reizen
Langs de Noord-Duitse rivier de Ems valt een wereld te ontdekken. Waar ooit turfstekers en jagende
bisschoppen leefden, zag Pieter Lamberts hoe tegenwoordig cruiseschepen worden gebouwd.
reizen@wegener.nl
024-3650360
Zaterdag 15 september 2012
Het Ems-Jade kanaal in het Oost-Friese veengebied.
foto Deutsche Zentrale für Tourismus
Twee overdekte droogdok
ken torenen aan de rand
van het stadje Papen
burg boven de horizon
uit. Ze horen bij de
Meyer Werft. Hier worden cruise
schepen gebouwd, maar ook
gastankers, schepen voor diertrans-
port en gewone passagierssche
pen. En dat op 40 kilometer van
de kust, stroomopwaarts van de
Ems.
Hoe het kan dat juist hier grote
schepen worden gebouwd, kom je
aan de weet tijdens een rondlei
ding door de, twee dokken, waar
van de kleinste 358 en de grootste
maar liefst 482 meter lang is.
Het begon allemaal eind zeventien
de eeuw met een scheepstimmer
man die werk zocht op een werf
bij Papenburg. Hij legde de grond
slag voor een dynastie van scheeps
bouwers. De huidige Meyer Werft
is al meer dan twee eeuwen een fa
miliebedrijf. Met rüim tweedui
zend werknemers op de werf en
meer dan het dubbele elders in de
wereld is Meyer Werft een wereld
speler. Ook Nederland profiteert:
schepen voor de Amerikaanse
markt worden in de Eemshaven
bij Delfzijl afgebouwd. Duitse sche
pen krijgen hun voltooiing aan de
andere kant van de Dollart, in het
Duitse Emden.
Voordat de schepen in Delfzijl of
Emden aan kunnen meren, moe
ten ze vanuit Papenburg over de
smalle Ems naar de monding van
de Dollard worden gesleept Een
waar huzarenstukje, waarvoor de
Ems wordt gestuwd. Regelmatig
zijn de indrukwekkende transpor
ten vanaf de wal te volgen.
Papenburg zelf toont veel overeen
komsten met de dorpen en stadjes
in de Nederlandse veenkoloniën.
Hier strekte zich ooit een enorm,
inmiddels ontgonnen, moerasge
bied uit. De namen houden het
verleden levend: Bourtanger
Moor, Rheder Moor, Brualer-
moor, Wesuwermoor.
De streek is doorsneden door kana
len en kanaaltjes, nu voor de afwa
tering, maar vroeger om het gesto
ken turf naar de Oost-Friese stad
jes Weener en Leer te vervoeren.
De schepen die daarvoor nodig wa
ren, werden op de daarvoor opge
richte werven in de buurt ge
bouwd. Daarvan waren er in de
hoogtijdagen 23. Alleen de Meyer
Werft is overgebleven, dankzij het
feit dat de eigenaren steeds op tijd
de bakens verzetten en zich aan de
nieuwe ontwikkelingen aanpas
ten.
Het aangrenzende gebied is een
plateau, een 75 meter hoog gele
gen natuurgebied dat is ontstaan
op een morene, een in de Ijstijd
ontstane opeengehoopte massa ste
nen en aarde aan de rand van een
gletsjer. De Hümmling was met
zijn bossen in vroeger tijden in
trek als jachtgebied. Hier deelden
de bisschoppen van Münster de la
kens uit. Een van die bisschoppen,
zelf een verwoed jager, liet halver
wege de achttiende eeuw nabij het
dorp Sögel een prachtig jachtslot
bouwen: Schloss Clemenswerth.
Het paleisje werd tussen 1737 en
1747 gebouwd door barokarchitect
Johann Conrad Schlaun en bestaat
uit een hoofdgebouw met acht pa
viljoens, aangelegd in stervorm.
Het is uniek in zijn soort. Als je
midden in de feestzaal van het pa
leisje staat, zie je alleen de lanen
en waterpartijen; de paviljoens blij
ven verborgen. Daardoor waan je
je ver weg van de bewoonde we
reld. Het park rond het jachtslot
leent zich uitstekend om rond te
struinen en intussen alle pavil
joens te bezoeken. In het ene leer
je over de valkenjacht en de drijf
jacht met paarden en honden, in
het andere, dat is ingericht als slot
kapel, kom je alles aan de weet
over de heiligen die iets met jagen
te maken hebben, want dat zijn er
meer dan alleen de bekende Sint
Hubertus. De kapel maakt deel uit
van misschien wel het kleinste
klooster van Duitsland.
Vanuit Sögel leiden mooie autorou
tes door de omgeving. Je kunt kie
zen uit de Westerwolde-Humm-
lingroute, de Grüne Küstenstrafêe,
de Deutsche Fehnroute of naar de
Oost-Friese stadjes Weener en
Leer rijden. Wij kiezen voor de
laatste tocht en verlaten het katho
lieke Emsland met zijn wegkrui-
sen en wegkapelletjes en komen
in protestants gebied. Hier zijn
mooie orgels te zien, zoals het os
senbloedrode, drie eeuwen oude
Schnitgerorgel in de Sanlct Georg-
kerk in Weener.
In dit vriendelijke stadje, ook met
haventje, herinnert een stand
beeld van een aantal uit de kluiten
gewassen turfstekersvrouwen, aan
het leven van weleer. Hier staat
ook het Heimatmuseum, met veel
wetenswaardigheden over het
Rheiderland. Dit is een open ge
bied dat zich aan weerskanten van
de Duits-Nederlandse grens uit
strekt, een land van polders, geest
gronden, vergezichten en - tegen
woordig - windmolenparken.
Iéts verder naar hét-noorden ligt
Leer, met net als Weener een
oude haven. Je kunt er ronddwa
len en in het Teernuseum iets le
ren over de Oost-Friese theecul
tuur, want die bestaat ook in
Duitsland. De Oost-Friezen gelden
als de grootste theeleuten van het
land. Ze kunnen niet zonder hun
KopJje mit ein kluntje un Room
drin: een kopje met een klontje
kandijsuiker en een wolkje room.
Liefst vier keer op een dag; bij het
ontbijt, halverwege de ochtend,
om een uur of drie 's middags en
's avonds rond de klok van acht.
En daar hoort natuurlijk Klön-
schnack bij, zoals ze het noemen.
Wij zouden zeggen: het doorne
men van de wereld om ons heen.
Reageren?
redactie.reizen@wegener.nl
Papenburg ligt op een half uurtje rijden van Winschoten.
Volg de A7/A280 en neem op Dreieck Bunde de afslag
Meppen/Papenburg.
Winschoten
s Papenburg H
www.clemenswerth.de
www.meyerwerft.de
www.tee-museum.de
DUITSLAND
