Ik zie, nk zie wat
121 gezondheid
Na zonneschijn komt regen
donderdag 13 september 2012
Een zonnebankkuurtje om je winterwitte velletje te laten kleuren.
Of eindeloos bakken in de vakantiezon. Allemaal bezigheden waar
door de risico's op huidkanker sterk toenemen.
Aantal melanomen*
PerGGD-regio 2003-2006
Jaarlijks aantal gevallen
per 10.000 inwoners
Leer de gevaren kennen
Je krijgt een kleurtje zodra de
huid extra pigment gaat produ
ceren waardoor de huid zich kan
beschermen tegen uv-straling af
komstig van de zon of zonnebank.
Vooral onregelmatige blootstelling aan
zonlicht tijdens de kindertijd en de pu
berteit, bijvoorbeeld tijdens zonvakan
ties, zouden belangrijke boosdoeners
zijn bij het ontstaan van huidkanker.
Meianoom is een soort huidkanker
Soorten huidkanker (verdeling ziektegevallen)
70%
Basaalcelcarcinoom
Groeit zeer langzaam en zaait Groeit sneller en zaait uit Ontstaat uit pigmentcellen,
bijna nooit uit (vooral in het (vooral op gezicht/rug van meestal op plek moedervlek,
gezicht) de handen) groeit snel, zaait snel uit
Zelfonderzoek
Ouderen die slecht zien, zien soms dingen die er niet zijn: voorwerpen, dieren,
mensen, tot wel een hele stad. Nee, ze zijn niet gek geworden, ze hebben het
Charles Bonnet-syndroom.
door Marten Dooper
illustratie Helen van Vliet
Hallucinaties
Stel je voor; je loopt je huiskamer bin
nen en die blijkt ineens bevolkt door
een menigte miniatuur schoorsteen
vegers. Van die ouderwetse, met een
hoge hoed, een ladder en een ragebol in de
hand. Of je ziet van tijd tot tijd ineens alle
maal blote vrouwen door je kamer lopen.
Of een stoet mensen met fleurige parasols.
Helder alsof je naar een film kijkt. Of voor
je ogen hangen ineens complete gebouwen
in de lucht. Even later zijn ze weer. weg. Me
nigeen zou ogenblikkelijk gaan twijfelen
aan zijn of haar verstand. Dat is echter niet
nodig. Mensen die dit overkomt, kunnen
geestelijk volkomen gezond zijn. Ze hebben
dan echter een curieuze medische aandoe
ning: het syndroom van Charles Bonnet.
„Het syndroom van Charles Bonnet is een
vrij onbekende aandoening. Zelfs medici
kennen de aandoening amper, laat staan
het brede publiek", vertelt Rob Teunisse.
Hij werkt als psychiater bij de zorginstelling
Dimenence in Deventer en is een van de
weinigen die wetenschappelijk onderzoek
heeft gedaan naar het syndroom van
Charles Bonnet. „Mede door de onbekend
heid van het syndroom, schrikken mensen
die het overkomt zich aanvankelijk een
hoedje. Vaak durven zij er niet over te vertel
len. Dingen zien die er niet zijn, visuele hal
lucinaties heet dat in vaktaal, kennen men
sen als een symptoom van ernstige psychi
sche ziektes als schizofrenie. Je zegt niet
snel dat je daar mogelijk aan lijdt. Het syn
droom van Charles Bonnet komt boven
dien vooral voor bij ouderen. Die vrezen
dat ze dement worden verklaard als ze zeg
gen dat ze dingen zien die er niet zijn. Wat
in de praktijk ook wel is voorgekomen."
Hoe vreemd de beelden ook zijn, er is geen
reden tot paniek. Anders dan schizofrenie
en dementie is het syndroom van Charles
Bonnet een vrij onschuldige aandoening.
„Het belangrijkste bij het syndroom van
Charles Bonnet is dat de patiënt te horen
krijgt dat er geestelijk niets mis met hem
is", stelt Teunisse. „Uitleg en geruststelling
zijn de belangrijkste vorm van behandeling.
Veel patiënten vinden de beelden dan niet
meer zo erg. Wel kunnen de beelden hin
derlijk zijn. Zo vertelde een patiënt dat hij
als hij voor de tv zat om een voetbalwed
strijd te kijken, een grote bos bloemen op
het scherm zag, in plaats van de wedstrijd.
Een hallucinatie is een zintuiglijke
beleving die niet overeenkomt met
de werkelijkheid. Je hoort, ziet, ruikt
of voelt iets dat er in werkelijkheid
niet is. Hallucinaties kunnen spon
taan optreden, na het gebruik van
drugs, bij oververmoeidheid, hevige
emoties of als symptoom van psychi
sche aandoeningen (delier, schizofre
nie, psychose).
