Implantlens,
36 [gezondheid
huisarts
Een goede dood
zaterdag 8 september 2012
door Jos van Bemmel
Denkt u wel eens na
over de dood? Ook wel
eens over uw eigen
dood? Over hoe u uw
einde ziet? Snel en geruisloos? In
bed tijdens de slaap en dan gevon
den worden door uw partner, zo
dat u tenminste als eerste gaat en
de rouw aan de ander laat?
Helaas is Hein niet altijd zo gena
dig. Zonder lijden vooraf worden
maar weinig laatste adems uitge
blazen. Het lijden dat ik als meest
indrukwekkend heb beleefd tij
dens mijn jaren als huisartsis
het lijden van mijn ALS(amyotro-
fische lateraal sclerose)-patiënten.
ALS is een zeldzame neurologi
sche aandoening waarbij in hoog
tempo zenuwcellen in ruggen
merg en een deel van de herse
nen afsterven. Een kansloze ziek
te. Vooral mannen van middelba
re leeftijd zijn het slachtoffer. De
gemiddelde overlevingstijd is
zo'n twee jaar. Maar dat zijn geen
geweldige jaren. In gestaag tempo
treden overal in het lichaam ver
lammingen op. De benen, de ar
men en later de slik- en ademha
lingsspieren. Spreken wordt on
mogelijk. Het enige wapen van de
dokter is een pilletje riluzol. Dat
zou een levensverlenging van een
paar maanden geven. Ik weet niet
of ik dat moet geloven, want hoe
meet je het effect van zo'n dooie
mus? ALS komt maar zelden voor:
ongeveer 2 op de 100.000 mensen
worden er jaarlijks door getrof
fen. Dat betekent dat een huisarts
maar een keer in de twintig jaar
een ALS-patiënt ziet Ik heb in
een kwart eeuw als huisarts he
laas al drie gevallen meegemaakt
Ze hebben me alle drie diep ge
raakt. De eerste, een jonge vrouw
van nog geen 30. Ze wilde zo
graag in haar trouwjurk afscheid
van de wereld nemen. Na twee
weken thuis beademd te zijn, gaf
ze de oneerlijke strijd eindelijk
op. En zeker de tweede liet diepe
sporen bij me na, omdat het een
jonge huisarts was met wie ik een
jaar samengewerkt heb. Zijn we
reldreis werd abrupt afgebroken.
Zijn vrouw hoogzwanger. Of de
meest recente, een vrouw die in
ieder geval nog zestig jaar van het
leven heeft mogen genieten. Een
halfjaar na de diagnose overleed
ze op bed onder het toeziend oog
van haar drie kleinkinderen en
twee poezen.
Hoewel stervensbegeleiding een
prachtig onderdeel van mijn vak
is, went het nooit om mensen te
zien sterven. Doodgaan. Ik vind
het maar niks. Maar doodmaken
is ook mijn hobby niet Excuus,
euthanasie letterlijk: een goede
dood), bedoel ik. Een beetje voor
God spelen, een paar nachten wak
ker liggen en een hoop juridisch
gedoe. Maar als ik iemand eutha
nasie gun, dan is het wel de
ALS-patiënt, die lijdzaam moet
toezien hoe in beperkte tijd zijn
lichaam van teen tot keel verlamd
raakt. Tot hij alleen nog maar kan
ruiken, horen, zien en helaas zwij
gen. En dat alles bij volle bewust
zijn, want aan het denkvermogen
mankeert niets. 'Ik ben inmiddels
overleden, vecht mee tegen deze
genadeloze ziekte'luidt de con
fronterende campagne van Stich
ting ALS Nederland. U heeft de
poster vast al zien hangen in een
bushokje.
Ik weet niet goed wat ik aan moet
met dit soort reclames. Ze maken
me ongemakkelijk. Toch steun ik
de stichting van harte, omdat ik
hoop dat er een therapie gevon
den wordt, zodat ik een beetje
minder voor God hoef te spelen.
En dat slaapt wel zo rustig.
