IIP
Geliefde zien lijden doet pijn
Op rode loper Grandpa Nick dit jaar huisband Slotfilm
Zaterdag 8 september 2012
Een van de belangrijkste premières van
het festival is Amour van Michael Haneke
(La pianiste, Caché, Das weifëe Band), een
film over de pijn van de ouderdom. Hane
ke won hiermee dit jaar de Gouden Palm
op het filmfestival van Cannes.
door Jan Pieter Ekker
Als het zou gaan over een jong stel
met een kindje dat kanker krijgt,
dan zou je het kunnen afschui
ven op het wrede lot, zegt Mi
chael Haneke. „Heel treurig natuurlijk, maar
de kans dat jou iets soortgelijks overkomt is
klein, dus je kunt het betrekkelijk eenvou
dig van je af laten glijden. Bij ouderdom
kan dat niet; daar krijgt iedereen mee te ma
ken. Onherroepelijk. Als je een bepaalde
leeftijd bereikt, is het onvermijdelijk dat je
wordt geconfronteerd met het lijden van
mensen van wie je houdt. Van vrienden,
van je ouders of als je wat jonger bent, je
grootouders. Het komt eigenlijk maar zel
den voor dat mensen niet lijden door het lij
den van hun geliefden."
Na een korte stilte: „Daar gaat de film wat
mij betreft over. Daarom toon ik aan het be
gin het dode lichaam van Anna. Het gaat er
niet om of ze al dan niet dood gaat; het gaat
erom hoe je omgaat met het lijden van ie
mand van wie je zielsveel houdt. Dat is een
uitermate pijnlijke ervaring, want je staat
volkomen machteloos. Dat gevoel, die erva
ring was het begin van dit project: een
klein, persoonlijk verhaal. Ik wil niets over
de samenleving zeggen. Ik schrijf geen
scripts om iets aan de kaak te stellen of te
beweren."
De Oostenrijkse meesterregisseur Michael
Haneke, 70 inmiddels, maakte Amour, een
even sober als aangrijpend drama over An
na en Georges, twee gepensioneerde Parijse
muziekleraren. Als Anna wordt getroffen
door een hersenbloeding, neemt haar echt
genoot Georges de zorg voor haar op zich.
Tot het bittere einde. „Nee, het is voor mij
geen doel op zich om de duimschroeven
aan te draaien, om mijn publiek te laten lij
den. Maar kunst verdient wat mij betreft al
leen die naam als het publiek wordt uitge
daagd. Film moet uitdagend en zwaar zijn.
Want kunst gaat over ons dagelijks leven en
het dagelijks leven is nu eenmaal uitdagend
en zwaar."
Daags na de wereldpremière op het filmfes
tival van Cannes geeft Haneke - zilvergrijze
haren en dito baardje - een aantal groepsin
terviews. Goedgeluimd en voor zijn doen
opmerkelijk spraakzaam. Ook de vraag van
een Amerikaanse journaliste of hij zijn film
niet beter Murder had kunnen noemen en
hoe hij denkt over euthanasie, brengt hem
niet van zijn stuk. „Ik vind het prima als er
door mijn film een debat op gang komt
over euthanasie. Niks liever dan dat, maar
het was niet de insteek. Men mag ook niet
van mij verwachten dat ik me met wat losse
statements in dat complexe debat ga men
gen. Mijn film is mijn bijdrage, en opdat ie
dereen ervan kan denken en vinden wat hij
zelf wil, zal ik me ook niet aan duiding van
mijn film wagen."
De grandioze hoofdrollen in Amour worden
gespeeld door de 81-jarige lean-Louis Trin-
tignant en de 85-jarige Emmanuelle Riva.
„De acteurs waren cruciaal. Ik heb het script
speciaal voor hen geschreven, zoals ik Caché
heb geschreven voor Daniel Auteuil en La
pianiste voor Isabelle Huppert. Dat vind ik
een fijne manier van werken, omdat je zo
gebruik kunt maken van de sterke kanten
van een acteur."
„Zonder Jean-Louis en Emmanuelle had ik
de film niet gemaakt. Ik zou geen andere ac
teur kunnen bedenken met eenzelfde warm
te en menselijkheid als lean-Louis. Emma
nuelle bewonder ik al zo'n vijftig jaar, sinds
Hiroshima mon amour. Toen het script klaar
was, heb ik haar gevraagd of ze langs wilde
komen. Het was direct duidelijk dat ze ge
knipt was voor de rol en dat ze een gewel
dig paar zouden vormen."
