De strijd blijft altijd nodig
9 spectrum
De bank er uit, de SP er in
Zaterdag 8 september 2012
in cn r<
I
n het partijkantoor De Vooruit
gang van de Osse afdeling van de
SP is ook Emile Roemer aanwe
zig. In bordkarton, op ware groot
te. Vriendelijk lachend. En mét
stropdas. Het is die stropdas die
symbool staat voor het verschil
tussen de SP van vroeger en de SP van nu.
Want Toon Voets (62) en Wim van Dorst
(54), de twee SP-mannen die hier van
avond in De Vooruitgang present zijn, gru
wen bij het idee om een stropdas om te
moeten knopen. Voets: „Ik heb er wel
eens ooit eentje bij een bedrijfsbezoek ge
kregen. Ik wou hem aan mijn vader geven,
maar die hoefde hem ook al niet." Van
Dorst: „Tsja, en nu deelt de partij stropdas-
sen-met-tomaat uit."
Met Voets en Van Dorst én met Anneke
de Bres-De Langen (65) die in 1974 als huis
arts in dienst trad van het gezondheidscen
trum van de SP in Oss, praten we over de
metamorfose van de partij. Van actiepartij
die liefst zo hard mogelijk tegen de sche
nen van het gezag schopte tot een partij
die nu nadrukkelijk op de deur van de
macht staat te kloppen. Ze operen niet
meer in de voorste linies, maar draaien
nog volop mee in de partij. De SP ligt im
mers in hun hart verankerd. De partijcul
tuur mag dan drastisch veranderd zijn en
de meest radicale ideeën zijn inmiddels
overboord gekieperd: het blijft hun partij.
De laatste weken zakt de SP wat weg in de
peilingen, maar de partij kan straks, als de
kabinetsformatie begint, in ieder geval niet
zo maar opzij worden geschoven. „De
PvdA doet het goed, maar als ze met de
WD gaan regeren, is het maar afwachten
wat er van hun programma terechtkomt",
zegt De Bres. Ze erkent dat Emile Roemer
geen 'rasdebater' is. „Maar dat zegt verder
niets over de inhoud van het verkiezings
programma. Het kunstje van debatteren
wordt veel te belangrijk gemaakt."
Bloedfanatiek waren ze, de drie pioniers
die hier aan tafel zitten. „Het vrat gewoon
aan je als je in verkiezingstijd een lantaarn
paal zag zonder SP-affiche", zo liet Wim
van Dorst noteren in het boek Het geheim
van Oss, waarin de geschiedenis van het
SP-bolwerk is beschreven. Toon Voets
ging in het centrum van Oss wonen, zijn
huis werd de uitvalsbasis van de partij.
Een privéleven had hij niet, want altijd wa
ren er 'kameraden' over de vloer. „We had
den een belangrijke boodschap te verkon
digen, namelijk dat de wereld moest veran
deren", vertelt Anneke de Bres. „En het
was ontzettend leuk, we hadden een heel
gemotiveerde groep." Voets: „Achteraf
blijkt dat het toch wat langer duurt om de'
wereld te veranderen en had het mis
schien wel een stapje minder gekund,
maar het is de investering waard geweest.
Ik heb er heel veel van geleerd."
Buitenstaanders schetsten de SP ooit als
een sekte, een club van 'rooie Jehova's'. Op
roerkraaiers die met het rode boekje van
Mao in de hand de samenleving op stelten
zetten. De Bres: „Ja, we lazen de boekjes
van Mao. Met die theorie was ook niks
mis. 'Dien het volk', hoe kon je daar tegen
zijn? Wisten wij veel hoe het in China in
de praktijk ging." De beschuldigingen dat
ook de Osse SP in haar beginjaren met
geld van Mao activiteiten uitvoerde, zijn
pertinent onwaar, zegt Van Dorst: „Wij
hebben altijd zelf ons geld opgehaald."
Voets was in 1974 één van de eerste drie
SP-raadsleden. Aanvankelijk wilden de Os
se SP geen plaats op de kieslijst. Want dan
moesten ze vérgaderen met de 'vazallen
van het grootkapitaal' Dat zou alleen maar
tijd kosten en niks opleveren. Parlementa
risme stond gelijk aan inkapseling. Hij liet
zich door het Centraal IComitee van de par
tij overtuigen van zijn ongelijk.
In Oss trad de partij in 1996 toe tot het col
lege van B en W, andere plaatsen zouden
volgen. Sinds 2011 zit de SP in het dagelijks
bestuur van de provincies Brabant en
Zuid-Holland. Regeringsdeelname zou de
volgende, logische stap moeten zijn, vindt
partijvoorzitter Marijnissen. Zijn strijdmak
kers zijn dat met hem eens. Dat roept wel
de vraag of de SP inderdaad niet is ingekap
seld door het systeem. Is de SP niet ook
een gewone partij geworden? Nog wel een
stuk linkser dan andere partijen, maar al
lang niet meer uit op revolutie. „De we
reld moet nog steeds veranderen", pareert
Toon Voets. „Maar de doelen zijn wel bij
gesteld, dat klopt. En de volksvertegen
woordigers moeten gewoon keihard wer
ken, stukken lezen, vergaderen. In die zin
gaat het er nu veel gewoner aan toe, dat is
waar." Wim van Dorst: „Wij waren pio
niers, voor ons was actie veel belangrijker.
