Het chagrij n
spectrum 6
Zaterdag 18 augustus 2012
Een verprutst EK-voetbal-
toemooi, een mislukte Tour, een
grotendeels verregende zomer.
Wel zes gouden medailles in
Londen, maar dat lijkt een
lachbui op een begrafenis. Want
door de economische crisis ging
het nationale humeur toch al
richting chagrijnig. Wat zien we
daarvan terug bij de
verkiezingen? „Mensen zullen
beter nadenken over hun
beslissingen."
door Dick Hofland
illustratie Mark Reijntjens
Een willekeurige stad en een wil
lekeurige markt. „Oranje? Ja, die
afgang ben ik al vergeten." Een
paar dagen, hooguit een week,
was hij er ziek van. Nu is Theo
weer de vrolijkheid zelve. Zijn vriendin
Corry: „Nou, hij was een hele tijd niet te
genieten hoor. Gelukkig houdt hij niet van
wielrennen, anders was de hele zomer ver
ziekt. Want het weer hield ook niet over
hè?"
Heeft de goeddeels mislukte sportzomer
invloed op hun stemgedrag bij de komen
de Tweede Kamer-verkiezingen? „Echt
niet", zegt Theo. „Dat weet ik nog zo net
niet", zegt Corry. „Het is wel veel sores ach
ter elkaar, want vergeet de crisis niet. Wij
moeten elk dubbeltje omkeren, dus ik
moet er nog eens goed over nadenken wat
ik straks ga stemmen. En óf ik wel ga stem
men."
Je had er, zong Gerard Cox ooit, maanden
lang naar uitgekeken, maar voor je 't weet
is heel die zomer al weer lang voorbij. Dat
is misschien maar goed ook, want Oranje
ging af tijdens het EK voetbal, de Tour de
France werd een mislukking voor de natio
nale wielerelite en het weer had lange tijd
het meest weg van een voortijdige herfst.
Aan het eind waren er wat zonnestraaltjes,
waaronder zes gouden medailles tijdens de
Olympische Spelen in Londen en een kor
te hittegolf. Een pleister op de wonde.
„Nederlanders zitten behoorlijk in een
dip", zegt Martijn Lampert, onderzoeksdi
recteur van Motivaction. „De zorgen over
de toekomst waren er al, maar ze komen
nu heel dichtbij, worden voelbaar. Steeds
meer mensen hebben zelf of in hun direc
te omgeving te maken met ontslagen,
werkloosheid, met mensen die steeds
meer moeite hebben de eindjes aan elkaar
te knopen. Een grote groep Nederlanders
verwacht dat de welvaart gaat afnemen. Er
is sprake van nieuw realisme. Dat wakkert
tegelijk de hoop op verandering aan. Het
verlangen naar meer positiviteit is overal
zichtbaar, juist omdat het klimaat zo grim
mig is."
Zelfs bij een aaneenschakeling van ellende
lachen mensen nog wel, weet Hans van de
Sande. „Maar ja, ook tijdens een begrafenis
wordt wel eens gelachen." De sociaal-psy
choloog, die zich veel met massapsycholo
gie bezighoudt, weet dat het humeur in
vloed heeft op beslissingen die mensen ne
men. „Bij een goede stemming besluiten
mensen redelijk ondoordacht, meer vanuit
emotie; grote stappen, snel thuis. Bij een
minder goede stemming gaan mensen pie
keren, overal over nadenken. Ze gaan argu
menten voor hun beslissingen bedenken,
praten er met elkaar over. De informatie
verwerking is grondiger. Als je vindt dat
het allemaal niks is, volkomen waardeloos,
ga je dus beter nadenken over de beslissin
gen die je neemt. Bij een slechte stemming
in het land hebben populistische partijen
daardoor wellicht minder kansen dan par
tijen die niet zo op emoties inspelen, maar
een goed verhaal en argumenten hebben."
Als er nu in Engeland verkiezingen waren,
zou de zittende macht volgens René Cupe
rus blij zijn. Want volgens cultuurhistori
cus en medewerker van de Wiardi Beek
man Stichting zit het land na de Spelen in
een enorme boost. „En dan zien mensen
weinig reden voor verandering."
Sport is heel belangrijk voor het zelfver
trouwen van een land, zegt Cuperus. „Kijk
naar België, dat deed het slecht op de Spe
len en zit in zak en as. Nederland is wat
ambivalent. Aan de ene kant wil men door
met Rutte. Mensen zijn wel boos omdat
dit kabinet het verkloot heeft, maar men
geeft daar toch vooral Wilders en Verha
gen de schuld van. Aan de andere kant wil
men toch wat anders en voor veel mensen
belichaamt Roemer dat duidelijk."
Cuperus noemt beiden ook euro-kritisch.
Rutte wat meer om het geld, Roemer wat
meer uit emotie. En de kiezer is ook over
wegend euro-kritisch. „Om niet te zeggen:
ontgoocheld. Mensen steunden Europa en
de euro op basis van vertrouwen. Men
ging ervan uit dat politici dat goed zouden
regelen en dat het goed zou zijn voor Ne
derland. Maar het blijkt gammel in elkaar
te zitten en dan krijg je wantrouwen. Dat
is de huidige sfeer."
Opiniepeiler Maurice de Hond stelt dat
