uit Goes
spectrum 2
'Defensie heeft Srebrenica
op Marktplaats gezet'
f
Zaterdag 18 augustus 2012
Hoe cm het ook mag klinken, Dave Maat uit Goes was blij
toen op 26 juli in Srebrenica de stoffelijke resten van een
baby en vier volwassenen werden opgegraven. Jarenlang
heeft de voormalige Dutchbat-militair zich ingezet om het
noodgraf te vinden. Daarbij werd hij bepaald niet geholpen
door het ministerie. „Defensie heeft Srebrenica op
Marktplaats gezet", is het harde oordeel van de Goesenaar.
„Ze willen er helemaal niets meer mee te maken hebben."
Dutchbatter
Amper 19 jaar oud was Dave Maat toen hij in
1995 als lid van Dutchbat 3 naar Srebrenica
werd gestuurd. De enclave, waar enkele
tienduizenden Bosnische moslims zich had
den verschanst, was door de Verenigde Na
ties tot veilig gebied verklaard en moest door de Nederlan
ders worden beschermd tegen een aanval door de Ser
viërs. „Het was een kansloze missie", zegt de nu 36-jarige
Goesenaar. „Wij waren in het geheel niet toegerust om de
ze taak uit te voeren. Onze leidinggevenden hebben regel
matig om hulp gevraagd, maar ze waren roependen in de
woestijn."
De enclave werd op 11 juli 1995 ingenomen door de troe
pen van de inmiddels gearresteerde Ratko Mladic. In de
hoop bescherming te vinden, zochten de moslims mas
saal hun toevlucht tot de basis van Dutchbat in Potocari.
Verschillende mensen vonden daar echter de dood, onder
meer door uitputting en zelfmoord. De Nederlandse
blauwhelmen moesten de lichamen begraven. Vijf doden
- vier volwassenen en een baby - kwamen samen in een
noodgraf terecht.
Het was ook in deze periode dat onder het toeziend oog
van Dutchbat de moslimvrouwen en -kinderen van de
mannen werden gescheiden. Naar schatting achtduizend
mannen werden door de Bosnisch-Servische troepen van
Mladic de dood in gejaagd. Het was de grootste massa
moord in Europa na de Tweede Wereldoorlog.
Vele jaren later, in 2007, kwam het genoemde noodgraf
ineens weer ter sprake. Een oud-collega van Maat, Adje
Anakotta, werd tijdens een bezoek aan Srebrenica aange
sproken door een vrouw die na jaren wel eens wilde we
ten waar haar baby was begraven. Het kindje werd des
tijds onder erbarmelijke omstandigheden geboren op de
Dutchbat-basis en overleefde het niet. In 2009, toen Dut-
chbat-militairen en nabestaanden elkaar ontmoetten in
Kamp Westerbork, kwam het onderwerp opnieuw aan de
orde. Anakotta en Maat trokken zich het lot van de vrouw
aan en besloten op zoek te gaan naar het noodgraf Met
name de Goesenaar heeft zich juridisch in de zaak vastge
beten.
Daarbij werd hij naar eigen zeggen bepaald niet geholpen
door Defensie. Maat diende een WOB-verzoek in bij het
Het veld op de voorgrond is de plek waar het noodgraf met
de vijf stoffelijke overschotten is gevonden. Op de achter
grond is de herdenkingsplaats te zien. foto's Dave Maat
ministerie, maar na lange tijd kwam er een afwijzend ant
woord. Tot zijn ontsteltenis kreeg hij geen gegevens over
de exacte plek waar de baby en vier volwassenen werden
begraven, terwijl de militairen van Dutchbat daar volgens
hem destijds nauwkeurige aantekeningen over hebben ge
maakt. „Als ook maar het vermoeden bestaat dat ergens
gesneuvelden uit de Tweede Wereldoorlog liggen, wordt
meteen actie ondernomen", stelt de Goesenaar. „Maar
voor deze Bosnische mensen wordt niets gedaan. In feite
is Srebrenica gewoon op Marktplaats gezet door Defensie.
Ze willen er het liefst niets meer mee te maken hebben."
Maat vindt de houding van Defensie schandelijk.
De mensen in Srebrenica worden volgens hem
voor de tweede keer in de steek gelaten. Pal te
genover de plek waar de vijf lichamen destijds zijn begra
ven, ligt nu de herdenkingsplaats waar ongeveer 8500 om
gekomen moslims hun laatste rustplaats hebben gekre
gen. „Dan is het toch onacceptabel dat een paar honderd
meter verderop nog vijf mensen in een anoniem nood
graf liggen?", vindt Maat „In dat geval zet je als overheid
toch alles op alles om hen te vinden?"
De inwoner van Goes liet het er niet bij zitten. Bij de rech
ter in Middelburg kreeg hij het uiteindelijk voor elkaar
dat Defensie twee foto's moest vrijgeven die de Dütchbat-
ters in 1995 maakten van het noodgraf De details op die
foto's, onder meer huizen, een lantaarnpaal en een hek,
hebben uiteindelijk enorm geholpen bij het vaststellen
van de exacte locatie van het graf.
Samen met zijn voormalige Dutchbat-collega's Adje Ana
kotta en Alex Hagenaars en medewerkers van vredesorga
nisatie IKV Pax Christie reisde Maat afgelopen april naar
Srebrenica om het Bosnische instituut voor vermiste per
sonen te helpen met zoeken. „Ik had het gevoel dat ik
mijn missie eindelijk ging afmaken", stelt hij „En het
klinkt misschien gek, maar toen ik op de plek stond waar
volgens onze berekeningen het graf moest liggen, brak de
zon door."
Toch keerde de Goesenaar huiswaarts zonder zeker
te weten of hij en zijn collega's nou echt op de juis
te plek stonden. Uit respect werd besloten het gra
ven uit te stellen tot na de jaarlijkse herdenking van 11
juli. Die vond immers plaats op een afstand van slechts
honderden meters.
Eind juli kwam het verlossende woord. De onderzoekers
waren gestuit op een graf met daarin vier volwassenen en
een baby. Aan de ene kant is er opluchting bij Maat, aan
de andere kant verkeert hij nog steeds in onzekerheid. In
een bepaald document wordt namelijk gesproken over
een jongetje dat zou zijn begraven, maar het kindje van
de moeder die Dutchbat-militair Anakotta aanklampte,
was een meisje. Dit zorgt voor veel onzekerheid. Ook
nieuwe informatie suggereert dat het wellicht niet om het
betreffende meisje gaat. De resten van het gevonden kind
je in het noodgraf zaten namelijk in een plastic zak, maar
de Dutchbat-militair die het meisje destijds begroef, zegt
dat hij geen zak heeft gebruikt. Toch heeft Maat nog altijd
hoop dat wel degelijk het meisje is geyonden, vooral voor
de moeder. Hij gunt haar die rust. Pas over een paar.we-
ken komt er zekerheid, als de DNA-resultaten bekend
zijn. „Als het toch een jongen blijkt te zijn, zullen we ver
der moeten zoeken naar het meisje", zegt Maat stellig.
De Zeeuw hoopt dat de inspanningen die hij en enkele an
dere Dutchbatters hebben verricht duidelijk maken dat ze
echt begaan zijn met het lot van de omgekomen mannen