Ik blijf ook hopen dat er voldoende jonge-
De metamorfose van de SP weerspiegelt zich ook in het hoofdkantoor.
Sinds juni zetelt de partij in het Amersfoortse gebouw, waar jarenlang de
Rabobank zat De SP heeft het gebouw laten omtoveren tot een spranke
lend onderkomen. Als het donker is, ziet het eruit als een grote, verlichte to
maat
De SP werd in 1972 in een woonhuis in Nijmegen-Oost opgericht In 1977 ver
huisde de partij naar Rotterdam, waar ze 35 jaar lang zou blijven. In 2010 be
sloot de partijraad om het oude Rabobankgebouw bij het NS-station van
Amersfoort aan te kopen. De verbouwing werd deels gefinancierd met bij
dragen van SP-leden.
Het nieuwe partijkantoor heet De Moed. In de twee voormalige bankklui
zen is nu het archief van de SP ondergebracht. Om het in de termen van de
jaren zeventig te zeggen: het grootkapitaal is verjaagd.
ren zijn die niet wegkijken als er iets mis
is, maar in actie willen komen." Anneke
de Bres: „De partij heeft al veel bereikt,
maar het is nu tijd dat de SP echt aan de
knoppen komt te zitten. Kijk eens naar de
schoonmakers, hoe schandalig die worden
behandeld. Strijd blijft altijd nodig."
Al sinds dit voorjaar roept partijleider Roe
mer van de daken dat ook de SP compro
missen zal moeten sluiten als ze in de rege
ring komt. Op provinciaal niveau heeft de
partij moeten ervaren dat daar brokken
van kunnen komen: twee Statenleden stap
ten op, omdat ze zich niet wilden schik
ken naar het compromis dat de SP-gedepu-
teerde met zijn collega-bestuurders had ge
sloten. „Als je bestuurt, is zulk gedoe niet
altijd te voorkomen", denkt Anneke de
Bres. „Goed met elkaar blijven discussië
ren is belangrijk, maar soms is ruzie onver
mijdelijk. Daarom is het ook verstandig
van Roemer om nu al te roepen dat com
promissen nodig zullen zijn. De verwach
tingen zijn toch al hooggespannen, het ge
vaar is groot dat SP-stemmers straks het ge
voel krijgen dat ze een kat in de zak heb
ben gekocht." Van Dorst: „De SP wil bewij
zen dat ze kan besturen. Geef ons tenmin
ste die kans."
In het SP-programma zijn wat scherpe
kantjes weggevijld. De AOW-leeftijd mag
na 2020 toch omhoog naar 67 en het eigen
risico in de zorg hoeft niet per se te wor
den afgeschaft, een verlaging is ook al
mooi. Wordt er, naar de smaak van de drie
Osse oudgedienden, niet te veel water in
de wijn gedaan? „Dat eigen risico moet
echt worden afgeschaft", vindt De Bres.
„Maar ja, door de crisis moeten we ontzet
tend veel bezuinigen, daarom is het mis
schien ook wel goed om dat standpunt
wat te nuanceren." Voets vindt dat Roe
mer zich met zijn AOW-standpunt 'te veel
laat meeslepen in de getalletjesdiscussie'.
„Die leeftijd is niet het belangrijkste, het
gaat er om dat je een vangnet hebt voor
mensen die buiten de boot vallen." Van
Dorst vult aan: „Precies, want anders zit
ten die mensen straks alleen maar twee
jaar langer bij de sociale dienst."
Als de SP straks inderdaad ministers mag
leveren, zullen ook die een flink deel van
hun salaris in de partijkas moeten storten.
Want de afdrachtregeling mag dan op di
verse plaatsen tot trammelant hebben ge
leid, de partijleidering wil er koste wat
kost aan vast houden. Hoe zit dat bij de
SP-strijders van het eerste uur, hebben ze
ooit berekend hoeveel geld ze hebben inge
leverd bij de partij? „Ja, ik wel", zegt Voets.
„Drie ton, in guldens. Maar iedere SP'er
die daar een punt van maakt, moet goed
bij zich zelf te rade gaan. Ik zat ooit op een
steenkoude avond in de gemeenteraad te
vergaderen. Ik wist dat buiten dertig
SP-vrijwilligers de deuren afliepen, maar
ik zat lekker met een kopje koffie binnen.
Een volksvertegenwoordiger is niet belang
rijker dan iemand die de deuren langs
loopt, dat principe moet overeind blijven."
De Bres: „Ik heb het nooit uitgerekend,
maar ik heb ook makkelijk praten: ik heb
het geld nooit gemist." Van Dorst: „Wij
zijn nooit bezig geweest met rijk worden,
wij waren bezig met onze idealen. Daarom
zou het ook zo mooi zijn als de SP nu in
de regering komt"
Drie SP'ers van het eerste uur: Anneke de Bres-De Langen, geflankeerd door Toon
Voets (links) en Wim van Dorst in hun hoofdkwartier in Oss. foto Dolph Cantrijn
reageren?
spectrum@wegener.nl
