Uitgezette steuren weten
Noordzee feilloos te vinden
'Natuur is politiek geworden. Soms worden dieren uitgezet omdat vr,|das 20 |U|'2012
de minister vreest dat hij anders boetes moet betalen aan Brussel' II
Ecoloog Hugh Jansman van de Wageningen Universiteit
nen zij vrij kunnen bewegen. En
juist op de toekomst van deze eco
logische hoofdstructuur (EHS) is
door het laatste kabinet enorm ge
kort. „Nederland kent veel losse
natuurgebieden. De EHS moet al
deze kraaltjes aan elkaar verbin
den", zegt Jansman. „Dieren moe
ten te grote afstanden afleggen om
bij een andere populatie te komen.
Met een heidebrand in Salland
zijn alle korhoenders in één klap
verdwenen. Ook de knoflookpad
die deze week is uitgezet, kampt
met een versnipperd leefgebied.
Europese verbinding zorgt voor
meer genetische vitaliteit en ver
kleint dë kans op inteelt."
Soms helpt het om geduld te heb
ben. Halverwege de jaren negentig
waren er vergevorderde plannen
om de zeearend opnieuw uit te zet
ten. De grote roofvogel heeft oude
bomen nodig en veel rust, voor
waarden die hier niet genoeg aan
wezig leken. Maar de vergunning
was nog niet rond of er streek to
taal onverwacht een zeearend neer
in Nederland. Sinds 2006 broeden
hier weer zeearenden. Zonder
hulp van de mens.
door Joep Trommelen
De 'prehistorisch' ogen
de Atlantische steur is
met zijn obscure uiter
lijk, zijn omvang (steu
ren kunnen tot 3,5 meter lang wor
den) en kaviaar productie een dier
dat tot de verbeelding spreekt. Het
uitzetten van 47 steuren dit voor
jaar kreeg daarom veel aandacht.
De jonge, in Frankrijk gekweekte
vissen zijn door het Wereld Na
tuur Fonds, ARK Natuurontwikke
ling en Sportvisserij Nederland
uitgezet in de Waal bij Nijmegen
en de Oude Maas bij Rotterdam.
Vijftig jaar nadat de steur uit de
Nederlandse wateren is verdwe
nen, is de acipensor sturio, die 250
miljoen jaar geleden al op aarde
rond zwom, weer terug.
De uitgezette vissen dragen een
zendertje. Kabels op de rivierbo
dem signaleren wanneer een steur
er overheen zwemt. Sportvissers
beloven vangsten te melden en
dieren los te laten; de wereldwijd
bedreigde steur is een beschermde
diersoort. Deze week kwam ARK
Natuurontwikkeling met goed
nieuws: van de 47 steuren hebben
er zeventien al hun weg gevonden
naar de Noordzee, allemaal via de
brakke Nieuwe Waterweg in
plaats van via het zoete Haring
vliet. In de 'spaghetti' van water
wegen voorbij Gorinchem kiezen
ze feilloos de juiste weg.
De steuren blijven enkele dagen in
het brakke, voedselrijke water
voordat ze verder de Noordzee op
gaan. Normaliter trekken ze als ze
een tot twee jaar oud zijn naar
een estuarium waar zoet rivier- en
zout zeewater elkaar treffen. Daar
groeien ze op totdat ze als ze acht
of tien jaar zijn naar de open zee
trekken. Geslachtsrijpe steuren
(tussen tien en dertien jaar) keren
om de twee jaar terug naar de ri
vier om te paaien. Het Wereld Na
tuur Fonds (WNF) denkt dat de ri
vieren in Nederland schoon ge
noeg zijn om de uitgestorven
steur terug te laten keren. Grote
vraag is óf en hoe de steuren, die
zeventig jaar oud kunnen worden,
terugkeren om te paaien. En gaan
ze dan terug naar Nederland of
naar hun geboortegrond in Frank
rijk?
Het WNF ziet het steurproject als
een proef; als de Nederlandse ri
vieren inderdaad schoon genoeg
zijn, biedt dat wellicht perspectief
voor andere vissen. Volgens het
WNF zijn de estuaria in het Delta
gebied bij uitstek geschikt voor de
steur. Voorlopig is de Nieuwe Wa
terweg de enige echte uitgang
naar de Noordzee, maar er zijn
plannen om de Haringvlietsluizen
constant op een kier te zetten.
