i5 spectrum
van Rusland
Zaterdag 6 oktober 2012
pa. Het mintgroene treinstation trekt twee
miljoen reizigers per jaar. Aan de rand van
de stad ligt het vrachttreinstation Inskaja.
Goederentreinen met kolen, olie, hout en
gas denderen richting oost en west. In het
centrum van de stad stunten skaters en
fietsers rond het standbeeld van oud-Sov
jetleider Lenin. Aan de Rode Straat, too
meter verderop, zit projectontwikkelaar
Andrej (49) in een koffiebar achter zijn
iPad. Hij woont in Novosibirsk en heeft
projecten in Krasnojarsk en Irkoetsk. „Na
tuurlijk kan je naar Moskou voor een beter
salaris, maar in Siberië zijn ook mogelijkhe
den. Hier is ook geld en werk."
Hij is sceptisch over Poetins toekomstplan
nen. Liever gaat hij uit van eigen kracht.
„We zullen zien of het ervan komt De pre
sident heeft niet het laatste woord in Rus
land. Hij moet rekening houden met oligar
chen, bedrijven, rijke mensen en de plaat
selijke macht. Ik weet niet of elke ontwik
keling goed is. Ik woon rustig naast een ri
vier. Straks komt er een asfaltweg. Is dat
dan vooruitgang? De overheid kan van al
les roepen voor de mensen, maar in Rus
land moet je het zelf doen. Een voorbeeld:
als ik met pensioen ben, krijg ik 6.000 roe
bel (147 euro) per maand. Dat is te weinig.
Daarom leg ik alvast geld opzij."
Vanuit Novosibirsk doet de trein bijna
achttien uur over de reis naar Tajsjet, een
stad met 35.000 zielen, waar alles draait
om het spoor. Hier begint de Bajkal-
Amoerspoorweg (BAM), die zich afsplitst
van de Trans-Siberische spoorlijn en deels
is aangelegd door krijgsgevangenen uit de
Tweede Wereldoorlog. In Tajsjet werken
zesduizend mensen bij de Russische Spoor
wegen. In 1962 belandde Gennadi Jerime-
jev (73) in Tajsjet, waar het spoorwegperso
neel in barakken leefde. Hij leidde de
bouw van de huizen, de bioscoop en het
ziekenhuis en praat met trots over zijn bij
drage aan de Sovjet-Unie, die hem ervoor
beloonde. Een medaille glimt op zijn rech
terborst, drie andere links. Hij is verknocht
aan Tajsjet en ziet Rusland zich herstellen
van zware klappen, zegt hij met uitzicht
op de rails van de BAM. „In de jaren negen
tig, na de val van het communisme, was
het chaos. Mensen zaten zonder werk,
maar het gaat steeds beter. Jonge Russen
zetten een eigen bedrijf op, ontvangen
meer salaris en gaan op vakantie naar het
buitenland. Ik ben tevreden over mijn le
ven, heb een prima pensioen."
Bij Tajsjet buigt de Trans-Siberische spoor
lijn af naar het zuiden en gaat via Irkoetsk
langs de Parel van Siberië: het Bajkalmeer.
Dat is zo groot als België en het diepste
zoetwatermeer ter wereld. Met een enorm
potentieel voor toerisme, met zijn natuur.
Maar dat wordt mager benut. Het dorp
Listvjanka is dé trekpleister aan het Bajkal
meer, maar zwerfhonden lopen rond en
op het strand staan armoedige sjasliekten-
ten, met door kolen aangetaste zwarte bar
becues en plastic stoelen. De houten stei
gers missen planken. Wie van een groots
Rusland droomt, komt hier bedrogen uit.
Ljoebov, een Russische die liever niet haar
leeftijd vertelt, beaamt dat het met de uit
straling rond het Bajkalmeer treurig is ge
steld. Ze werkt bij een toerismebureau en
zit in een trein die langs het eindeloze
meer rijdt. „Lokale politici hebben geen in
teresse in toerisme. Het duurt te lang voor
dat ze daar geld aan kunnen verdienen,
met olie en gas gaat dat sneller. Plannen
waren er altijd al, maar het blijft bij woor
den. Ook corruptie en bureaucratie zitten
de ontwikkeling van toerisme dwars."
Vanaf Irkoetsk richting het Verre Oosten
neemt de invloed uit Azië toe. Van het
Sovjetvliegveld van Chabarovsk naar het
centrum van de stad valt het al op: vrijwel
alle autobestuurders zitten rechts. Russen
kiezen liever een Japanse middenklasser
dan een Russische Lada, bij welke het al
tijd de vraag is of deze het einde van de
straat wel haalt. Azië ligt om de hoek, Cha
barovsk kust bijna de grens met China. De
Russen en Aziaten drijven hier al eeuwen
handel met elkaar. De Aziatische arbeiders,
met name Chinezen, steken de grens over,
want in Rusland valt voor hen meer te ver
dienen. Op de centrale markt in de stad
hebben Chinezen hun eigen kraampjes en
winkeltjes of ze werken in de bouw.
Het echtpaar Wong, hij 37 en zij 33, heeft
er al zes jaar een eigen telefoonwinkeltje.
„Ik verdien nog steeds geld", zegt Wong.
„Maar het gaat lastig. Sinds de economi
sche crisis in 2008 geven Russen minder
uit. De portemonnee is leeg, ook omdat ze
te lui zijn om te werken en liever geld uit
geven aan drank. En er is steeds meer con
currentie van Chinezen die hier komen en
een eigen bedrijf beginnen. Maar het is al
tijd beter dan teruggaan naar China."
Chabarovsk staat in de schaduw van Vladi
vostok aan de oostkust, wat 'heerser over
het oosten' betekent. De stad staat sym
Het talrijke platteland
en de enorme natuur
van Siberië gelden als
groot potentieel voor
Rusland. Maar om dat
aan te kunnen boren,
moeten er wel rails,
wegen en bruggen,
zoals in Vladivostok,
worden aangelegd.
bool voor Poetins dadendrang. Niet voor
niets koos de president Vladivostok uit als
locatie van de economische top van
APEC-landen, begin september. Vladivo
stok bulkt van de dynamiek. Nieuwe brug
gen hangen over de baaien en verbinden
de eilanden met elkaar. Schepen varen de
haven binnen. Op het treinstation kondigt
een omroepster het vertrek van de trein
naar Moskou aan.
Aan de Kadestraat langs de Amoerbaai klin
ken de stemmen van Chinese arbeiders.
Ze werken voor een Turks bouwbedrijf
aan een 2ie-eeuwse metamorfose van een
Sovjethotel. In haar werkkamer zit Irina
Sjechoenova (31), ze heeft zich omhoog ge
werkt tot hoteldirecteur. Een portret van
Poetin hangt achter haar. Ze is geboren bui
ten Vladivostok en kan niet leven zonder
de zee. Ze wijst op het belang van Vladivo
stok: „Moskou is het oog op Europa. Vladi
vostok is het oog op Azië."
Ze schetst een beeld van Vladivostok en,
onbedoeld, ook van Rusland. „Mensen
trekken weg uit dit gebied omdat ze er
gens anders meer kunnen verdienen. De
Russische economie moet nodig gemoder
niseerd worden, die is te veel op olie en
gas gericht en te weinig op ondernemers
schap. De corruptie moet worden bestre
den. Vladivostok heeft een enorme poten
tie, er zijn nieuwe fabrieken bijgekomen
en de stad staat midden in de wereld. Het
kan nog alle kanten op, maar ik blijf hier.
Ik wil Vladivostok een kans geven."
reageren?
spectrum@wegener.nl
De
schatkamer