Jos van Bemmel werkt sinds 1988
als huisarts in Amersfoort. Daar
voor werkte hij ruim vier jaar als
tropenarts in Kenia. Sinds 2002
maakt hij deel uit van Njokuti, een
stichting die kinderen met een han
dicap in Tanzania ondersteunt. Hij
schreef Whisky met een rietje, dag
boek van een zieke huisarts en
Dagelijkse praktijk, belevenissen van
een huisarts. Hij publiceert in medi
sche vakbladen, zoals Medisch Con
tact. Als huisarts is hij vooral geïn
teresseerd in de psychologische en
chirurgische kanten van het vak.
Het is een droom voor brildragers: wakker worden en meteen scherp zien.
Dat kan met implantlenzen, zegt oogarts Annette Geerards. „Maar het is
geen wondermiddel, een ouder oog wordt nooit meer zo goed als dat van
een 18-jarige."
door Eva Wassenburg
Zes jaar na haar lensimplantatie
graait Aafke Baars (54) nog steeds
naar haar bril als ze wakker wordt.
De macht der gewoonte, want ze
hoeft het ding allang niet meer op. Na meer
dan veertig jaar totale afhankelijkheid van
haar bril omdat ze bijna min tien had en
een forse cilinderafwijking, heeft ze nu al
leen nog een leesbril. „Heerlijk om te zwem
men en te sporten zonder bril", zegt de
Eindhovense directiesecretaresse. Haar ogen
verdroegen nooit lenzen en laseren was
geen optie met haar sterkte. Toen ze ook
dichtbij niet meer scherp kon zien, besloot
Baars zich over haar angst heen te zetten en
implantlenzen te laten plaatsen.
De lenzen die Baars in haar ogen heeft ge
kregen, hebben een correctie voor haar
cylindrische afwijking. Rond Als ogen zo'n
jaar of 45 meegaan, verliezen ze langzaam
het vermogen te focussen en raken mensen
met een zichtafwijking nog verder in de pro
blemen. Als ze een plussterkte hebben, moe
ten ze behalve hun gewone bril een leesbril
gebruiken en bij een minscherpte verdwijnt
vaak de enige scherpte die ze nog hebben:
dichtbij. De accommodatiespier in het oog
werkt steeds slechter en in- en uitzoomen
wordt moeilijker.
Jonge ogen die nog kunnen accommoderen,
met relatief kleine afwijkingen, kunnen
goed met laser behandeld worden. Bij een
afwijking groter dan min tien of plus vijf
kan de oogarts een kunstlens in het oog bij
plaatsen. Het vermogen om te accommode
ren verdwijnt daarmee niet, terwijl de
plus-, min-, of cilinderafwijking wel wordt
aangepakt Mensen met oudere ogen en ver
sleten accommodatiespieren zouden met de
ze lenzen moeten kiezen op welke afstand
ze scherp zicht willen hebben; voor de ande
re afstanden hebben ze dan nog steeds een
bril nodig.
Voor ouder wordende brildragers zijn multi-
focale implantlenzen daarom een betere op
lossing, zegt oogarts en medisch directeur
Annette Geerards van de Rotterdamse Fo-
cus-kliniek, een centrum voor reffactiechi-
rurgie verbonden aan het Rotterdamse Oog
ziekenhuis. Die lenzen kunnen net achter
de iris worden ingebracht. Bij staar of bij
heel grote afwijkingen kan de natuurlijke
ooglens worden vervangen door een multi-
focale kunstlens.
Multifocale lenzen hebben meerdere scherp-
tepunten. Er zijn zones in aangebracht met
verschillende correcties, waarbij het leesge-
deelte in het midden zit en omringd wordt
door zones voor middellange afstanden en
ver zicht.
Bij de effectiviteit van accommoderende im
plantlenzen zet Geerards vraagtekens. „Daar
is nog niet zoveel ervaring mee, maar het
lijkt erop dat die lens na verloop van een
paar jaar vastgroeit en minder kan accom
moderen. De optiek van een multifocale
lens blijft altijd hetzelfde en blijft ook na ve
le jaren even goed werken."
