zuiver
Elke keer is het weer raak
Van streng naar soepel
'We weten van bijna to procent van de stemmen niet zeker of ze woensdag 12 september 2012
wel correct zijn uitgebracht. Dat is nogal wat' 11
w
Kees Aarts,
Na elke verkiezing steken verhalen de kop op
over het ronselen van stemmen. Over men
sen die voor een tientje of zelfs een bakje
champignons stempassen kopen; of ze gratis krijgen
omdat de volmachtgevers de politiek helemaal beu
zijn. Met name in kleine gemeenten in Brabant en
Limburg zijn de geruchten hardnekkig, vooral na ge
meenteraadsverkiezingen.
Het is volgens de Kieswet verboden om stelselmatig
mensen te benaderen om hun stempas af te geven.
Maar de vermoedens van ronselen leiden zelden tot
een aangifte, laat staan tot een veroordeling. Het is na
melijk heel lastig voor het Openbaar Ministerie om te
bewijzen dat er sprake is van het ongeoorloofd stem
men binnenharken en dat de dader er politiek voor
deel mee heeft behaald.
'Het is niet gelukt ronselpraktijken volledig uit te ban
nen', concludeerde de Kiesraad al eerder in een eva
luatierapport, 'maar er zijn geen signalen dat het ron
selen op grote schaal plaatsvindt'. Maar de Kiesraad
erkent ook dat er geen harde cijfers beschikbaar zijn
over deze praktijken.
Feit is dat 70 procent van de volmachten wordt inge
diend door de partner, gevolgd door ouders (11 pro
cent) en kinderen (8). Bij mensen met zo'n innige
band liggen ronselpraktijken niet vqor de hand.
De 'champignonman' uit Maasdriel is een van de uit
zonderingen: hij werd in 2006 veroordeeld tot een
boete van 300 euro. Met zijn paddenstoelen wist hij
maar liefst 400 blanco stempassen binnen te halen.
De stemmen gingen allemaal naar zijn neef die op
de lijst voor de WD stond.
Stemmen per volmacht is mogelijk sinds 1928,
maar was toen alleen weggelegd voor mensen
die voor hun werk veel op reis waren. Om mis
bruik tegen te gaan, was gekozen voor een omslachti
ge procedure: al zes maanden voor de verkiezingen
moest een aanvraag worden ingediend bij de burge
meester.
In 1951 werd de termijn teruggebracht naar veertien
dagen. Zieke en gebrekkige kiezers konden nu ook
per volmacht stemmen, maar dan moesten ze wel
een geneeskundige verklaring overhandigen.
De regeling werd daarna nog enkele keren aangepast
waarbij de regels steeds soepeler werden. Zo werd re
gistratie vooraf afgeschaft. Het voorkomen van mis
bruik raakte ondergeschikt aan het principe van 'zo
veel mogelijk mensen moeten kunnen stemmen'.
Daarvoor moesten zo min mogelijk obstakels aanwe
zig zijn. Dit werd versterkt door afschaffing van de
opkomstplicht in 1970.
Vanaf de jaren tachtig worden de teugels weer aange
haald, na hardnekkige geruchten over ronselpraktij
ken in met name Brabant en Limburg. Zo werd de
boete op ronselen verhoogd. Twee jaar geleden werd
de identificatieplicht ingevoerd.
Stemmen bij volmacht
naar herkomst en geslacht
Tweede Kamerverkiezingen 2006 en 2010 gemiddeld
Verzoeken om stem bij
volmacht uit te brengen
naar leeftijd en geslacht
Tweede Kamerverkiezingen 2006
Stemmen bij volmacht
naar politieke partij
(amerverkiezingen 2006
infographic CRWI bron CBS (n.a.v. steekproef)
zie onze website:binneniand
Europese waarnemers bij
Tweede Kamerverkiezingen
Hoe laat je een ander voor je stemmen?
J Vul de achterkant van de stempas
in en onderteken deze. Geef de
pas aan de persoon die voor u naar
het stembureau gaat. Geef hem of
haar ook uw identiteitsbewijs mee.
Beter nog is een kopie van het
identiteitsbewijs.
5 Vertel de gevolmachtigde op welke
partij en persoon hij namens u
moet stemmen.
Degene die voor u een stem gaat
uitbrengen, mag dat alleen doen
op het moment dat hij of zij zelf
gaat stemmen.
Per persoon mogen maximaal
twee volmachten worden uitge
bracht.
U mag niet overgehaald worden
om een volmacht te tekenen, het
initiatief moet van u komen. Zo
niet dan is er sprake van ronselen
en dat is strafbaar.
3 U kunt ook een schriftelijke vol
macht verlenen, maar die had uiter
lijk 29 augustus aangevraagd moe
ten worden. De gemeente stuurt
dan uw stempas naar degenen die
voor u gaat stemmen. Deze per
soon mag in een andere gemeente
wonen.
