verkiezingen 15
Zorgen van Sap nog lang niet voorbij
Wellicht als stootkussen
toch mee regeren
'Sap is een startperiode gegunddie heeft haar
voorgangster Femke Halsema ook gehad'
donderdag 13 september 2012
procent van de stemgerechtigden
heeft zijn stem uitgebracht Liesbeth van Tongeren, nummer drie op de lijst van GroenLinks
Marijke Vos van GroenLinks bekijkt de tegenvallende prognose op televisie in het Nieuw Rotterdams Cafe. foto
door Annemieke Kooper
De positie van Jolande Sap
als partijleider van Groen
Links hangt aan een zij
den draadje. De partij werd gistera
vond voor meer dan de helft weg
gevaagd, verloor een recordaantal
zetels. En zoals een bondscoach
doorgaans de zak krijgt wanneer
zijn team slecht presteert, zo lijkt
het onvermijdelijk dat Sap de ge
volgen van het verlies moet dra
gen.
Dat heeft ze voornamelijk te dan
ken aan Tofik Dibi, de nummer
tien op de lijst. De interne strijd
om het lijsttrekkerschap tussen
Sap en Dibi, afgelopen mei en
juni, heeft de partij en daarmee
ook Sap flink schade toegebracht.
Dibi verweet Sap openlijk dat de
partij onder haar leiding verdeeld
was geraakt. Er was veel kritiek
toen het partijbestuur Dibi als 'on
geschikt' afserveerde als lijsttrek
ker. Sap, zo spraken boze tongen,
had de partij niet onder controle.
Kans om dat imago te veranderen,
heeft ze amper gehad. Daarvoor
was simpelweg te weinig tijd. In
de verkiezingsdebatten kreeg Sap
niet veel ruimte om de kiezer een
ander beeld voor te schotelen. Het
succesje dat Sap het afgelopen jaar
boekte door mee te doen aan het
Kunduzakkoord was door het in
terne gesteggel alweer lang verge
ten.
Toch betekent verliezen in de ge-
Opkomstpercentages verkiezingen in Nederland
Tweede Kamer Provinciale Staten
Gemeenteraad Europees parlement
schiedenis van GroenLinks niet au
tomatisch opstappen. Saps voor
ganger, Femke Halsema, verloor
de verkiezingen tweemaal op rij.
In 2003 kromp de partij van tien
naar acht zetels. In 2006 van acht
naar zeven. Maar Halsema bleef en
verdiende er bij de verkiezingen
van 2010 weer tien.
Maar je hebt verliezen en verlie
zen. Onder Sap behaalt Groen
Links nu het minst aantal zetels
sinds de oprichting van de partij
in 1990.
In juni vond het gros van de leden
Sap nog geschikt als leider, maar
de kiezer heeft daar nu overduide
lijk zijn twijfels bij.
De verkiezingen zijn dan wel voor
bij, maar met de zorgen van Sap is
het nog niet gedaan. Met haar aan
het roer wordt het voor de partij
knap lastig met een schone lei te
beginnen.
Volgens Liesbeth van Tongeren, de
nummer drie op de lijst van
GroenLinks staat de positie van lei
der Jolande Sap niet ter discussie.
„Haar is een startperiode gegund.
Die heeft haar voorgangster Fem
ke Halsema ook gehad."
Campagneleider Jesse Klaver, num
mer vier op de lijst, drukte zich op
vergelijkbare wijze uit. „We had
den al een moeilijke startpositie.
We zijn er niet in geslaagd het ver
trouwen van de kiezer te winnen.
De tweestrijd om het leiderschap
heeft ons ook geen goed gedaan.
Ons past nu bescheidenheid."
door Lianne Sleutjes
En weer heeft het CDA een
historisch dieptepunt bereikt
De partij dacht dat het niet
dieper kon bij de vorige ver
kiezingen in 2010. Maar dat kan
wel, geven de eerste uitslagen
woensdagavond aan. De vernieu
wing van de partij heeft de kiezer
niet overtuigd. Onder leiding van
Sybrand van Haersma Buma is het
CDA een andere koers gaan varen'
terug in het midden, socialer, min
der rechts.