Er kleven ook nadelen aan multifocale im
plantlenzen. Gezichtsvermogen is een com
binatie van wat een oog waarneemt en hoe
deze informatie wordt verwerkt in de herse
nen. Na implantatie van een multifocale
'A/s je heel kritisch kijkt,
zie je misschien wel een soort
waasje om de letters'
lens moeten de hersenen zich aanpassen
aan het veranderde beeld dat ze binnenkrij
gen. Dat duurt bij sommige mensen een
paar dagen, bij anderen een aantal maanden
en er zijn mensen die er nooit aan wennen.
Geerards: „Met een minsterkte kun je al die
rondjes in de lens beter zien zitten. Maar
het blijkt zo te zijn dat je brein zo slim is,
dat het dat beeld gaat onderdrukken. Als je
aan mensen vraagt of ze de overgangen
zien, zeggen de meesten: 'Ja, nu je het zegt,
maar het stoort me niet meer'.
Niet alle mensen hebben baat bij multifoca
le lenzen. „Mensen die heel kritisch zijn op
hun gezichtsvermogen bijvoorbeeld. Want
je krijgt nooit helemaal superscherp beeld
binnen met ieder oog apart, maar met de
beelden van twee ogen leren je hersenen
meestal een redelijk scherp beeld te ma
ken."
In voorbereidende gesprekken waarschuwt
de oogarts voor te hoge verwachtingen. „Als
Borstkanker wellicht op te
sporen met blaastest
Borstkanker is mogelijk op te spo
ren aan de hand van bestanddelen
in de uitgeademde lucht. Het Aca
demisch Ziekenhuis Maastricht
begint nu - met twee Amerikaan
se ziekenhuizen - een onderzoek
om na te gaan hoe betrouwbaar
de ademanalyse is voor het opspo
ren van borstkanker. Ademanaly
se kan in de toekomst mogelijk de
röntgenfoto vervangen.
http://bit.ly/05uXvk
Meer kans op vroeggeboorte
na eerdere abortus
Vrouwen die voor hun eerste vol
dragen zwangerschap twee of
meer abortussen hebben onder
gaan, lopen een (licht) verhoogd
risico op vroeggeboorte of een
laag geboortegewicht van de ba
by. Finse onderzoekers bestudeer
den gegevens van ruim 300.000
vrouwen. De onderzoekers bena
drukken dat dit geen reden moet
zijn om af te zien van abortus.
http://bit.ly/OLmBdQ
Uren lezen op een tablet
houdt je 's nachts wakker
Je kunt 's avonds beter niet (te
lang) kijken naar een beeld
scherm met achtergrondverlich
ting, zoals gebruikelijk in tabiets.
Het scherm straalt licht uit van
golflengtes die de aanmaak van
het slaaphormoon melatonine on
derdrukken. Twee uur kijken
naar zo'n scherm (op maximale
helderheid) onderdrukt de melato-
nine-aanmaak met 23 procent.
http://bit.ly/PJ7Z0j
Wisselende beendruk
beperkt schade bij beroerte
De schade die in de hersenen ont
staat na een beroerte is te beper
ken door na de beroerte de druk
rondom een been van de patiënt
5 minuten te vergroten en weer te
verkleinen. Dat kan bijvoorbeeld
met behulp van het manchet van
een bloeddrukmeter. De wisselen
de druk zorgt ook dat het medi
cijn tPA (dat bloedstolsels oplost)
langer effect heeft.
http://bit.ly/SUU2P1
Virus vergroot kans op
ontwikkelen van diabetes
Naast overgewicht, gebrek aan be
weging, ouder worden en een
beetje erfelijke aanleg, is ook be
smet zijn met het cytomegalovi
rus (CMV) een mogelijke risicofac
tor voor het ontwikkelen van
type 2 diabetes, blijkt uit onder
zoek van het UMC in Leiden on
der 549 ouderen. Ongeveer de
helft van alle volwassenen is be
smet met CMV.
http://bit.ly/UdCvjf
