
meer meedoen. Dat hij de politiek zal ver
laten, is echter uitgesloten. Hij wil zich
blijven manifesteren. Blijven dwarslig
gen. Koste wat het kost
STANDPLAATS
door
Carel Geseling
De 25e november is nu al een
historische datum in Spanje. Die
dag kiezen de inwoners van de
Spaanse regio Catalonië niet
alleen een nieuw parlement,
maar kunnen ze zich ook
uitspreken over
onafhankelijkheid. In de
Catalaanse hoofdstad Barcelona
heerst hoop op een nieuwe
toekomst. En angst voor de
onzekere gevolgen.
door Pauline Blom
beeld Mark Reijntjens
In de Catalaanse hoofdstad is het
business as usual. De crisis is amper
zichtbaar in Barcelona. Het bruist als
altijd. Zoals op de Ramblas, waar toe
risten zich gretig laten tillen. Of in
de Gotische wijk, waar geen leegstaand
winkelpand is te bekennen. En op het 6 ki
lometer lange zandstrand, waar de terras
sen van clubs als Opium gewoon ouder
wets vollopen. Zelfs de sinds kort officieel
verboden straatprostitutie kent een ople
ving. In de achterbuurten bieden vrouwen
zich openlijk aan, terwijl de politie een
oogje dichtknijpt.
Maar toch. Wie omhoogkijkt naar de bal
kons en dakterrassen, ziet het verschil.
Overal wappeit de vlag van de Republiek
Catalonië: geelrood gestreept, met een wit
te ster in een blauwe driehoek. Waar eerst
alleen de harde kern van nationalisten de
provocerende banderas ophing, kiest nu
een meerderheid van de Barcelonezen
voor dit symbool van onafhankelijkheid.
Een teken aan de wand. Want sinds 11 sep
tember waait een nieuwe wind door Barce
lona. Die van de hoop en het geloof dat na
tientallen jaren strijd Catalonië zich einde
lijk kan bevrijden van Spanje. Van de to
renhoge schulden, de uitzichtloze econo
mische toekomst en de dreigende Europe
se redding.
De gigantische demonstratie medio sep
tember waari n anderhalf miljoen
Catalanen luidkeels riepen
om zelfstandig
heid,
