De onzichtbare macht
spectrum 6
i
'Rijke belangenclubs
weten makkelijker de
weg naar de macht'
Zaterdag 8 september 2012
S
A
-
yA
A
i
I
i
i
i§
VERKIEZINGEN 2012
Naam: Erik Hendriks
Leeftijd: 24 jaar
Beroep: Loodgieter
Stemt op: Weet ik niet
Waarom:
Ik woon bij mijn ouders en
zoek een huurhuis. Maar
voor een gewoon rijtjeshuis
ben ik al 700 tot 800 euro
kwijt. Eigenlijk kan ik hoog
uit een kamer hurenmaar
dan zit ik bij mijn ouders be
ter.
De vorige keer heb ik WD
gestemd. Maar als zij de af
trek van de hypotheekrente
ongemoeid laten, zal er wei
nig veranderen op de wo
ningmarkt en zit ik klem.
Naam: Erna Dales
Leeftijd: 36 jaar
Beroep: Personal assistent
Stemt op: Weet ik niet
Waarom:
Ik twijfel tussen PvdA, D66
en Groenlinks. Laatst heb ik
een debat gevolgd en toen
vond ik de PvdA sterk. Maar
ik ben bang dat politici toch
nooit helemaal eerlijk zijn.
Het is voor het eerst dat ik
de verkiezingen zo goed
volg, vanwege de crisis. Ik
werk in een gewichtskliniek
en ben bang dat ze straks
zeggen: dat is luxe, mensen
kunnen ook thuis lijnen. Dat
zou grote gevolgen hebben.
f aat je niets wijsmaken.
Onze boterham wordt
verdiend in Europa.'
W erkgeversorganisa-
tie VNO-NCW mengt
j zich met een reclame-
H spotje op radio en tv
actiefin de campagne. Ondernemers ge
ven openlijk een stemadvies tegen de PW
en SP. En waarschuwen de WD zich niet
te laten meeslepen door anti-Europasenti
menten.
Het is een duidelijk voorbeeld van een lob
by-actie. Politiek lobbyen gaat eigenlijk het
hele jaar door, zegt hoogleraar politicolo
gie Rinus van Schendelen van de Erasmus
Universiteit Rotterdam. Van het opstellen
van verkiezingsprogramma's en kandida
tenlijsten, tijdens campagnes en de onder
handelingen tot de vorming van het kabi
net. Maar ook tijdens het proces van wet
en regelgeving. In elke fase proberen belan
gengroepen hun zaak te bepleiten.
Van Schendelen: „Er bestaat een verkeerd
beeld van lobbywerk. Dat het koffie roe
ren of borrelen is en gesprekjes in de wan
delgangen. Bij een vakkundige aanpak
beïnvloed je politici zonder dat ze het mer
ken. Hooguit 15 procent is ouderwets lob
byen, meestal binnenskamers. Onderhan
delen kan alleen in stilte, al moet elk over
leg achteraf wel het daglicht kunnen ver
dragen. Vroeger werden vaak zaken ge
daan in de skybox tijdens een voetbalwed
strijd. Door de gasten die waren uitgeno
digd, wist je dan meteen welk thema be
sproken zou worden. Maar dit soort lobby
werk was te zichtbaar en te duur.
„Vergeet de romantiek, het is driekwart
hersenwerk", zegt Van Schendelen. De bes
te beïnvloedingsacties zijn volgens hem ac
ties waarvan je niet weet dat ze zijn gere
gisseerd. „Denk maar aan het debat over
de inkomensgrens van 33.000 euro voor so
ciale huurwoningen. Dat thema is omzich
tig op de agenda gezet door private ver
huurbedrijven die ontevreden waren over
de oneerlijke concurrentie vanwege staats
steun aan woningcorporaties. Zij deponeer
den hun klacht niet bij de Haagse politiek
maar in Brussel, dat de inkomensgrens ver
volgens oplegde. Dat was een knappe actie
die weinig binnenlandse politici en journa
listen in de gaten hebben gehad. Bedenk
maar een onderwerp en er zijn lobbyclubs
pro en contra bezig om hun belangen te
benadrukken. Sommige lobby's houden el
kaar in evenwicht. In het energiedebat zijn
Greenpeace en Shell volledig aan elkaar ge
waagd."
Een lobby is volgens Van Schendelen ge
baat bij stromannen bij meerdere partijen.
„Eén handlanger is geen handlanger.
VNO-NCW moet niet alleen praten met
de WD maar ook met de PvdA en de SP.
Om het belang van MKB Nederland (on
derdeel van VNO-NCW) te behartigen bij
linkse partijen wordt topman Hans Bies
heuvel op pad gestuurd. In het midden-
en kleinbedrijf zit de nieuwe werkgelegen
heid, en dat is voor linkse partijen makke
lijker te promoten dan de belangen van
grote industrieën. Luister maar naar Emile
Roemer. Hij komt de laatste weken in
speeches steeds op voor de belangen van
kleine ondernemers. Zie daar de werkge
verslobby in de praktijk gebracht."
Met een kring lobbyisten is de hoogleraar
lijstjes aan het maken welke mensen kans
rijk zijn om minister of staatssecretaris te
worden in het nieuwe kabinet. Van Schen
delen: „Het is een interessant spelletje. De
ervaring leert dat mensen die goed zijn in
gevoerd driekwart van de kabinetsposten
Kort voor de
verkiezingen wordt
volop gelobbyd
in Den Haag.
Belangengroepen
stellen nu lijstjes op
van wie mogelijk een
plek in het nieuwe
kabinet krijgt.
Bij de grootst t
kanshebbers
valt straks
een uitnodiging
op de mat voor eëri
privé-werkbezoek.
door Monique Prins
goed raden. Als je een lijstje hebt gemaakt,
kun je die mensen uitnodigen voor een
werkbezoek. Daar kun je hen van alles
wijsmaken, in positieve zin. En daarna
kun je daar veel lol van hebben. Kansrijke
Kamerleden laten zich graag uitnodigen.
Al was het maar, omdat ze nu alle tijd heb
ben."
Lobbyisten zijn de onzichtbare macht van
Den Haag. Ze zijn overal maar ongrijpbaar
voor de buitenwereld. En dat moet anders,
vinden veel politieke partijen. Sinds deze
maand worden alle namen van lobbyisten
die gebruik maken van een vaste Kamer
pas gepubliceerd op de website van de
Tweede Kamer. Veel landen om ons heen
en de Europese Unie werken al veel langer
met een dergelijk register. Bovendien
werkt de PvdA aan een plan voor meer
transparantie in het lobbywerk. Kamerlid
Lea Bouwmeester wil dat aan elk wetsvoor- 11
stel voortaan een paragraaf wordt toege- f-
voegd over de invloed die lobbyisten op
dat voorstel hebben gehad. „Dan kan ieder
een zien: met hen is gesproken, dat is hun
lobbybelang en dat is ermee gedaan."
Het PvdA-Kamerlid wil bovendien dat alle
belangengroepen een gelijke kans krijgen.
„Grote belangenclubs met veel geld en
macht weten vaak makkelijker de weg
naar de politieke macht. Maar voor de de- jj
mocratie is het van belang dat alle belan-