Rust voor stervende ICD-drager gezondheid 29 donderdag 23 augustus 2012 Over doodgaan met een pacemaker of 1CD zijn veel vragen en misver standen. En een paar nare verhalen. De Nederlandse Vereniging voor Cardiologie (NVvC) heeft het pro bleem opgepakt en komt binnen kort met een richtlijn. door Eva Wassenburg illustratie Helen van Vliet Al een paar uur was de schoonva der van Theo klam en koud aan het worden. Het vredige sterfpro ces te midden van de familie kreeg een onaangename wen ding toen de ICD (zie kader) van de oude man plotseling in werking trad. Theo: „Hij kwam met bovenlichaam, hoofd, armen los van zijn bed en zette grote ogen op, terwijl die al 24 uur dicht waren. Die schokken kwamen binnen een kwartier nog twee keer. Schoonvader leefde daarna nog ruim veertien uur. Daarmee werd zijn lijdensweg onnodig verlengd, al kreeg hij morfine." Na het overlijden bleef het knagen bij de fa milie. Theo kwam er achter dat een ICD makkelijk kan worden uitgezet bij een termi nale patiënt. Hij wil meer aandacht voor het onderwerp. „In alle informatie die we in huis hadden over ICD's werd met geen woord gerept over het sterfproces. Ook bij professionals is er veel te weinig kennis over de rol die een pacemaker of ICD speelt bij het overlijden." Daar is cardioloog dr. Lieselot van Erven uit het Leids Universitair Medisch Centrum het mee eens. Zij is namens de NVvC voorzit ter van een multidisciplinaire werkgroep die werkt aan een richtlijn voor de gang van zaken rond het sterfproces van mensen met een ICD of pacemaker. „Als iemand termi naal is, krijgen wij de vraag of de ICD met een uitgezet kan worden. Terwijl allang be kend is dat iemand binnen niet al te lange tijd komt te overlijden." Dat gaat in de huidige praktijk lang niet al tijd goed. Volgens Van Erven is ICD-zorg rond het levenseinde heel moeilijk te organi seren. „Die zorg wordt in het ziekenhuis ge regeld. Als mensen niet in het ziekenhuis overlijden, worden ze begeleid door verzor gers, verpleeghuis- of huisartsen die soms geen idee hebben wat een ICD eigenlijk doet. We merken dat er enorme behoefte aan is." Pacemakers worden zelden uitgezet bij een naderend levenseinde. „De pacemaker is ook meegenomen in de richtlijn om het on- meer goed bloed kan rondpompen. Dan geeft een ICD een schok om het hart weer in een normaal ritme te krijgen en voor komt het dat iemand sterft." Minder dan 10 procent van de patiënten met een ICD krijgt ritmestoornissen tijdens het sterfproces, schat Elzinga. „Toch zetten we in overleg met patiënt en familie bij ie dereen die in een palliatief traject komt of terminaal is, de reanimatiefimctie van een ICD uit. Dat is heel makkelijk te doen met hetzelfde apparaat waarmee we halfjaarlijks de controle doen." Bij de schoonvader van Theo is dat niet ge beurd door onwetendheid van zijn verzor gers. Hij hoopt dat de nieuwe richtlijn helpt. „Het was een nare ervaring voor ons, maar het is erger dat we niet weten of mijn schoonvader er iets van heeft meegekre gen," zegt hij. De achternaam van Theo is bekend bij de redactie. reageren? gezondheid@wegener.nl De pacemaker geeft elektrische prikkels aan het hart als het natuurlijke geleidingssysteem niet goed werkt. Hij bewaakt de hartslag en stuurt bij als deze te traag wordt, maar kan niet ingrij pen bij levensbedreigende hartritmestoornissen. Een implanteerbare cardioverter defibrillator (ICD) kan alles wat een gewone pacemaker doet, maar kan ook ingrijpen bij hartstilstand of een chaotisch kloppend hart door een elektrische schok