moet altijd voorgaan
spectrum
3
Zaterdag 4 augustus 2012
Kind
In Zeeland waren in 2010 741
kinderen (van nul tot achttien
jaar) betrokken bij een
echtscheiding. De cursussen
'Kind en Echtscheiding' van
Indigo Zeeland lopen altijd snel
vol. Lotgenotencontact helpt bij
de verwerking en het zoeken
naar antwoorden. Bijvoorbeeld
op de vraag: waarom?
door Ondine van der Vleuten
Echtscheidingen zijn 'hot', getui
ge de media-aandacht voor dit
onderwerp. Begin 2011 doken
binnen- en buitenlandse media
massaal op het eerste 'Echtschei-
dingshotel' van Nederland, waar stellen
binnen 48 uur 'op niveau' de huwelijks
banden kunnen verbreken. Dit alles bege
leid door een team van advocaten, fiscalis
ten, taxateur en psychologen. De kinderen
worden daarbij niet vergeten: voor kinder
opvang kan gezorgd worden, staat op de
site www.echtscheidingshotel.nl te lezen.
Inmiddels heeft de bedenker van het con
cept al een contract getekend met een
Amerikaanse televisieproducent.
Nederland heeft net het reality-program-
ma Echt Scheiden achter de rug. Het
RTL4-programma deed in mei veel stof op
waaien. De belangrijkste kritiek: is er wel
voldoende oog voor de belangen van de
kinderen? Wat de ouders beweegt om
heel Nederland met hun scheiding te laten
meekijken, is hun zaak. Maar hoe pakt het
uit voor de kinderen?
Karin Dek werkt bij Indigo Preventie Zee
land en is betrokken bij de cursussen Kind
en Echtscheiding die deze instantie al ja
ren organiseert. Beroepshalve heeft zij een
aantal uitzendingen gezien. „Er is vooral
heel veel aandacht voor de ouders", zegt
Dek. „Zo nu en dan vraagt iemand aan een
kind: 'Hoe is het nu met je? Hoe vind je
dit allemaal?' Daar blijft het bij, voor zover
ik kan zien. Misschien staat achter de scher
men wel een heel bataljon hulpverleners
klaar. Toch vraag ik me af wat de gevolgen
op de lange termijn zijn. Zo'n programma
kan herhaald worden. Ik kan me niet voor
stellen dat een kind dat graag terugziet."
Indigo Zeeland geeft sinds 2006 cursus
sen voor kinderen van gescheiden
ouders. Ze komen bij Indigo terecht
via huisartsen, psychologen, centra voor
jeugd en gezin, via Bureau Jeugdzorg,
maar vooral via ouders en scholen. „Leer
krachten zien dat de resultaten achterblij
ven en dat de kinderen stil worden en min
der contact zoeken met andere kinderen.
Ouders merken op dat hun kinderen zicht
baar last hebben van de scheiding, maar er
niet goed - of helemaal niet - over kunnen
praten. Kinderen hebben vooral last van
loyaliteitsconflicten. Ze willen niet kiezen
tussen hun ouders. Wat we ook zien is dat
kinderen heel lang doen of het goed gaat,
alle ballen in de lucht proberen te houden.
Tot het een keer fout gaat. Daar leun je op
wachten, als een kind als het ware geen
kind meer kan zijn."
Hoe schadelijk een scheiding voor
de kinderen is, hebben ouders
voor een belangrijk deel zeifin de
hand. Onderzoeken van onder meer de
Universiteit Utrecht tonen duidelijk aan
dat vooral de zogenaamde vechtscheidin-
gen (met een open en voortdurend ouder
lijk conflict) nadelige effecten geven, die
tot ver in de volwassenheid voortduren.
Daarbij lijken de gevolgen voor jongens
nog net wat sterker te zijn. Denk aan: som
berheid, minder vertrouwen in volwasse
nen en versterking - of het ontstaan - van
psychische klachten, een slecht zelfbeeld,
verslechterde sociale relaties, verminderde
weerbaarheid. Vaak kelderen ook de
schoolresultaten, met alle gevolgen van
dien voor het latere leven.