Hoe hallucinaties precies ontstaan,
is nog niet duidelijk. Mensen die
hallucinaties beleven als onderdeel
van een psychische aandoening, be
schouwen de hallucinatie (ook ach
teraf) als werkelijkheid.
Mensen die onder andere omstan
digheden een hallucinatie meema
ken, begrijpen doorgaans (achteraf
of op het moment zelf) dat hetgeen
zij beleven niet waar kan zijn.
Soms helpen trucjes de beelden sneller te la
ten verdwijnen. Bijvoorbeeld de ogen dicht
knijpen of even de kamer uit te lopen. Som
mige patiënten zien minder vaak beelden
als hun gezichtsvermogen verbetert, bijvoor
beeld na een staaroperatie of door betere
verlichting in huis. Ook het vergroten van
het aantal sociale activiteiten kan helpen. Er
is niet aangetoond dat medicijnen helpen."
De visuele hallucinaties bij het syndroom
van Charles Bonnet zijn ook anders dan die
bij schizofrenie of bij dementie, vertelt Teu
nisse. „De Bonnetpatiënt weet op het mo
ment dat hij de beelden ziet dat het om een
hallucinatie gaat. Hoewel, soms treedt er
wel eens twijfel op. Zo zag een patiënte mid
den in de winter koeien in de wei staan.
Dat zou natuurlijk waar kunnen zijn, maar
het bleek een hallucinatie. Andersom kan
ook: zo dacht een andere Bonnetpatiënt dat
de man die hij voor zijn flatraam voorbij
zag komen een hallucinatie was. Het bleek
de glazenwasser. Een ander kenmerk is dat
de beelden bij het syndroom van Charles
Bonnet zelden of nooit iets te maken heb
ben met degene die ze ziet. Het zijn beel
den die geen emotionele betekenis hebben.
De hallucinaties bij schizofrenie hebben
vaak wél een emotionele betekenis, het zijn
bijvoorbeeld bekenden van de patiënt."
Hoe het syndroom van Charles Bonnet pre-
Pre-edampsie laat zijn
sporen na in de bloedvaten
Vrouwen bij wie tijdens de zwan
gerschap pre-eclampsie (levensge
vaarlijke stijging van de bloed
druk) is ontstaan, hebben in de ja
ren die volgen meer dan tien
maal zoveel kans hoge bloeddruk
te ontwikkelen. Dat blijkt uit de
medische gegevens van ruim
22.000 Israëlische vrouwen (van
wie ruim 2.000 met een historie
van pre-eclampsie).
http://bit.ly/Qcmk7g
Astmapatiënt heeft baat bij
COPD-medicijn
Mensen met een ernstige vorm
van astma die ondanks allerlei me
dicijnen nog steeds vaak be
nauwd zijn, hebben baat bij tiotro-
pium. Dat is een medicijn dat tot
nu toe alleen is ingezet bij men
sen met COPD, een andere chroni
sche longaandoening. Het dage
lijks inademen van dit medicijn
zorgt voor meer lucht en minder
astma-aanvallen.
http://bit.ly/Q6Yaa3
Verpleegkundig kader moet
het goede voorbeeld geven
Goed voorbeeld doet goed volgen.
Dat geldt ook als het gaat om de
verpleging, zo blijkt uit Tilburgs
onderzoek. Als hoofdverpleegkun
digen zich houden aan de proto
collen voor patiëntveiligheid en
afspraken altijd nakomen, doen
de overige verpleegkundigen dat
over het algemeen ook. Dit komt
uiteraard de patiëntveiligheid ten
goede.
http://bit.ly/OtBsck
infographic CRW brono.a. RIVM, VKC, IKCnet, MCT, F DA, EPA, Lancet.
KWF Kankerbestrijding, journal of Investigative Dermatology, Cancer Epidemiology
Onderzoekje
lichaam terwijl
je in de spiegel
kijkt. Voor- en
achterkant.
Armen omhoog
en bekijk linker
en rechterzij.
Buig de elle
boog en check
zorgvuldig je
armen en
handpalmen.
Soorten uv-stralen
Bekijk de ach
terkant van je
nek en schedel
meteen hand
spiegel; duw je
haar opzij voor
een betere blik.
uv-A
stralen
Verzwakt het
Inspecteer de
achterkant van
benen en
voeten, de plek
jes tussen de
tenen en de
voetzool.
uv-C
stralen
Richt dan je
vizier op rug
en billen met
hulp van de
handspiegel.
uv-B
stralen j:
