Van poep
tot sterrenstof
61 binnenland
Defensie lokt technici
met 10.000 euro
'Concentreer complexe
spoedeisende hulp'
Priester wegens
kindermisbruik
uit ambt gezet
zaterdag 8 september 2012
Uitreiking Spinozaprijzen van Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek
Stof in het heelal, boontjes uit Kenia, complexe wiskundige vormen en
bacteriën die afvalwater zuiveren. Vier wetenschappers stonden gister
middag in de schijnwerpers tijdens de jaarlijkse uitreiking van de Spino
zaprijzen, de hoogste Nederlandse onderscheiding in de wetenschap.
De onderzoekers ontvingen ieder 2,5 miljoen euro aan onderzoeksgeld.
door Bjinse Damkert
Mike Jetten
'Race naar de
onontdekte bacterie'
Mike Jettem (50), hoogleraar Ecologische Micro
biologie.
Radboud Universiteit Nijmegen
„Al vanaf mijn zestiende ben ik gefasci
neerd door de wereld die wij niet met het
blote oog kunnen zien. Mijn onderzoek
richt zich vooral op bacteriën die leven zon
der zuurstof. Zij ontstonden toen de aarde
nog heel jong was en geen zuurstof in de
lucht zat. Heel lang is gedacht dat zulke bac
teriën niet meer bestonden, ze werden
nooit gevonden. En als iets heel lang niet is
gevonden, gaan mensen denken dat het
niet bestaat. Maar deze bacteriën bestaan
wel, ze leven op allerlei plekken. En ze zijn
voor vele nuttige toepassingen te gebruiken,
van het maken van raketbrandstof tot het af
breken van ontlasting in rioolwater. Met de
Spinozaprijs gaan we verder op zoek naar
bacteriën die nog niet ontdekt zijn. Maar er
zijn nu ook andere onderzoeksgroepen aan
het speuren, het wordt een race naar de on
ontdekte bacterie."
Annemarie Mol
'Niet mijn taak
om te oordelen'
Aranemaröe Mol (53), hoogleraar Antropologie
van het Lichaam.
Universiteit van Amsterdam
Hoe reageren mensen op verschillende ge
beurtenissen in hun leven, zoals ziekte of
ontslag? Is het verstandig om sperzieboon
tjes uit Kenia te halen? Het zijn de vragen
waarmee antropologe Annemarie Mol de
wereld bekijkt. Zo onderzocht zij de rol van
de patiënt met een onbekende ziekte en
schreef verschillende boeken over genees
kunde. Tegenwoordig richt Mol zich meer
op onderzoek naar aspecten van eten, van
efficiënte landbouw tot afvallen. Zo kwam
ze tot het inzicht dat het tijdens een dieet
belangrijker is om te genieten van eten dan
het bijhouden van de calorieën. „Ik onder
zoek wat wij doen met techniek, maar ook
wat techniek met ons doet. Over het halen
van boontjes uit Kenia verschillen de menin
gen. Maar het is niet mijn taak om te oorde
len of iets goed of fout is, ik kijk naar de ma
nier waarop mensen oordelen."
leke Moerdijk
'Wereld is gevangen in
een web van wiskunde'
leke Moerdijk (54), hoogleraar Algebra en Topo
logie.
Radboud Universiteit Nijmegen
Het onderzoek van de wiskundige leke
Moerdijk slaat een brug tussen twee wiskun
dige werkgebieden, de wiskunde die ruimte
lijke voorwerpen beschrijft en de logica.
Zijn werk leidde onder meer tot het verbete
ren van programmeertalen voor computer
programma's.
Zijn theoretisch werk werd geroemd als
'briljant' door NWO-voorzitter Jos Engelen.
Maar Moerdijk liet tijdens zijn presentatie
vooral zien dat wiskunde overal aanwezig
is. Reizen met de trein, navigatieapparatuur
in de auto of het gebruiken van de pinpas,
de toepassingen van de wiskunde zijn over
al in de moderne wereld, sprak Moerdijk.
„U bent gevangen in een web van wiskun
de." De Spinozaprijs biedt volgens Moerdijk
'een fantastische kans om een wiskundig
onderzoekscentrum in Nijmegen op te star
ten'.
Xander Tielens foto's David van Dam/GPD
'Bouwstenen
van het leven'
Xander Tielens (58), hoogleraar Fysica en Che
mie van de Interstellaire Ruimte.
Universiteit Leiden
„Sinds enkele tientallen jaren weten we dat
in de ruimte grote moleculen rondzweven.
Het zijn stofdeeltjes die zijn gevormd door
sterren, net zoals roetdeeltjes ontstaan tij
dens het branden van kaarsen.
Deze moleculen bestaan in grote verschei
denheid. Wij zijn van mening dat ze een rol
spelen in de evolutie van het ontstaan van
sterren en planeten. Ze absorberen licht van
een ster en stralen warmte uit, ze verhitten
het gas waaruit een nieuwe ster kan ont
staan.
Ook kunnen zij een rol spelen in het vor
men van leven, hier op aarde, maar mis
schien ook elders.
Hoe deze moleculen de bouwstenen kun
nen vormen waaruit leven is voortgeko
men, is nog niet duidelijk. Met het onder
zoeksgeld willen wij dat verder gaan bekij
ken."
BMBMnuapamp
ZEIST - Er zou in minder ziekenhui
zen gespecialiseerde spoedeisende
hulp geboden moeten worden,
om zo de hulp te verbeteren. Daar
voor pleit Zorgverzekeraars Neder
land (ZN) in een vrijdag uitge
brachte visie.
Nu biedt vrijwel elk ziekenhuis de
ze complexe spoedhulp aan, maar
vaak niet optimaal of bijvoorbeeld
niet 's nachts. In dat soort gevallen
moet een patiënt met een hersen-
of hartinfarct doorverwezen wor
den naar een ander ziekenhuis in
de omgeving en dat vertraagt de
behandeling.
Als er een kleiner aantal ziekenhui
zen wordt uitgerust met de beste
apparatuur en de juiste deskundi
gen, kunnen patiënten die acuut
hulp nodig hebben direct daar
heen worden vervoerd. Zo weet
de patiënt zeker dat hij of zij de
beste hulp krijgt, stelt ZN.
Eenvoudige spoedeisende hulp
moet juist beschikbaar blijven in
elk ziekenhuis, zodat die altijd
dichtbij is. Zo moet er een sys
teem ontstaan waarbij ziekenhui
zen verschillende profielen krij
gen, bepleit ZN.
De Nederlandse Vereniging voor
Ziekenhuizen (NVZ) noemt het
idee van ZN 'te simpel en ondoor
dacht'.
„De NVZ wijst erop dat de visie
over spoedeisende en acute zorg
van Zorgverzekeraars Nederland
gevaar kan opleveren voor de hui
dige samenwerkingsinitiatieven in
de acute zorg", schrijft de organisa
tie. Volgens de NVZ moet er juist
regionaal en lokaal overlegd wor
den.
Ook vindt de vereniging dat ZN
normen gebruikt die niet een op
een toe te passen zijn op alle zie
kenhuizen.
UTRECHT - De Congregatie voor de
Geloofsleer heeft besloten een
59-jarige priester, die voor mis
bruik van kinderen is veroordeeld,
uit de clericale staat te zenden en
hem dispensatie van al zijn ambte
lijke taken op te leggen. Voor een
priester is dit de zwaarste kerkrech
telijke sanctie, aldus het aartsbis
dom Utrecht vrijdag. De priester
zit ïo maanden gevangenisstraf uit
wegens misbruik van een 12-jarige
jongen uit Oldenzaal vorig jaar op
een camping in Frankrijk. De man
was op dat moment voornamelijk
werkzaam als legeraalmoezenier.
Kardinaal Wim Eijk had de congre
gatie om een oordeel over de pries
ter gevraagd. De congregatie
maakt deel uit van de rechtsple
ging van de katholieke kerk en be
moeit zich speciaal met zaken die
de geloofsleer aangaan. Uitspraken
van de congregatie zijn definitief.
DEN HAAG - Defensie is naarstig op
zoek naar jong technisch perso
neel en is bereid daar een flinke
premie op te zetten. Als ze een
technische opleiding afmaken en
voor vier jaar tekenen bij de krijgs
macht, ligt voor hun een extra be
loning van ïo.ooo euro klaar. Dat
heeft een woordvoerder van het
ministerie vrijdag gezegd.
Duizenden mensen raken bij De
fensie de komende jaren door be
zuinigingen hun baan kwijt. Veelal
betreft het staf-- en kantoorfunc
ties. Om op termijn de operatione
le capaciteit op peil te houden zijn
komend jaar 4000 nieuwe mensen
nodig, van wie een kwart tech
nisch personeel zoals automon
teurs, bouwvakkers en ICT'ers. In
deze laatste categorie is goed perso
neel schaars.
Om de gaten op te vullen werkt
de krijgsmacht samen met vaktech
nische opleidingen zoals roc's.
Ook zoekt ze samenwerking met
het bedrijfsleven, zodat „we niet el-
kaars concurrenten op de arbeids
markt worden", aldus de woord
voerder. Als de jonge militair na 4
of 8 jaar zijn contract heeft uitge
diend, zou het bedrijfsleven deze
nog betrekkelijk jonge maar inmid
dels ervaren mensen kunnen bin
nenhalen, is het idee. De woord
voerder noemt het 'wel pijnlijk'
dat aan de andere kant duizenden
ervaren en loyale mensen met een
staf- of kantoorbaan moeten af
vloeien. „Maar dat is onvermijde
lijk als. we de operationele capaci
teit zoveel mogelijk ongemoeid
willen laten." Bij FNV Bouw reage
ren ze met verbazing op de actie
van Defensie. Bestuurder Willem
Linders noemt het een vorm van
graaien en op 'een goedkope ma
nier bouwvakkers werven'.