Dan ontstaat ook daar een
zoet-zoutwaterovergang met nieu
we 'Zeeuwse' toegangen tot de
Noordzee.
Succesvolle en mislukte herintroducties
BEVER: succes
Achteruitgang: Bevers zijn altijd sterk bejaagd voor hun pels en vlees. In 1826
werd de laatste bekende bever in ons land langs de IJssel gedood. Bevers zijn van
wege hun knaag-, graaf- en bouwactiviteiten landschapsvormend en langs stro
mende wateren makers van wetlands.
Uitgezet: Vanaf 1988 tot 2009 zijn 150 bevers uitgezet. Verder zijn er vanaf 1992
tientallen bevers via de Roer en de Maas Limburg binnengekomen.
Nu: Er zijn nu vijf afzonderlijke populaties: in de Biesbosch, de Gelderse Poort, Fle
voland, Limburg en Drenthe. Het aantal bevers groeide van 130 in 2000 naar circa
525 in 2010. De populatie groeit nog steeds.
RAAF: (beperkt) succes
Achteruitgang: Vooral door bejaging nagenoeg uitgestorven in de jaren zeventig.
Uitgezet: Tussen 1969 en 1992 zijn 200 raven op de Veluwe uitgezet.
Nu: Het merendeel van de 75-90 broedparen zit op de Veluwe. Kleine aantallen
komen voor op de Utrechtse Heuvelrug en in Salland, de Achterhoek, Drenthe en
Flevoland. Het broedsucces loopt terug door een geringere beschikbaarheid van
voedsel (onder andere de afname van het aantal konijnen).
OTTER: succes
Achteruitgang: Door bejaging, verkleining van de leefgebieden, hoge concentra
ties pcb's in de vis die zij aten, visfuiken en het verkeer verdween de otter in de ja
ren negentig nagenoeg uit Nederland.
Uitgezet: Tussen 2002 en 2009 zijn 31 otters uitgezet in de laagveengebieden
van Zuidoost-Friesland en Noördwest-Overijssel. De dieren kwamen uit wildvang
in Oost-Europa en uit dierenparken.
Nu: De populatie is gegroeid tot 60 dieren in 2010. Inteelt kan echter afname van
de reproductie en overleving van (jonge) otters gaan betekenen.
OOIEVAAR: succes
Achteruitgang: De ooievaar is rond 1991 nagenoeg verdwenen door intensieve
landbouw en verhoogde sterfte langs de trekroute door hoogspanningsleidingen
en droogte.
Uitgezet: In het Zuid-Hollandse Liesveld is in 1969 een fokprogramma gestart
met 28 ooievaars uit diverse landen. In de jaren tachtig zijn de ooievaars uitgezet
naar twaalf buitenstations. De helft overwintert hier, de rest trekt weg.
Nu: Circa 750 broedparen vanaf 2009. Slechts 20 tot 50 broedparen overleven
zonder menselijke hulp.
KORENWOLF: (beperkt) Succes
Achteruitgang: Door de intensieve landbouw is deze hamstersoort in 1999 nage
noeg uitgestorven.
Uitgezet: Herintroductie via fokprogramma in Limburg. De soort nam snel toe
maar door het natte en koude voorjaar van 2008 stierf 60 procent.
Nu: De soort is niet uit de gevarenzone. Voor een duurzame populatie zijn per ge
bied circa 500 hamsters nodig. Dat wordt alleen rond Sittard gehaald.
KORHOEN: (nagenoeg) mislukt
Achteruitgang: Met het verdwijnen van heidevelden, de toename van de recrea
tiedruk en vooral verdroging is deze vogelsoort gedecimeerd.
Uitgezet: Diverse malen uitgezet. Dit voorjaar zijn vijf Zweedse korhoenders uitge
zet op de Sallandse Heuvelrug.
Nu: Drie van de vijf uitgezette dieren zijn dood. Ook alle 28 kuikens zijn gestor
ven. Volgend jaar worden mogelijk weer 20 korhoenders uit Zweden losgelaten.
Dat is afhankelijk van nieuw onderzoek over wat er precies schort aan de voedsel
voorziening van de kuikens.
Bron CBS
foto's ANP GPD