<AB i NET
VAN EU
5 spectrum
Zaterdag 25 augustus 2012
Volgens een demonstrant zijn de
bezuinigingsplannen voor de socia
le werkvoorziening allemaal de
schuld van Europa.
foto Guus Schoonewille/ANP
maar ook in een land." IClamer noemt dat streven
naar een thuis het oilcos-gevoel. Oikos is het Griekse
woord voor huis. „Ik ben net terug uit Brazilië en
daar viel me op dat Brazilianen heel erg bezig zijn
met het Braziliaanse. Als je daar begint over integra
tie met Argentinië verklaren ze je voor gek. Mensen
zijn nu eenmaal groepsdieren en willen in hun eigen
groep samenklonteren. Ze hebben behoefte aan een
eigen identiteit."
Ook onder de Nederlandse jeugd zijn de angst voor
en de onwetendheid over Europa groot. De 19-jarige
Jerry den Haan studeert politicologie eri is vertegen
woordiger Europese Zaken van de Nationale Jeugd
raad (NJR). Hij ziet de afkeer van Europa nadrukke
lijk bij jongeren: „Ze zijn heel kritisch over Europa.
Ze vinden het veel te groot, te overheersend en te
duur." Den Haan geeft gastlessen op scholen en orga-
I niseert jongerendebatten over Europa. Wat hem op
valt is dat de meeste jongeren weinig of niets over
Europa weten, maar wel bang zijn dat ze door Euro
pa straks hun baan kwijtraken en dat het hun geld
kost.
„Het onderwijs over Europa is zeer
beperkt", zegt Den Haan. „Docen
ten weten niet wat ze over Europa
moeten vertellen, omdat het zo
veelomvattend is. En in lesmateri
aal voor het vak maatschappijleer staat één ldeine pa
ragraaf over Europa. Ik vraag aan jongeren onder
meer hoeveel er van een modaal bruto jaarsalaris,
zo'n 33.000 euro, naar Europa gaat. Dan krijg je ant-
woorden als 10.000 euro en zelfs 20.000 euro. Ter
wijl het in werkelijkheid ongeveer 400 euro is. En ze
weten meestal ook niet dat Europa hen kan onder
steunen met bijvoorbeeld studievergoedingen en vrij
willigerswerk."
Volgens Den Haan hebben vooral ouderen affiniteit
met het ideaal dat een verenigd Europa de beste ga
rantie is om oorlogen te voorkomen. „Omdat veel
van hen de Tweede Wereldoorlog hebben meege
maakt of hun ouders. Jongeren hebben daar niets
mee. De Europese Unie is er, is hun gedachte. Punt.
Als het werkt, oké. Als het niet werkt, dan liever
niet. Als ze geen voordelen zien, wat moeten ze dan
met Europa? Terwijl er allerlei praktische voordelen
zijn, zoals minder telefoniekosten, makkelijker in het
buitenland studeren, zonder identiteitsbewijs de
grens over."
Sweder van Wijnbergen is hoogleraar economie aan
de Universiteit van Amsterdam en voormalig secreta
ris-generaal op het ministerie van Economische Za
ken. „Als Nederland zich afkeert van Europa is dat
zelfmoord", stelt hij. We danken onze welvaart im
mers aan de economie en onze gerichtheid op de we
reld. Dat zoveel mensen juist daar bang voor zijn,
kan er bij de econoom maar moeilijk in. „Nederland
is voor 70 procent van zijn nationale inkomen afhan
kelijk van export en de helft daarvan wordt afgezet
in de Europese Unie", zegt hij. „Wij draaien volledig
op export en profiteren met tientallen procenten van
de Europese eenwording.
„Dus hoe dom ben je als je zegt dat we Europa de
rug moeten toekeren, dat het een mislukking is? Ge
lukkig doet alleen Wilders dat in zulke extreme ma
te, zelfs de SP is een stuk minder populistisch. Wil
ders kan het niets schelen, hij wil alleen maar stem
men binnenhalen. Nou, als je wilt dat ons nationaal
inkomen met 20 procent daalt en Nederland daar
door razendsnel in een ongekende recessie belandt,
moet je dat vooral doen. Dan eens kijken of al die
kiezers nog op je stemmen."
Maar ja, verzucht Van Wijnbergen, je oogst wat je
zaait. „Gerrit Zalms grootste hobby was jarenlang
schelden op Europa." En nu fulmineert partijgenoot
Henk Kamp tegen de bemoeizucht van Bmssel, om
dat daardoor volgens hem de pensioenen en het so
ciale stelsel in gevaar komen. Terwijl beide WD'ers
vóór Europa zijn. „Maar door dat soort uitlatingen
voed je het anti-sentiment", vindt Van Wijnbergen.
„Natuurlijk worden er fouten gemaakt in Brussel, na
tuurlijk is de democratische controle niet op orde, na
tuurlijk heeft de SP wel een beetje gelijk dat het ris
kant is heel veel macht naar Bmssel over te hevelen.
Daarom is een politieke unie onvermijdelijk, want
dan kun je de economische macht onder controle
houden."
Niet minder, maar juist meer Euro
pa, vindt Van Wijnbergen. In navol
ging van de VS. „Daar waren de sta
ten eerst ook heel erg zelfstandig,
met onder meer de schuldencrises
als gevolg. Door de komst van een federale overheid
is daar een eind aan gekomen. Meer Europa zorgt er
voor dat de risico's worden gedeeld, er is meer even
wicht. Lidstaten lopen minder snel uit de pas en als
dat toch gebeurt, heb je ze sneller onder controle.
Dat is niet het populaire verhaal, maar politici met
verantwoordelijkheid moeten echt vertellen dat we
die kant op moeten willen."
Voor Arjo Klamer hoeft dat niet. „Het idee dat je sa
men sterk bent, gaat juist tegen dat thuisgevoel in.
Mensen voelen zich er steeds minder prettig bij. Ze
willen iets eigens. Dat gevoel van bij elkaar horen
steekt op bepaalde momenten de kop "op. De één
noemt dat eng nationalisme, de ander vindt dat juist
positief. Ik vind ook dat de PW veel te ver gaat in de
afwijzing van Europa, maar je kunt dan wel zoals
D66 zeggen dat we allemaal wereldburgers zijn, sa
men één, maar ook dat is onrealistisch. Niet meer
dan een mooie droom."
Uiteindelijk zullen toch de beleidsmakers ons vol
gens tandarts en angstdeskundige De Jongh moeten
redden. Ze zullen in elk geval duidelijk moeten ma
ken wat ons te wachten staat: „Dat we door de goe
de keuzes te maken meer invloed krijgen in Brussel.
Maar het is veel gemakkelijker om op de angst in te
spelen, om die aan te jagen. PW en SP zeggen: 'Kijk
eens wat ons allemaal bedreigt'. Zo'n emotionele
boodschap wordt sneller door ons brein begrepen
dan wat ons verstand allemaal voor goeds over Euro
pa beweert. Daarom is het ook wel logisch dat veel
mensen denken dat ze zonder Europa beter af zijn.
Terwijl het verstandelijk gezien juist andersom is:
met Europa zijn we beter af."
reageren?
spectrum@wegener.nl
joch
WAL
us
