Van ejaculatie tot
Zeeland
laat je nooit
meer los
PZC-competitie bevat nóg vier Zeeuwse wereldpremières
De in Sluiskil geboren Lodewijk van den
Berg was in 1985 de eerste in Nederland
geboren astronaut. Diens verhaal is het
vertrekpunt van de film Een klein vlekje
van Florenz van de Vijver, een van de
veertien kandidaten in de PZC Competi
tie voor Beste Zeeuwse Film.
door Rolf Bosboom
Als jonge wetenschapper verhuis
de Lodewijk van den Berg begin
jaren zestig naar de Verenigde
Staten, waar hij altijd is blijven
wonen. Daardoor trok zijn vlucht met ruim
teveer Challenger in 1985 in Nederland veel
minder aandacht dan die van Wubbo
Ockels korte tijd later, al werd Van den Berg
in zijn geboortedorp wel gehuldigd.
Florenz van de Vijver richt zich in Een klein
vlekje vooral op de universele band van de
mens met zijn geboortegrond. Die is onmis
kenbaar, zegt de nu 80-jarige Van den Berg
in de film. „Je voelt heel diep dat je in een
bepaalde streek geboren bent. Daar kijk je al
tijd naar terug. Dat laat je nooit meer los."
Zodra hij in Zeeland is, herkent hij de lucht
en het licht. „Dan weet je: hier ben ik thuis.
Daar ben ik totaal vertrouwd mee."
Op diens eigen verzoek gaat de documentai
re niet alleen over Van den Berg. Er worden
ook twee inwoners van Sluiskil gevolgd: een
zoon van een binnenschipper die een passie
voor sterrenkunde heeft en iemand die van
uit voormalig Nederlands-Indië in Zeeland
belandde en hier een nieuw leven moest
zien op te bouwen.
Vlissingen: za 15/9 14.00 zaal 1 (première,
in aanwezigheid van Lodewijk van den Berg);
za 22/9 11.30 uur zaal 2 en 14.15 uur zaal 4;
Terneuzen: zo 23/9 16.00 uur zaal 1.
fajl* r
Lodewijk van den Berg in Een klein Plekje, bij
de lancering van de laatste Space Shuttle.
Nog niet eerder werd de mossel zo mooi en sensueel
in beeld gebracht. De fascinerende documentaire
L'Amour des Moules toont niet alleen de liefde vóór,
maar ook de liefde van de mossel. De ontstaansgeschie
denis van het bijzondere schelpdiertje krijgt zowaar
een aanzienlijk erotisch gehalte.
door Rolf Bosboom
Regisseur Willemiek Kluijfhout had al langer gro
te belangstelling voor de mosselcultuur. „Ik ver
zamelde er allerlei informatie over in een laatje,
deed in feite jarenlang research, maar had nog
niet het idee dat het een film was. Toen het in 2008 erop
leek dat er, onder invloed van de milieubeweging, een ein
de zou komen aan het opvissen van mosselzaad uit de
Waddenzee, dacht ik: ik moet nü een film maken, anders
is de mosselcultuur er straks niet meer. Maar het moest
geen politieke film worden. Eerder een filosofische, waar
in de levenscyclus van de mossel centraal staat."
Kluijfhout, wier ouders uit Zeeland komen, werkte op
nieuw met producent Reinette van de Stadt. Samen maak
ten ze al diverse films over vaak Zeeuwse onderwerpen,
waaronder de serie Boven Water (over de watersnood
ramp) en de documentaire Zwarte Inkt (over Wim Hof
man). L'Amour des Moules hebben we op 35 millimeter
film gedraaid. Dat is wel duur en heel old school, maar het
levert een grote bijdrage aan een bijzondere cinematografi
sche ervaring", zegt Van de Stadt. Kluijfhout: „Het zorgt
voor een mooie gelaagdheid in het beeld. Je kunt de tex
tuur van de mossel bijna voelen."
Allerlei aspecten van de mosselcultuur komen in de film
aan bod: de kweker, de verwerking, de 'hatchery', de on
derzoeker, de veiling, de tegenstander, de kok, de mossel
prinses en de zuiderburen, als grootste afnemer. Daar
naast is er aandacht voor onvermoede toepassingen, zoals
mossellijm bij operaties in de baarmoeder. Maar de rode
draad is de levenscyclus van de mossel, die van zeer nabij
in beeld wordt gebracht, van het ejaculerende mannetje
tot en met het smartelijke levenseinde in het kokende wa
ter van de mosselpan.
Het is een universeel verhaal, dat ook meerduidig blijkt.
