4l l/m tmJc naar PoicL&rtuws HoUe)9teUe dinsdag 25 september 2012 1. De Libertybridge met de Shermantank en gedenksteen. 2. Duitse toeristen uit de omgeving van Düsseldorf, die elk jaar naar Westkapelle komen voor een schildercursus. Links Henry Lich. 3. Marit Kleinepier en Arno Sanderse: de mooiste dag op het mooiste puntje van Westkapelle. 4. Pastorie, Zuidstraat 42: kastje met door granaten doorboorde balken, een granaatscherf, een bril met matglas, en gemummifi ceerd vogel- en vleermuislijkje. De inhoud van het kastje kwam tevoorschijn bij de renovatie van de bovenverdieping in 2008.5. Beeld van de dijkwerker voor het verenigingsgebouw Westkapelle herrijst. toch... In perspectief blijft de inundatie van Walcheren en de verwoesting van Westkapelle een zware tol voor de vrijheid. De mislukte landing bij Arnhem en de laat ingezette Slag om de Schelde horen in het historische plaatje bij elkaar. De namens rear admiral A.F. Pugsley in 1954 in de gevel van het oude gemeente huis gebeitelde tekst moet toch met scepsis zijn ontvangen: 'In 1944 werd Westkapelle noodgedwongen in de strijd om de vrijheid verwoest'. Hoe noodgedwongen is noodge dwongen? We lopen zuidwest over de dijk, die zich als duin heeft vermomd. Bij laag water zijn de res ten van de kapot gebombardeerde zeewering nog te zien. Veel hondenuitlaters. Gevraagd naar bijzonderheden op hun route of in hun dorp, verwijzen ze naar de Leugenaar bij het Startpunt: de tank van West kapelle. Daar waar op 3 ok tober 1944 de dijk onder een geallieerde bommenregen be zweek. Honderdtachtig dode lijke slachtoffers in het dorp. Het is een wond die maar moeilijk heelt. Misschien dat het opwaarderen van het her denkingsmonument verzach tend werkt. Want dat gebeurt. De tank is de afgelopen jaren het toppunt van een herinne ringsparkje geworden. Het begint al meteen onderaan de dijk. Het lan dingsvaartuig LC T737 is in de tuin van het Polderhuis gestrand. Even verderop is er een proefvakje met verschillende dijkbekledingen aangelegd. Daarop prijkt een steen met de tekst: 'We will remember them at the going down of the sun and in the morning'. Wie de tank van dicht bij wil bekijken, kan de dijk beklimmen via de twee jaar geleden geopende Libertybridge: een houten trap, die volgens tekstborden een symbolische verbinding vormt tussen land en zee. Daarmee raken we de essentie van het korps mariniers en de amfibische operatie 'om Duitsland uit Nederland te verjagen'. Halver wege de trap is een herdenkingsplatform op de dijk ingericht met namen van gesneuvelde leden van het Royal Marine Commando, dat in het najaar van 1944 bij Westkapelle landde. Boven bij de tank, die ondanks alles silhou- etbepalend blijft, is ook nog een molensteen gelegd afkomstig uit de toen verwoeste dijk- molen Prins Hendrik. Om verwarring te voor komen: dat is een andere dan molen De Roos, waar tijdens het bombardement 44 mensen in de kelder omkwamen. Wie zou maat en aantal van de herdenkingste kens in de gaten houden? Met andere woor den: kun je ook te veel memorabilia neerzet ten? Iedere bezoeker die daar in de wind op de dijk staat krijgt het gevoel dat de bevrijding van Westkapelle voor de inwoners traumatiserend was. Natuurlijk kunnen de helden van toen niet genoeg worden herinnerd en geëerd. Maar Zeeland en de schaapscul- Ztuur op de schorren (niet buitendijks want er waren nog geen dijken vóór het jaar 800) gaan onlosmake lijk samen. Dat kwam ook al aan de orde in het vorige artikel van deze ru briek. Maar je zult als herder rustig je schapen hoeden en de vloed komt plotseling op...Ieder die wel eens over de schorren heeft gedwaald, weet hoe ongelofelijk snel het tij soms keert, daar worden ook ervaren mensen steeds weer door verrast. Een verre werf of hoogte kan dan vaak niet meer bereikt worden. Schorren zijn drassig gebied, zeker met opkomend getij; er moeten veel kreken worden overgestoken en schapen zijn geen gewillige, en zeker geen snelle dieren. De aanwezige werfjes op de schorren bleken altijd te ver weg. En dus gin gen de herders al snel zelf kunstmatige hoogtes aanleggen of bestaande hogere plekken met de schop nog hoger maken. Net zolang tot er overal op de te beweiden schorren (vlucht) plaatsen waren die droog bleven bij vloed. Die plaatsen werden "stelles" genoemd. De stelles door heel Zeeland namen in de loop van de eeuwen toe. Er stonden wel eens tijdelijke bouwsels - een soort zomerwoningen voor het ruige volk der herders. Maar ook het probleem drinkwater voor mens en dier werd opgelost: op grotere stelles die hoog genoeg waren werden putten gegraven waarin het zoete regenwater werd opgevangen. Door een putte graven werd de stelle dan ook weer wat hoger, een win/winsituatie zou je dit nu noemen. Een stelle met een drinkwaterput erin heet in het Zeeuws een "hollestelle". De schapen en stelles en herderscultuur in Zeeland hebben hun sporen nagelaten tot vandaag de dag. Niet alleen doordat er zoveel stelles, soms zelfs holl- lestelles, binnen of soms buiten de dijken zijn blijven bestaan, maar ook omdat de hoeves na indijking vaak op die oude stelles werden gebouwd. Hoe hoger de hoeves waren gelegen, hoe veiliger, dacht de boerenbevolking. En dus tref je overal in Zeeland Stellehoeves aan, ge legen op lichte verhogingen in het landschap. De schapencultuur vormt dus letterlijk de ba sis voor veel van onze oude hoeves. Maar ook in de naamgeving van veel Zeeuwse polders en families tref je de sporen van de oude scha pencultuur nog aan. Van der Stel, Verstelle, de Herder, Scheper(s). En de naam Hollestelle is wellicht de meest Zeeuwse en historische naam die je kunt bedenken. Die heeft zelfs het predikaat "Koninklijk" gekregen. Ook in de geschreven en orale historie van

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2012 | | pagina 36