'Iedereen wil
je de grens
over brengen'
vertrouwen in de media
'Hij wist dat dit ontzettend riskant was, maar hij vond dat iemand zaterdag28|Ul'2012
moest laten zien wat er in Syrië gebeurt' 13
Boes Hogewind
dood bedreigd
Correspondent Jessica Maas onderhandel
de donderdag nog met 'fiksers' om de
Turks-Syrische grens over te komen. Een
onderneming die niet zonder gevaar is.
door onze correspondent Jessica Maas
Rebellen van het Vrije Syrische Leger en Syri
sche vluchtelingen aan de Turkse grens
smokkelen journalisten graag Syrië in. „Te
gen betaling, uiteraard. De prijzen zijn de af-
gelopen maanden omhoog geschoten, van een paar
honderd dollar tot twee- en drieduizend dollar", zegt
Memet Aksakal, een Turkse 'regelaar' aan de grens in
Hatay. „Iedereen wil je hier wel de grens over bren
gen-"
Dat maakt de situatie extra gevaarlijk. Aksakal: „Er zijn
mensen die - zonder een enkel contact aan de Syrische
kant - journalisten de grens over brengen."
De chaos in het grensgebied is groot. Naast de militai
ren van president Bashar al-Assad, het 'oppositieleger'
(het Vrije Syrische Leger) lopen er tal van lokale bewa
pende bendes rond, die zelfstandig opereren. Ook klin
ken er steeds meer berichten over buitenlandse jihadis-
ten - uit Libië, Jordanië, Tunesië, Somalië en
Tsjetsjenië - die zich in de Syrische strijd mengen.
Sommigen met banden met al-Q_aeda, zoals ook de
ontvoerde fotograaf Jeroen Oerlemans te horen kreeg
na zijn gevangenneming.
Aksakal gaat zelf de grens niet over maar brengt journa
listen in contact met Syrische vluchtelingen die nauwe
banden onder houden met rebellen van het Vrije Syri
sche Leger.
„Ze worden de grens over gesmokkeld en naar een
'safehouse' gebracht. Onder bescherming worden ze
dan het gebied door gereden. Dat is relatief de meest
veilige manier, maar niet de goedkoopste. Een Zweed
se cameraploeg legde 2.500 euro neer om de grens
over te gaan."
De oplaaiende strijd trekt volgens Aksakal in Hatay
veel 'avonturiers' naar het grens. „Er zijn de ervaren
oorlogsjournalisten, die weten wat ze doen en de risi- >-
co's inschatten. Maar zoals overal trekt de strijd ook
amateurs, die hopen naam te maken en die hele dom
me en gevaarlijke dingen doen en op eigen houtje de
grens over gaan."
Jeroen Oerlemans
Jeroen Oerlemans aarzelt
niet zich in het strijdgewoel
te begeven. Hij maakte deze
foto in september 2011 van
Libische rebellen die op een
aangepast voertuig ten strij
de trokken.
foto Jeroen Oerlemans/HH
foto faceboök
Beroep: Freelancefotograaf.
Geboren: Vught.
Werk: Oerlemans werkt onder
meer voor het fotoagentschap
Panos.
Prijzen: In 2011 won hij een Zil
veren Camera met een serie
over de opstand in Libië. In
2010 kreeg hij een Zilveren Ca
mera voor een reeks over Grie
kenland.
Opleiding: Fotojournalistiek in
Londen. Internationale betrek
kingen aan de Universiteit van
Amsterdam.
dingen zijn slecht, en de oppositiegroepen we
ten soms niet wat er aan de andere kant van de
heuvel gebeurt.
Ook lopen er buitenlandse, jihadistische strij
ders rond. De groepen zijn verenigd in hun
doel: het verdrijven van Assad, maar zijn niet al
lemaal even blij met journalisten in hun omge
ving.
Dat merkte ik tijdens mijn laatste bezoek aan
Noord-Syrië. Ook al wil de oppositie graag haar
versie van de strijd in de media weergeven er
heerst veel wantrouwen tegenover de media.
Een van de rebellen dacht zelfs dat ik een spion
was, vertelde mijn tolk. De reden: ik was te ont
spannen, maakte ook grappen. Dat laatste doen
de Syriërs zelf ook, maar blijkbaar hadden deze
rebellen wat meer gespannen journalisten ver
wacht. Of zeiden ze maar wat.
Ook was iedereen extreem bang voor de satel
liettelefoons die journalisten bij zich dragen: de
technische troepen van Assad zouden appara
tuur hebben om de exacte locatie daarvan te tra
ceren.
Paranoia hoort bij elke burgeroorlog: wie kun je
echt vertrouwen en wie hoort stiekem bij de an
dere partij. Maar in Syrië is die paranoia, na
tientallen jaren staatsonderdrukking, enorm.
De vraag wie wel of niet te vertrouwen is, is na
tuurlijk voor journalisten ook een belangrijke
zorg. Dat begint al met de lokale begeleider die
met je meegaat.
Wie zonder visum, dus illegaal, Syrië binnen
gaat heeft hulp van lokale mensen nodig, waar
je ook onderdak van krijgt. Je wandelt daar niet
zomaar een hotel binnen. Maar er zijn veel voor
beelden van journalisten die, zoals in Irak een
paar keer gebeurde, door hun eigen tolk in de
val zijn gelokt: de journalist en tolk werden sa
men ontvoerd, alleen de tolk kwam meteen vrij
en de verslaggever moest worden vrijgekocht.