Maar met een partijvernieuwing
die net in gang is gezet, krijg je niet
de anderhalf miljoen weggelopen
kiezers in een vloek en een zucht te
rug. „Ons past bescheidenheid", zei
CDA'er Maxime Verhagen aanvan
kelijk na het verlies in 2010. Toch
stapte zijn partij een paar maanden
later in het gedoogexperiment.
Ook nu kan een nog kleiner CDA
voor bepaalde coalities interessant
zijn als de twee grote winnaars niet
met elkaar in zee willen. Of mis
schien zelfs om als stootblok te die
nen tussen partijen van uitersten
zoals WD en PvdA.
Het CDA, waar het besturen ieder
een diep in de haarvaten zit, staat
dan voor het dilemma: weer deelne
men aan een kabinet om de crisis
in het land te bestrijden of wonden
likken in de oppositie en de eigen
crisis bezweren.
PowNews bij PVV eruit gezet
Een verslaggever en cameraman
van PowNews zijn gisteravond
door de beveiliging bij de PW-ver-
kiezingsbijeenkomst in een café in
Den Haag naar buiten gezet. De
twee hadden zich tegen de regels in
buiten het persvak begeven om vra
gen te stellen aan mensen. De bij
eenkomst is streng beveiligd. Toen
journalisten aan het begin van de
avond even buiten een broodje gin
gen halen, vouwde een beveiliger
de net aangeschafte sandwich van
een verslaggeefster open om die te
inspecteren.
Stempassen verscheurd
Een aantal mensen maakte zich na
een weigering bij een stembureau
zo boos, dat de bewuste kiezers op
Utrecht Centraal Station hun stern-
pas verscheurd hebben. Ze wilden
op het station stemmen, maar dat
mocht niet omdat ze niet uit de ge
meente Utrecht kwamen. Mensen
uit een andere gemeente hadden
een kiezerspas moeten aanvragen
om te kunnen stemmen op een sta
tion. De NS had dat ook aangekon
digd op posters, flyers en via om-
roepberichten. In totaal werden
zo'n honderd mensen geweigerd bij
het speciale stembureau op het sta
tion.
'Verkeerde' stembus
De gemeente Leiden gebruikte giste
ren tijdens de verkiezingen een ver
keerd type stembus. Volgens de
Kiesraad hoeft dat in principe geen
grote gevolgen te hebben. In 2010
gebruikte de gemeente ook al de
verkeerde bussen. Zowel de stem
bussen zelf als de gleuf waar de
stembiljetten ingaan, moeten op
slot kunnen. Bij de Leidse bussen
kan de gleuf niet dicht, waardoor er
eventueel gerommeld kan worden
met de stemmen. „Leiden maakt de
sleuf dicht met tape. De vraag is of
dat voldoende is", aldus een woord
voerder van de Kiesraad.
Op het laatste nippertje
De websites van de Stemwijzer en
het Kieskompas zijn gisteravond
nog altijd druk bezocht. De eerstge
noemde website verwacht zelfs het
record uit 2006 van 4,7 miljoen be
zoeken te hebben verbroken. Het
Kieskompas trok al de hele dag zo'n
10.000 tot 30.000 bezoekers per
uur. Het totale aantal bezoekers zal
uitkomen op ongeveer 1,5 miljoen,
verwacht André Kouwei van het
Kieskompas. „Het was een beetje
electorale paniek. Wij zijn er eigen
lijk niet blij mee dat zo veel men
sen op het laatste moment nog
gaan kijken en dan halsoverkop
gaan stemmen."
Stembusstamper
Alle stembureaus in de gemeente
Dronten hebben gisteren als extra
uitrusting een stembusstamper ge
kregen - en die ook gebruikt. Deze
lat, gemaakt van hout dat niet splin
tert, was bedoeld om de stembiljet
ten aan te stampen, zodat de stem
bussen niet verstopt raakten. Piet
Kos, coördinator van de stembu
reaus in Dronten, verwachtte een
hoge opkomst. Bovendien waren
de stembiljetten dit jaar 'nogal dik',
omdat er veel partijen aan de Twee
de Kamerverkiezingen meededen.
Met name tussen 17.00 en 1S.00 is
de stamper veelvuldig gebruikt. In
andere plaatsen werden biljartkeus
en bezemstelen gebruikt.
1995 2000 2005 2010
infographic CRWI bron ANP, CBS, Kiesraad
40
30
1980 1985 1990
Prognose bij sluiting stembussen
