4l
l/m tmJc naar PoicL&rtuws
HoUe)9teUe
dinsdag 25 september 2012
1. De Libertybridge met de Shermantank en gedenksteen. 2. Duitse toeristen uit de omgeving van Düsseldorf, die elk jaar naar Westkapelle komen voor een schildercursus. Links Henry Lich. 3. Marit Kleinepier
en Arno Sanderse: de mooiste dag op het mooiste puntje van Westkapelle. 4. Pastorie, Zuidstraat 42: kastje met door granaten doorboorde balken, een granaatscherf, een bril met matglas, en gemummifi
ceerd vogel- en vleermuislijkje. De inhoud van het kastje kwam tevoorschijn bij de renovatie van de bovenverdieping in 2008.5. Beeld van de dijkwerker voor het verenigingsgebouw Westkapelle herrijst.
toch... In perspectief blijft de inundatie van
Walcheren en de verwoesting van Westkapelle
een zware tol voor de vrijheid. De mislukte
landing bij Arnhem en de laat ingezette Slag
om de Schelde horen in het historische plaatje
bij elkaar. De namens rear admiral A.F. Pugsley
in 1954 in de gevel van het oude gemeente
huis gebeitelde tekst moet toch met scepsis
zijn ontvangen: 'In 1944 werd Westkapelle
noodgedwongen in de strijd om de vrijheid
verwoest'. Hoe noodgedwongen is noodge
dwongen?
We lopen zuidwest over de dijk, die zich als
duin heeft vermomd. Bij laag water zijn de res
ten van de kapot gebombardeerde zeewering
nog te zien. Veel hondenuitlaters. Gevraagd
naar bijzonderheden op hun route of in hun
dorp, verwijzen ze naar de Leugenaar bij het
Startpunt: de tank van West
kapelle. Daar waar op 3 ok
tober 1944 de dijk onder een
geallieerde bommenregen be
zweek. Honderdtachtig dode
lijke slachtoffers in het dorp.
Het is een wond die maar
moeilijk heelt. Misschien dat
het opwaarderen van het her
denkingsmonument verzach
tend werkt. Want dat gebeurt.
De tank is de afgelopen jaren
het toppunt van een herinne
ringsparkje geworden.
Het begint al meteen
onderaan de dijk. Het lan
dingsvaartuig LC T737 is in
de tuin van het Polderhuis
gestrand. Even verderop
is er een proefvakje met
verschillende dijkbekledingen aangelegd.
Daarop prijkt een steen met de tekst: 'We will
remember them at the going down of the sun
and in the morning'. Wie de tank van dicht
bij wil bekijken, kan de dijk beklimmen via
de twee jaar geleden geopende Libertybridge:
een houten trap, die volgens tekstborden een
symbolische verbinding vormt tussen land
en zee. Daarmee raken we de essentie van het
korps mariniers en de amfibische operatie 'om
Duitsland uit Nederland te verjagen'. Halver
wege de trap is een herdenkingsplatform op
de dijk ingericht met namen van gesneuvelde
leden van het Royal Marine Commando, dat
in het najaar van 1944 bij Westkapelle landde.
Boven bij de tank, die ondanks alles silhou-
etbepalend blijft, is ook nog een molensteen
gelegd afkomstig uit de toen verwoeste dijk-
molen Prins Hendrik. Om verwarring te voor
komen: dat is een andere dan molen De Roos,
waar tijdens het bombardement 44 mensen in
de kelder omkwamen.
Wie zou maat en aantal van de herdenkingste
kens in de gaten houden? Met andere woor
den: kun je ook te veel memorabilia neerzet
ten? Iedere bezoeker die daar in de wind op de
dijk staat krijgt het gevoel dat de bevrijding van
Westkapelle voor de inwoners traumatiserend
was. Natuurlijk kunnen de helden van toen
niet genoeg worden herinnerd en geëerd. Maar
Zeeland en de schaapscul-
Ztuur op de schorren (niet
buitendijks want er waren
nog geen dijken vóór het
jaar 800) gaan onlosmake
lijk samen. Dat kwam ook
al aan de orde in het vorige artikel van deze ru
briek. Maar je zult als herder rustig je schapen
hoeden en de vloed komt plotseling op...Ieder
die wel eens over de schorren heeft gedwaald,
weet hoe ongelofelijk snel het tij soms keert,
daar worden ook ervaren mensen steeds weer
door verrast. Een verre werf of hoogte kan
dan vaak niet meer bereikt worden. Schorren
zijn drassig gebied, zeker met opkomend getij;
er moeten veel kreken worden overgestoken
en schapen zijn geen gewillige, en zeker geen
snelle dieren. De aanwezige werfjes op de
schorren bleken altijd te ver weg. En dus gin
gen de herders al snel zelf kunstmatige hoogtes
aanleggen of bestaande hogere plekken met
de schop nog hoger maken. Net zolang tot er
overal op de te beweiden schorren (vlucht)
plaatsen waren die droog bleven bij vloed. Die
plaatsen werden "stelles" genoemd. De stelles
door heel Zeeland namen in de loop van de
eeuwen toe. Er stonden wel eens tijdelijke
bouwsels - een soort zomerwoningen voor het
ruige volk der herders. Maar ook het probleem
drinkwater voor mens en dier werd opgelost:
op grotere stelles die hoog genoeg waren
werden putten gegraven waarin het zoete
regenwater werd opgevangen. Door een putte
graven werd de stelle dan ook weer wat hoger,
een win/winsituatie zou je dit nu noemen.
Een stelle met een drinkwaterput erin heet in
het Zeeuws een "hollestelle". De schapen en
stelles en herderscultuur in Zeeland hebben
hun sporen nagelaten tot vandaag de dag. Niet
alleen doordat er zoveel stelles, soms zelfs holl-
lestelles, binnen of soms buiten de dijken zijn
blijven bestaan, maar ook omdat de hoeves
na indijking vaak op die oude stelles werden
gebouwd. Hoe hoger de hoeves waren gelegen,
hoe veiliger, dacht de boerenbevolking. En dus
tref je overal in Zeeland Stellehoeves aan, ge
legen op lichte verhogingen in het landschap.
De schapencultuur vormt dus letterlijk de ba
sis voor veel van onze oude hoeves. Maar ook
in de naamgeving van veel Zeeuwse polders en
families tref je de sporen van de oude scha
pencultuur nog aan. Van der Stel, Verstelle, de
Herder, Scheper(s). En de naam Hollestelle
is wellicht de meest Zeeuwse en historische
naam die je kunt bedenken. Die heeft zelfs het
predikaat "Koninklijk" gekregen.
Ook in de geschreven en orale historie van