Het koppel is, zoals zo vaak bij Haneke, af
komstig uit de bourgeoisie, de gegoede bo
venlaag. „Dat milieu ken ik nu eenmaal het
beste. Ik kom zelf uit zo'n milieu en vind
het gemakkelijker om te schrijven over za
ken en mensen van wie ik wat weet. Daar- -
bij komt dat ik geen sociaal drama wilde ma
ken. Als ze straatarm waren geweest, zou
het publiek kunnen denken: als ze rijker wa
ren, dan was het anders gelopen, dan was
het probleem nooit zo groot geweest. Dat
wilde ik per se voorkomen. Want dat is niet
het geval."
Op de openingsscène na speelt de gehele
film zich af in het appartement van Anna
en Georges. „Ik zocht naar een geschikte for
mele benadering en dacht al snel dat de klas
sieke drie-eenheid van tijd, plaats en hande
ling het thema recht zou doen."
Dat die strakke vorm gemakkelijk voor
koud en klinisch kan worden gehouden,
neemt Haneke voor kennisgeving aan. „Dat
is vervelend. Dat is het gevolg van het feit
dat alles en iedereen zo nodig in hokjes
moet worden gestopt. Ook iedere regisseur
krijgt een etiket opgeplakt. Wat kan ik daar
nu tegen doen? Ik probeer telkens weer een
andere film te maken. Ik hoop dat ik mijn
publiek keer op keer blijf verrassen."
Vlissingen: di 18/9 13.30 en 20.45 u zaal 1;
wo 19/9 18.45 u zaal 1; zo 23/9 10.00 u zaal 1;
Terneuzen: vr 21/9 19.00 u zaal 1.
Jean-Louis Trintignant en Emmanuelle Riva in Amour. Haneke schreef het script speciaal voor hen.
Naast elders in deze festivalkrant genoem
de grote premières zijn enkele andere pre
mières en filmvertoningen waarbij een
deel van de cast en crew op de rode loper
in Vlissingen te zien is, waaronder:
De verbouwing (Will Koopman):
Voorstelling: za 15 september 21.00 u
Cast op de rode loper: ca. 20.50 u
Aanwezig: regisseur Will Koopman en actrice
Nanette Drazic
Deal (Eddy Terstall):
Voorstelling: zo 16 september 19.00 u
Cast op de rode loper: ca. 19.50 u
Aanwezig: Eddy Terstall, Teun Kuilboer en Rober
ta Petzoldt
Paradies: Liebe (Ulrich Seidl):
Voorstelling: zo 16 september 20.30 u
Cast op de rode loper: ca. 20.20 u
Aanwezig: Ulrich Seidl, Margarete Tiesel.
Film by the Sea heeft dit jaar een heu
se huisband. De Grandpa Nick Sessie
band treedt vier keer op tijdens het
filmfestival: zaterdag 15 september bij het
Boekenbalfeest (samen met Bekende Neder
landers, onder wie Frank Lammers, Marjan
Berk, Jan van Mersbergen en Marion
Bloem), woensdag 19 september, donder
dag 20 september en zaterdag 20 september
(bij het slotfeest). De concerten zijn telkens
in de foyer van CineCity in Vlissingen en
beginnen om 23.00 uur.
De Grandpa Nick Sessieband, aangevoerd
door saxofonist Niek van Raay (Grandpa
Nick) bestaat al 25 jaar. Het is geen 'echte'
band maar een groep bevriende Zeeuwse
muzikanten die minstens één keer paar
maand samenkomt om te spelen. Elke laat
ste zondag van de maand treden ze op in 't
Schuttershof in Middelburg.
Grandpa Nick.
De officiële slotfilm van Film by the
Sea 2012 is Hope Springs van David
Frankel (The devil wears Prada, Marley
me), met Meryl Streep en Tommy Lee Jo
nes in de hoofdrol. Het verhaal gaat over
een koppel met een ingedut huwelijk. Kay
weet haar man Arnold over te halen om sa
men met haar naar het plaatsje Great Hope
Springs te gaan, waar ze een week lang hu
welijks- en sekstherapie volgen bij een be
faamde relatiecoach. Het gevolg is dat ze el
kaar op een heel andere manier leren ken
nen.
Na afloop van de film is het slotfeest van
het festival. De Grandpa Nick Sessieband
speelt dan onder meer de muziek uit de
film (van Annie Lennox tot Lenny Kravitz).
Vlissingen: za 22/9 21.00 u alle zalen.
Slotfeest vanaf 23.00 uur in CineCity.
Michael Haneke.