Ouders die gaan scheiden zouden hun
kind veel meer bij dat proces moeten be
trekken, en voorop moeten stellen, zeggen
onderzoekers. De eerste vraag voor een
kind is: waarom? Waarom kunnen hun
ouders niet gewoon bij elkaar blijven? Juist
die belangrijke vraag blijft vaak in de lucht
hangen.
Dat is dan ook een van de eerste thema's
die aan de orde komen tijdens het lotgeno
tencontact. In de tien bijeenkomsten
wordt onder meer gepraat over gevoelens,
het leven vóór en na de scheiding, omgaan
met het nieuwe (stief)gezin, vrienden ma
ken in de nieuwe woonomgeving, weer
baarheid en eigen grenzen aangeven en de
omgang met de gescheiden ouders; het ge
voel als boodschapper gebruikt te worden,
bijvoorbeeld.
Het aantal deelnemers steeg van 12 in 2006
naar 63 in het 'topjaar' 2009. De afgelopen
jaren waren het er minder. Maar niet om
dat er minder behoefte aan zou zijn, zegt
Karin Dek: „Vanaf 2010 is er een daling te
zien doordat gemeentes zijn gaan snijden
in het budget voor Kind en Echtscheiding.
Die wordt gefinancierd vanuit de Wet
Maatschappelijke Ondersteuning. Als er
erg veel kinderen op de wachtlijst staan,
vragen we om geld om nog een groep te
mogen draaien."
Een voorwaarde om aan de cursus
deel te mogen nemen, is dat alle par
tijen willen.
Dek: „Motivatie is belangrijk. Het is een
pijnlijk proces waar je je aan onderwerpt.
Je komt toch met de vuile was naar bui
ten; er worden soms zaken besproken die
heftige emoties oproepen of echt niet leuk
zijn."
Na het kennismakingsgesprek moeten
kind, vader én moeder 'ja' zeggen. Dat is
niet altijd het geval. „Soms geeft een kind
aan het niet te zien zitten. Soms komt het
van de ouders. Vaak uit angst dat er te veel
gepraat zal worden over vader of moeder.
Juist in de gevallen dat het echt mis dreigt
te gaan, zijn ouders geneigd zich terug te
trekken. En dan zie je die kinderen moge
lijk pas terug als het helemaal fout is ge
gaan, als ze niet meer functioneren. Daar
maken we ons zorgen over."
Meer informatie: www.indigozeeland.nl
Het medaillon dat Anja aan haar zoon herinnert. foto Mech&eld Jansen
Een kind is geen boodschappenjongen
Tips van de cursusleiders van Kind
en Echtscheiding van Indigo Pre
ventie (www.indigozeeland.nl):
Voorouders:
Houd je aan de afspraken die je sa
men gemaakt hebt.
Geef het kind de ruimte (impliciet
en expliciet) om van beide ouders
te houden.
Keur de andere ouder niet af, ook
niet zonder woorden.
Gébruik het kind niet als bood
schapper tussen de ouders.
Stop met ruzie maken; probeer op
zijn minst een zakelijk contact te
onderhouden.
Betrek het kind niet in zaken of
emoties met betrekking tot de
scheiding (het is niet de taak van
het kind om de ouder te troosten).
Investeer in de relatie met je kind;
dit betekent niet dat een kind ver
wend hoeft te worden, maar laat
merken dat je als ouder nog altijd
evenveel van het kind houdt als
voor de scheiding.
Laat het kind weten dat het geen
schuld heeft aan de scheiding; het
is een beslissing van de ouders.
Stel het kind in de gelegenheid om
contact te blijven houden met fa
milie van beide zijden.
Houd rekening met het kind als er
eventueel een nieuwe relatie ont
staat; kinderen hebben tijd nodig
om hieraan te wennen.
Voor kinderen:
Zeg tegen je ouders wat je voelt
en denkt (als je niks zegt, weet
ook niemand wat je wilt).
Vind je iets niet prettig bij mama,
zeg het dan tegen mama en niet
tegen papa (of andersom).
Zoek naar iemand in je omgeving
met wie je makkelijk kunt praten
(en die naar je luistert).
Hou je zorgen en verdriet niet ge
heim, maar praat erover.
Stop je gevoelens niet weg, maar
laat ze zien (of schrijf ze op).
Stel vragen als je die hebt.
Zoek de schuld niet bij jezelf; jij
kunt er niks aan doen dat je
ouders gescheiden zijn.