Zo blijkt biologe Annelies, die in de hatchery mossels laat
paren, zelf ook zwanger te zijn van mosselman Gerrie.
„Dat zijn van die dingen, die verzin je niet", zegt Kluijf
hout. „Toch is dat ook maar een zijlijn geworden, anders
wil je als kijker alles over Annelies weten. Wij wilden echt
bij de mossel zelf blijven, bij het filosofische."
L'Amour des Moules bevat magistrale beelden, die de uiter
ste creativiteit van de crew vergden. „Het was een onmo
gelijke productie, wat dat betreft. We hebben een jaar lang
gefilmd", aldus Van de Stadt. „Wat ik leuk vond, is dat we
telkens het wiel opnieuw moest uitvinden. Uiteindelijk
hebben we bijna alles kunnen filmen. We hadden alleen
het probleem dat er net in die periode geen mosselzaad
werd opgevist. Ook het vastleggen van de broedval is he
laas niet gelukt."
Kluijfhout en Van de Stadt kregen van alle kanten mede
werking. „Overal waren we heel welkom, al moesten we -
ook doordat er weinig voorbeelden zijn van wat we voor
ogen hadden - mensen soms er wel van overtuigen dat we
bezig waren met een artistieke film en geen opdrachtfilm.
We werkten volledig vanuit onszelf en dus totaal onafhan
kelijk."
Een bijzondere rol in de documentaire is weggelegd voor
chefkok Sergio Herman van driesterrenrestaurant Oud
Sluis, die vertelt over zijn 'haat-liefdeverhouding' met het
Regisseur Willemiek Kluijfhout. Inzet: scènes uit de film.
schelpdier. Hij betuigt zijn liefde voor de mossel ('Een rau
we oester is lekker, maar een rauwe mossel is waanzinnig, pu
re ziltigheid'), maar verhaalt ook over de ingrijpende beslis
sing te stoppen met het mosselrestaurant van zijn ouders
en zijn hart te volgen. Na een moeilijke periode groeide
Oud Sluis uit tot een internationaal culinair succes.
„Sergio was een cadeau", zegt Van de Stadt „We hebben
lang naar Philippine gekeken, maar toen kwam hij op ons
pad, met een prachtig verhaal." Het gevolg is ook dat bij
de wereldpremière van L'Amour des Moules in Vlissingen
een gelijknamig boek wordt gepresenteerd, met mosselre
cepten van Sergio Herman én de verhalen van de persona
ges uit de film. „Zo kun je veel meer over hen te weten
komen."
Van alle kandidaten in de PZC Com
petitie voor Beste Zeeuwse Film be
leeft de helft zijn wereldpremière tij
dens Film by the Sea. Naast Een klein vlekje,
L'Amour des Moules en Zilte klei zijn dat:
De garnalencroquetten van de moeder
van Phons (Regina Reinders)
Documentaire over Maria-Magdalena Bakx-
Clyncke, bekend in Zeeuws-Vlaanderen van
wege haar garnalenkroketten. Reinders volg
de het complete maakproces. Wórdt ver
toond als voorfilm bij Zilte klei.
Vlissingen: ma 17/9 16.30 u zaal 3, 21.30 u
zaal 7; za 22/9 10.00 u zaal 5 en 12.45 u zaal 3.
Terneuzen: do 20/9 16.30 u zaal 2.
Keytone Serah (Mary Remijnse 8c Rob
bert Jan Swiers)
Remijnse en Swiers verrasten vorig jaar op
het festival met de stopmotionmovie Mrs
Henderson. Het succes heeft hen aangezet
tot een tweede film, over een meisje dat ont
snapt aan de tirannie van haar moeder als
ze op een magische vleugel speelt en in een
droomwereld terechtkomt.
Vlissingen: zo 16/9 14.30 u zaal 2; za 22/9
11.15 u zaal 3 en 15.45 u zaal 5.
Poetry by the Sea (Matthijs Meulblok)
Zes korte films gebaseerd op werk van
Zeeuwse dichters.
Vlissingen: zo 16/9 11.00 u zaal 2; za 22/9
10.00 u zaal 3 en 13.00 u zaal 4.
Trauma (Ruben Schouw)
Korte film - gerealiseerd via crowdjunding -
over Robert die terugblikt op zijn tijd in het
leger. Hij wist te ontsnappen uit krijgsgevan
genschap, waarna hem nog meer heftige ge
beurtenissen te wachten stonden.
Vlissingen: zo 16/9 13.00 u zaal 2; za 22/9
10.00 u zaal 5 en 12.45 u zaal 3.
Scène uit Keytone Serah.