toe te dienen. De richtlijn 'ICD en sterven' is vanaf het laatste kwartaal van dit jaar te vinden op de website van de verschillende betrokken verenigingen, (www.nwc.nl richtlijnen). derscheid met de ICD te verhelderen. Er is nog wel eens verwarring of die ook uitgezet moet worden. Pacemakers verstoren in het algemeen het normale overlijden niet." Uit schakeling zou ook de laatste levensdagen minder prettig maken, omdat patiënten dan weer benauwd of kortademig kunnen wor den. Volgens Physician assistent Egbert Elzinga verlopen de meeste sterfprocessen bij ICD-patiënten zonder schokken, ook al is de ICD niet uitgeschakeld. Elzinga is pace maker- en ICD-technicus in ziekenhuis Rijn state in Arnhem. „De meeste mensen over lijden aan iets anders, zonder dat ze ritme stoornissen hebben. Als het hart steeds lang zamer gaat kloppen zonder dat er een ritme- stoornis komt, grijpt de ICD niet in. Als or ganen uitvallen in de laatste levensfase ver liest het hart knijpkracht, en dan kun je ook met een ICD heel rustig overlijden." De term hartstilstand zorgt voor verwarring merkt hij. „Mensen kunnen sterven doordat hun hart stil gaat staan, maar dan geeft de ICD geen schok af Wat in de volksmond hartstilstand heet, is in feite meestal geen echte stilstand maar een veel te hoge en chaotische hartslag waardoor het hart niet Verschil pacemaker en ICD Bloedverlies niet altijd voorbode pre-edampsie Vaginaal bloedverlies in de eerste 20 weken van de zwangerschap is geen risicofactor voor het ontwik kelen van pre-eclampsie, een voor moeder en kind levensbedreigen de verhoging van de bloeddruk aan het einde van de zwanger schap. Wel is de kans op pre-eclampsie verhoogd, als er sprake is van vaginaal bloedver lies dat langer duurt dan 5 dagen. http://bit.ly/PrgoGh Migraine tast werking hersenfuncties niet aan Migraine heeft geen invloed op het krijgen van dementie. Ook ne men de geestelijke vermogens van mensen met migraine niet sneller af dan bij mensen zonder migraine. Dit concluderen Franse onderzoekers uit gegevens van ruim 6.000 vrouwen met of zon der migraine. Uit eerder onder zoek bleek dat migraine de kans op een beroerte vergroot. http://bit.ly/MP3JbN Ouderdom blauwe plek is nauwkeurig te bepalen Met een in Amsterdam ontwik keld apparaat (spectograaf) is het mogelijk de ouderdom van een blauwe plek vast te stellen. Van blauwe plekken minder dan één dag oud kan de ouderdom tot op een half uur worden bepaald. Bij blauwe plekken van vijf dagen oud is de marge 17 uur. De meting kan belangrijk zijn bij het vaststel len van (kindermishandeling. http://bit.ly/NEklny Oog afplakken met hulp van stripverhaal gaat beter Kinderen die vanwege een lui oog regelmatig een oog moeten afplak ken, houden zich beter aan de voorgeschreven 'afplaktijden' als zij via een tekstloos stripverhaal tje uitleg krijgen over het nut van het afjplakken. Ook een kalender met beloningsstickers en een in formatiefolder (voor de ouders) verbeteren het afplakken, zij het minder dan het stripverhaal. http://bit.ly/RUJZHy HlV-medicijn verbetert stamceltransplantatie Een medicijn dat wordt ingezet te gen HIV, het virus dat aids veroor zaakt, kan het resultaat verbete ren van stamceltransplantaties. Het middel, maraviroc geheten, voorkomt de zogeheten graft-ver- sus-host reactie. Hierbij vallen witte bloedcellen van de donor het weefsel van de ontvanger aan. Een eerste test met het middel is succesvol verlopen. http://bit.ly/MVuD4S

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2012 | | pagina 29