Kiezen voor zichtbaarheid
141 cultuur
Willem van den Broeke is een terugkeerder
Arthur Japin
BUITEN
FEEST
bruik gebeurt zo vaak, is zo algemeen, he
laas. Als iemand iets aan mijn boek heeft,
dan vind ik dat waardevol, ook voor mij."
De stiefvader werkt als kermisfotograaf. Is de
kennis een manier om afstand te houden?
„Ja, voor mij was het een manier om het
leefbaar te houden, om tegenwicht te bie
den. En de kermis is iets waar ik steeds
weer naar terugkeer in mijn boeken, hoewel
ik er in het echt helemaal niet van houd.
Als kind heb ik wel de Elektrische Vrouw ge
zien, en de Dikke Dame, op de kermissen in
de Betuwe. In mijn boeken komt altijd wel
een clown voorbij."
De stiefvader is een door-en-doorslechte man.
Hij gebruikt geweld, hij gluurt, hij chan teert al
les en iedereen. Heeft u nooit gedacht hem nog
iets sympathieks te geven?
„Dat ging niet. Ik laat wel zien dat hij zelf
ook uit een volledig verrot gezin komt. De
moeder heb ik wél begrijpelijk willen ma
ken, in haar zwaktes. Maar de vader niet.
Omdat ik helemaal het verhaal vanuit Zon-
ne heb willen schrijven."
De moeder en de oudere zus, die zelfs zwanger
van haar stiefvader wordt, kunnen geen solida
riteit met Zonne opbrengen.
„Doordat hij ze zo manipuleert Dat ken ik
zelf ook van vroeger: ten koste van alles pro
beren het geweld te voorkomen. Als je een
ander gezinslid afvalt, kan dat óók zijn om
de ander juist te beschermen. De oudere
zus doet alsof ze van haar stiefvader houdt
en hoopt dat hij dan van Zonne afblijft. En
hij zet Zonne onder druk door te dreigen
ook haar jongste zusje Isa te misbruiken."
U wijst er nadrukkelijk op dat dit fictie is,
geen waargebeurd verhaal. Maar veel lijkt op
het verleden van Karin Bloemen: een brand, de
rechtzaak om de voogdij.
„Ja, Karin is een vriendin. Toen ze een paar
jaar geleden bij Paul de Leeuw haar dread
locks afliet knippen, voor een goed doel,
zag ik haar op televisie transformeren van
een theaterdiva in een ontredderd klein
meisje, bang om weer gekwetst te worden.
Dat vond ik zo'n bijzonder moment. Daar
werd het idee voor een roman geboren."
Arthur Japin - Maar buiten is het feest.
De Arbeiderspers, 21,95 euro
woensdag 10 oktober 2012
wpw^qgaaBt^jagr^ffSBBTfltlll'tTlirPTirllllllllllllllllllllWlMli l fl HIUIIil 'Hl I 11IIIWHII!IIIIIIWIIlWBWBlTllirtrriTTirTPniTniTB1WWWHMqW*W^»^^^Wa,»a^«M™M«eMW»iocqoo€MOOBOBcaBiqMIWMa«WB^^
Kindermisbruik staat centraal in
Maar buiten is het feest van schrijver
en toneelspeler Arthur Japin.
„Vanuit de normaliteit van een ge
zin worden steeds gekkere dingen
geaccepteerd."
door Maria Vlaar
Voor zijn nieuwe roman Maar buiten
is het feest koos schrijver Arthur Ja-
pin (Haarlem, 1956) een gevoelig on
derwerp: twee meisjes worden mis
bruikt door hun stiefvader. Als de jongste
dochter volwassen is, en in de zangeres en
theaterdiva Zonne is veranderd, wil ze haar
nichtje beschermen tegen de man aan wie
zijzelf ontkomen is. Japin groeide zelf op in
een gezin met een gewelddadige vader. Net
als Zonne onttrok hij zich daaraan door te
schitteren op het toneel. Hij was toneelspe
ler, operazanger en televisiepresentator en
schreef succesvolle romans als De zwarte
met het witte hart en Een schitterend gebrek.
Seksueel misbruik, een heftig onderwerp...
„Ik ken een aantal verhalen over kindermis
bruik in mijn omgeving. Van mensen die er
juist voor kozen zich zichtbaar te maken,
door aan het toneel te gaan. Ik heb me vaak
afgevraagd: waar halen ze de kracht van
daan? Mijn boeken beginnen altijd met dit
soort nieuwsgierigheid. Mensen hebben iets
heftigs meegemaakt, en hoe hebben ze dat
overleefd?
De bedreiging komt uit het gezin zelf.
„Ja, dat is anders dan bij mijn andere boe
ken. Maar wat overeenkomt, is het gevoel
dat je niet past waar je bent. Zo was dat met
Kwasi, de zwarte prins met het witte hart,
en met Lucia, die zich verborg achter haar
sluier in Een schitterend gebrek. Ook in dit
nieuwe boek gaat het om iemand die zich
wil tonen, die laat zien wie ze van binnen
is. Die het heft in handen neemt."
Waarom is dat zo'n belangrijk thema voor u?
