Hij lachte en hij huilde
Zeven kleinkinderen
'Ik weet me gedragen door mijn familie en door mijn vele vrienden. zaterdag 22 september 2012
Maar bovenal weet ik me gesteund door God' 11
Ruim 12.000 kilometer van huis staat Desmond Tutu
opnieuw in het middelpunt van de belangstelling. Ook
bij de jeugd die de toekomst heeft. De aartsbisschop
(80) is op rondreis door Nederland. „De geschiedenis
leert ons dat we niet leren van de geschiedenis."
Desmond Tutu
door Anne Boer en Alex Engbers
Mijn opa is cool hé? Nyani-
so Burris (15) kijkt trots
naar het optreden van
haar beroemde grootva
der tijdens opnamen
voor het televisiepro
gramma College Tour in het Deventer stad
huis.
Desmond Tutu is tien dagen in Nederland.
In een overvol programma reikt hij prijzen
uit, vallen hem onderscheidingen ten deel
en staan mensen in rijen van vier klaar om
hem de hand te schudden. De bijna 81-jari-
ge Zuid-Afrikaanse aartsbisschop, die al
weer jaren geniet van zijn emeritaat, is nog
steeds, hot.
Ter bescherming en voor de gezelligheid
reist een deel van de familie met hem mee.
Twee kleindochters (6 en 15) zorgen tussen
de bedrijven door dat opa, hoeveel veren
hem ook zijn opgestoken, hen wel blijft
zien. Zijn jongste dochter en schoonzoon
zien erop toe dat vader elke middag even
rust, zodat zijn oude lijf de enthousiaste ziel
weet bij te houden.
De jaren beginnen te tellen. Maar hij heeft
nog veel te vertellen. Zijn levenswerk is nog
niet'voltooid. De aartsbisschop, die een van
de belangrijke gezichten was in de strijd te
gen apartheid in Zuid-Affika, wil een betere
wereld achterlaten.
„Mensen hebben elkaar nodig. We horen
bij elkaar. Alles zit aan elkaar vast. Als het
Westen bezuinigt op hulp aan de Derde We
reld komt de rekening vanzelf terug." Hij
doet het liefst een appel op de jeugd. In
Zuid-Afrika is de generatie van de apartheid
getekend. Hij noemt het zelf een verwonde
generatie, zowel blank als zwart. Ze willen
vergeven maar vergeten is moeilijk. De nieu
we generatie groeit op in vrijheid onder
steeds betere omstandigheden. Tutu ziet de
jongeren als basis voor die betere wereld.
„Droom je dromen. Koester idealen. Laat je
niét infecteren door het cynisme van oude
ren", is zijn boodschap in Deventer aan stu
denten.
Als winnaar van de Nobelprijs voor de vre
de (1984) ziet Tutu het als zijn taak zijn
stem te laten horen. Naar hem wordt geluis
terd. Hij is gezegend met'de gave om men
sen te inspireren, op te tillen en drempels te
overstijgen die onneembaar leken. Met een
lach en een traan.
Hij voelt zich een begenadigd mens. Zijn he
le leven probeert hij te werken aan een bete
re wereld. Tegen de apartheid, tegen de hon
ger.
„Ik weet me gedragen door mijn familie en
door mijn vele vrienden. Maar bovenal
weet ik me gesteund door God. Het geloof
is een bron die nooit opdroogt. Het geeft
me al een levenlang energie." De priemen
de ogen checken even of zijn boodschap
goed is overgekomen.
Tutu bidt vaak met mensen die het nodig
hebben. Als een koningin lijdt om haar
zoon die in coma ligt of als voor een
oud-president in Zuid-Afrika het laatste uur
heeft geslagen, dan komt Tutu toegesneld.
Er zijn veel mensen die in hem vertrouwen
stellen.
Eenzelfde vertrouwen is hem toegedicht als
voorzitter van de Waarheidscommissie. Hij
moest onderzoeken hoe de apartheid een
land tot op het bot had verscheurd. Zoveel
verdriet, zoveel woede. Het land schreeuw
de om wraak.
Maar Tutu-gaf er niet aan toe.
Hij stuurde op 'helen'. Hij geloofde in de
kracht van vergeving. Als zelfs president
Mandela na een kwart eeuw gevangenis zijn
cipiers weet te vergeven, dan moet het ook
voor anderen mogelijk zijn, zo hield Tutu
het land in die dagen voor. „Zuid-Afrika is
van iedereen die erin gelooft."
Desmond Tutu weet velen te raken. Door
zijn charisma en zijn onbaatzuchtigheid. Al
zullen ook zijn gulle lach, die dikwijls door
schiet in een giechel, en zijn neiging om bij
de eerste muziekklanken te gaan heupwie
gen daar zeker aan hebben bijgedragen. Hij
lacht graag. Zijn lach is zo aanstekelijk dat je
vanzelf mee lacht. Hij oogt aaibaar én
straalt rechtvaardigheid uit. Een man bij
wie je graag te rade gaat voor een wijs
woord. Van mijnwerker tot president.
Een interview met Tutu is onvoorspelbaar.
Soms praat hij minuten honderduit, maar
als hij het genoeg vindt, is het ineens over.
Hij praat liever voor een zaal vol mensen
dan een op een. Hij vindt journalisten dik
wijls te negatief. „De media zijn goed in het
verspreiden van verhalen over ellende maar
je hoort ze nauwelijks over de mooie din
gen en die zijn er echt heel veel. Er gebeurt
zoveel goeds in dé wereld."
