io linkshandigheid
Cf
m
Rechtshandigen
domineren de we
reld. Ook al schrijft
de machtigste man
ter wereld, de Ame
rikaanse president
Barack Obama,
met links. Maan
dag is het Links-
handigendag. De
wetenschap heeft
vooralsnog geen
antwoord op de
vraag: waar komt
linkshandigheid
vandaan?
vrijdag 10 augustus 2012
door Niek Opten
beeld Mark Reijntjens
De kans is klein,
maar wellicht ont
moet ii aanstaan
de maandag ie
mand die zich
voorstelt of u be
groet door de 'verkeerde' hand te
geven. Niet de rechter, zoals gebrui
kelijk, maar de linker.
Waarom? Omdat het maandag In
ternationale Linkshandigendag is
en de organisatie op deze manier
daarvoor aandacht vraagt. Ieder
een die cijfermatig afwijkt van het
meest gangbare claimt zijn eigen
dag, dus ook linkshandigen heb
ben zich een momentje toegeëi
gend. Om de overgrote meerder
heid van de bevolking even te la
ten weten dat hun rechtshandige
wereld niet voor iedereen altijd
even handig is.
Ze vallen niet echt op, links-zijn is
ook geen handicap, hooguit af en
toe wat vervelend. Een boeiend fe
nomeen is het zeker, want waar
om bestaan er linkshandigen? De
Nijmeegse hersenwetenschapper
Roel Willems moet het antwoord
schuldig blijven. „Het is verbazing
wekkend hoe weinig we van links
handigheid af weten."
Verbazingwekkend omdat het
zo'n bekend fenomeen is, tussen
de ïo en 15 procent van de men
sen is links, ongeacht de culturele
achtergrond. Maar de kennislacu
ne is begrijpelijk, omdat onder
zoek naar linkshandigen heel com
plex is. „Er zijn veel verschillende
redenen waarom mensen een
voorkeur voor links hebben", legt
Willems uit. „Sommigen zijn zo
geboren, anderen zijn het op latere
leeftijd geworden, bijvoorbeeld
toen ze op school leerden schrij
ven. Dan is er ook nog een kleine
groep die geen duidelijke voorkeur
heeft. Sommigen doen alles met
links, anderen gebruiken ook vaak
hun rechterhand. De invloed van
omgevingsfactoren is groot."
Vaak te groot om duidelijke groe
pen te afbakenen, een voorwaarde
voor degelijk wetenschappelijk on
derzoek.
Gezien het grote aantal rechtshan
digen is het evolutionair gezien
klaarblijkelijk een voordeel om
rechts te zijn. „Maar er bestaat een
grote groep linkshandigen, dus
kennelijk is er een voordeel om
links te zijn. Maar we weten niet
welke", schetst Willems de situa
tie. In het dierenrijk is geen verge
lijkbare situatie bekend. Onder
diersoorten komt de links-rechts-
verdeling ook voor, maar die is
dan keurig fifty-fifty.
Erfelijkheid speelt een rol, maar
een kleine. Als beide ouders links
handig zijn is de kans op een dito
kind groter dan bij rechtshandi
gen, maar nog steeds niet heel
groot.
Duidelijk is wel dat de hersenen
van linkshandigen wezenlijk an
ders in elkaar zitten. Bij 'rechtsen'
zitten het taalgebied en het moto
risch gebied vooral in de linker her
senen en delen van het visuele sys
teem in de andere helft. Bij links
handigen zijn die functies meer
verdeeld over beide helften.
Linkshandigen lijken meer
kans te hebben op
borstkanker en beroertes
Er zijn veel onderzoeken waaruit
blijkt dat linkshandigen op ook op
andere gebieden afwijken. Zo zou
den ze muzikaler en creatiever
zijn. „De relatie is er wel, maar het
verband is niet sterk."
Onlangs bleek uit twee verschillen
de studies dat jonge, linkshandige
hoogopgeleide mannen meer ver
dienen dan hun rechtshandige col
lega's. „Leuk om te lezen", zegt
Willems, zelf linkshandig. „Maar
een verklaring is er niet."
Linkshandigen zouden ook korter
leven, maar dat is niet waar. Wil
lems: „Dat onderzoek deugde
niet."
Wel komen bepaalde ziektes bij
hen duidelijk meer voor, zoals au
tisme, schizofrenie en dyslexie.
„Linkshandigen lijken ook meer
kans te lopen op borstkanker,
darmkanker en beroertes", mailt
neurobioloog Sara Schaafsma van
uit New York. Zij promoveerde be
gin dit jaar op linkshandigheid. Ze
weerlegde de zogenoemde ge
vechtshypothese, die er vanuit
ging dat de oermens met links is
gaan vechten, omdat die daarmee
een voordeel heeft.
Wel ontdekte ze een ander ver
band: hoe meer een land uitgeeft
aan gezondheidszorg, des te meer