„In mijn jeugd voelde ik me niet begrepen.
Ik heb al jong een alternatieve werkelijkheid
willen bedenken. Door mijn fantasie en
creativiteit kon ik omgaan met de kloof tus
sen hoe ik van binnen ben en hoe mensen
mij zien. Mijn hele leven ben ik op zoek
naar manieren om mijzelf kenbaar te ma
ken. Zingen, dansen, schilderen, tekenen.
Sinds een jaar of vijftien lukt het met schrij
ven. En Zonne doet dat eigenlijk ook: door
te zingen en op het podium te staan. Een
groot deel van het jaar sluit ik me op en ben
Arthur Japin.
ik alleen maar aan het schrijven. Maar dan
moet ik weer naar buiten treden. Ik heb on
langs weer op het toneel gestaan, in Shake
speare's komedie Much ado about nothing."
Bent u dan de schrijver die een rol op het to
neel speelt?
„Nee! Ik ben er ingegaan om helemaal de ac
teur te zijn. Maar er zitten natuurlijk men
sen in de zaal die de schrijver willen zien
spelen. En er zijn mensen die zeggen: dat
kan toch helemaal niet, een schrijver als ac
teur. Moet ik het daarom laten? Dat zou ik
nog veel erger vinden. Net als in het boek:
Zonne laat zich uiteindelijk ook niet in de
foto Roza Schous
hoek duwen waar die stiefvader haar wil
hebben. Zij neemt de stap naar voren. De
spotlight in, de eerste stap het toneel op."
U laat zien dat een ernstig misbruikt kind toch
een succesvol leven kan hebben?
„Ik doe de helft, met het schrijven van het
boek, en de lezer doet de andere helft, door
het te lezen. Natuurlijk zullen mensen die
iets vergelijkbaars hebben meegemaakt zich
in dit verhaal herkennen. Daarom was het
belangrijk de gezinssituatie goed weer te ge
ven. Vanuit de normaliteit van een gezin
worden steeds gekkere dingen geaccepteerd.
Het gevaar wordt dan 'normaal'. Kindermis-
door Jan van Damme
Het weblog 'Zeelandgeboekt' van de
PZC signaleert Zeeuwse boeken en
tijdschriften. In de krant wordt weke
lijks een titel van het blog in de
schijnwerpers gezet.
Hij is een terugkeerder. En
wat voor één! Willem van
den Broeke had al een he
le universitaire loopbaan als histo
ricus achter de rug, toen hij zich in
2004 weer in zijn geboortestad
Middelburg vestigde. Met dank
aan het University College Roose
velt Academy. In 2011 werd hij 70
jaar. Ik vermoed dat het liber ami-
corum Zeeland en de wijde wereld
bij die gelegenheid had moeten
verschijnen. Het werd iets later,
maar wat zegt dat voor een weten
schapper die net voor een nieuw
jaar aan de Roosevelt Academy
heeft bijgetekend?
Het uitgangspunt van het boek is
duidelijk. Het is bedoeld als een
vriendschappelijk gebaar richting
de jarige, zonder dat die met veel
hosanna en feestgedruis op het
schild wordt geheven. Dat is ge
lukt. Van de in totaal elf artikelen
gaan er negen over Zeeland in het
algemeen. Slechts twee zijn er aan
de persoon in kwestie gewijd: zijn
klasgenoot van vroeger en zijn col
lega van nu Cees Comelisse
schetst het Middelburg van hun
beider jeugd, en de samenstellers
van de bundel - Tobias van Gent
Willem van den Broeke werd in
1941 - dus tijdens de Tweede We
reldoorlog - geboren in Middel
burg. Hij groeide als bakkerszoon
op in een 'vrijgemaakt gerefor
meerd nest'. Precies op het 'goede'
moment, toen hij 12 jaar was,
opende de Christelijke HBS de
deuren. Hij hoorde bij de eerste
lichting. In 1958 kon hij aan de
Economische Hogeschool in Rot
terdam gaan studeren. Pas tijdens
die studie kwam hij in lossere sfe
ren terecht. Ik vind zijn ontboeze
ming over de overstap naar een 'ka
tholieke' hospita treffend (pag.
137): „Na een jaar bij de geloofsge
noten ben ik in Rotterdam ver
huisd en ging op kamers bij het ka
tholieke gezin Ploeg aan de Stad
houderslaan. Ik was als een kind
zo blij. Die mensen hadden tien
mooie dochters en het was er een
vrolijke boel. Ik ben daar helemaal
opgebloeid. Ik ging met hen naar
de bioscoop en naar het dansen, al
vertelde ik dat thuis niet." In 1965
werd hij in Utrecht docent econo
mie op de geschiedenisfaculteit.
De historicus werpt een blik in de
Zeeuwse toekomst. Met een knikje
richting bestuurders: „Er bestaat
op bestuurlijk niveau wel een
koudwatervrees voor het maken
van echte keuzes of voor verande
ringen."
Tobias van Cent en Pieter Ippel (red.):
Zeeland en de wijde wereld, Liber ami-
corum voor Willem van den Broeke -
Uitgave Roosevelt Academy en de
Drvkkery, €15,-.