Tijdens het gesprek blijkt dat hij het wereld
nieuws op de voet volgt en er een mening
over heeft.'Als hem iets niet bevalt of hij
ziet een gevaarlijke ontwikkeling, aarzelt hij
niet de telefoon te pakken om een wereldlei
der aan te spreken. Het hart op de tong, te
allen tijde. Zoals vorige maand ex-president
Bush en ex-premier Blair mochten, ervaren.
„Breng ze naar Den Haag, naar het strafhok
Dan mogen ze uitleggen waarom ze destijds
gelogen hebben over de inval in Irak. Sad
dam had helemaal geen chemische wapens,
zoals ze beweerden. Ze moeten de wereld
in ieder geval excuus aanbieden."
Hij weet dat het geen direct effect heeft en
toch spreekt hij zich uit Zoals hij ook in de
jaren van de apartheid nooit het hoofd
heeft gebogen voor pragmatisme.
Hij heeft zware kritiek op de Amerikaanse,
presidentskandidaat Mitt Romney, die de
helft van de kiezers wegzette als slachtoffers
die alleen maar hun handje op willen hou
den. „Wat gaat er in het hoofd van zo'n
man om. Dat je arm bent, maakt je nog
geen minder mens." Zijn ogen schieten
weer vuur. Tutu heeft grote moeite met de
wapenhandel, waarin miljarden omgaan.
Dat frustreert hem zichbaar. „Als we een
fractie van dat geld zouden besteden aan de
armen, zou iedereen water en eten heb
ben."
Zijn kritiek vat hij samen in een filosofische
zin. „De geschiedenis leert ons dat we niet
leren van de geschiedenis."
Bij alles wat hij doet heeft Tutu één troost.
Hij heeft er een vast vertrouwen in dat goed
heid altijd het kwaacj zal overwinnen.
„We vereren mensen als Moeder Teresa, de
Dalai Lama, Gandhi, Mandela en Martin Lu
ther King, niet de wrede wereldleiders. Dat
zegt toch wel genoeg."
Desmond Tutu geniet van de aandacht en
het eerbetoon, maar laat niet na te bena
drukken dat hij niet speciaal is. „Ik sta op de
schouders van anderen. Wie was ik geweest
zonder steun. Als ze hadden gezegd, je praat
niet voor ons."
Het typeert hem als een bescheiden, in de
basis zelfs verlegen mens. Een karige maal
tijd is genoeg. Enkel in het drinken van rooi-
bosthee kent hij geen grens. Toch heeft de
ze ascetische man een zweem van de pop
ster om zich heen hangen. En dat komt niet
door het paars van de aartsbisschop dat hij
gewoon is te dragen. Het komt door het ge
mak waarmee hij door de wereld loopt
Geen deur blijft voor hem gesloten. De gro
ten der aarde willen graag met hem gezien
worden. En diep van binnen geniet hij ook
- zoon van een eenvoudig onderwijzer uit
Klerksdorp - van deze positie.
Ook voor Desmond Tutu gaan de jaren tel
len. Als je de tachtig passeert, moet je toch
een begin maken te accepteren dat er ooit
een stoffelijk einde komt. Voor de goedlach
se Tutu geen enkel probleem. Op de vraag
wat er op zijn graf moet komen te staan,
hoeft Tutu geen seconde na te denken. „Hij
lachte en hij huilde."
Zo simpel kan het leven dus zijn. Tutu
maakt met een ferme handdruk opeens een
einde aan ons gesprek. Met een breed arm
gebaar en grote lach nodigt hij zijn kleinkin
deren uit om met hem naar buiten te wan
delen.
'De media zijn goed in het verspreiden van verhalen over ellende maar
je hoort ze nauwelijks over mooie dingen en die zijn er echt heel veel'
Aartsbisschop Desmond Tutu is getrouwd, al
een leven lang met dezelfde vrouw. Ze kregen
vier kinderen en hij heeft nu zeven kleinkinde
ren. Twee daarvan - 6 en 15 jaar - zijn met hun
moeder en opa samen op pad in Nederland.
Ze vinden het hier maar koud, maar warmen
zich evenals opa aan de waardering en het ap
plaus dat Tutu overal waar hij komt oogst.
De afgelopen dagen waren topsport voor de
bisschop. Dinsdag geland op Schiphol. Woens
dag reikte hij de Kindervredesprijs uit in de
Ridderzaal. Donderdag was hij te gast bij opna
men voor het televisieprogramma College Tour,
dat gisteravond is uitgezonden.
Gisteren ging hij voor in een speciale kerk
dienst in Deventer, waarbij diverse religies be
trokken waren. Vandaag volgt in Deventer een
openbare ontvangst en benefietgala voor zijn
stichting. Morgen woont hij in Enschede de
wedstrijd Twente-Heerenveen bij, maandag
krijgt hij een eredoctoraat in Groningen en
dinsdag onthult hij met premier Rutte een
Mandela-beeld in Den Haag.
Tutu heeft tijdens zijn verblijf in Nederland,
waarvan vijf dagen in Deventer, privé-chauf-
feurs tot zijn beschikking, gratis beschikbaar
gesteld door een leasebedrijf. Dat heeft alle
routes vooraf enkele keren gereden, ruim 7000
kilometer bij elkaar, om goed voorbereid te
zijn. Tutu gebruikt de autoritjes om bij te ko
men van alle inspanningen. Kort na het instap
pen, slaapt hij al.
zie onze website:binnenland
Desmond Tutu spreekt tot studenten
in College Tour
