io I herintroducties
Knoflookpadden in Brabant, haaitjes in
Zeeland en korhoenders in Twente. Om
bedreigde dieren te beschermen, kiezen
natuurbeschermers er regelmatig voor
soorten opnieuw uit te zetten. Maar de
kritiek op herintroducties groeit.
Uitzetten
of uitsterven
vrijdag 20 juli 2012
door Monique Prins illustratie Mark Reijntjens
Het gaat goed met
de ooievaar, die
begin jaren tach
tig opnieuw is uit
gezet. Maar het
succes heeft een
keerzijde. De groeiende groep ooie
vaars eet graag kuikeris van de
grutto, die hier juist met veel geld
en moeite wordt beschermd.
Steeds vaker kiezen natuurbescher
mers voor herintroductie van die
ren die zijn verdwenen of ernstig
worden bedreigd, zoals deze week
de knoflookpad in Brabant en de
hondshaai in de Oosterschelde.
Maar de kritiek op herintroducties
groeit. Het is te duur en kansloos
(het korhoen op de Sallandse Heu
velrug), het is een bedreiging voor
andere kwetsbare dieren (grote gra
zers in de Oostvaardersplassen ver
trappen tientallen planten en
broedvogels), en de risico's voor
de dieren zijn te groot (otters in
de grote rivieren). Wie gelijk
heeft, is moeilijk te zeggen. Voor-
en tegenstanders schermen met
rapporten waarin hun eigen gelijk
wordt aangetoond.
Roofvogelexpert Rob Bijlsma er
gert zich mateloos aan alle dure
projecten om het korhoen te red
den. „Zolang we niets doen aan
het echte probleem, namelijk de
intensieve landbouw, kan het kor
hoen hier niet overleven. En dat
weet iedereen. Maar het korhoen
is een knuffelbeest dat wordt inge
zet als pr-middel om mensen naar
Salland te lokken. Het gaat om toe
risme en boeren, niet om dieren."
Dat is wat te cynisch gesteld, vindt
ecoloog Michiel van der Weide
van Natuurmonumenten. „Het
geld verdwijnt niet allemaal in de
maag van het korhoen. Lokale on
dernemers die werk uitvoeren op
de hei, verdienen er een boterham
aan. Het korhoen is een icoon
soort, een vlaggenschip van het
heidelandschap. Voor het korhoen
is de hei kleinschaliger geplagd en
zijn bomen gekapt. Daar profite
ren ook de nachtzwaluw, zandha-
gedis en roodborsttapuit van."
Steeds meer mensen vragen zich
hardop af of we alle bedreigde die
ren wel moeten redden. Filosoof
Bas Haring gooide vorig jaar de
knuppel in het hoenderhok door
in zijn boek Plastic Panda's te stel
len dat we een derde van alle dier
soorten best kunnen missen. Laat
ze maar uitsterven, dan komen er
weer andere dieren voor terug.
„Natuurlijk zijn er dieren die we
kunnen missen", zegt Van der
Weide van Natuurmonumenten.
„Maar we weten niet precies waar
de grens ligt. Laten we daarom
voorzichtig zijn. Bovendien heb
ben wij als mens volgens mij ook
'Het korhoen is een
knuffelbeest dat wordt
ingezet als pr-middel'
de morele plicht om tot het uiter
ste te gaan voor bedreigde dieren.
Zeker omdat wij de grootste ver
oorzakers zijn van hun proble
men. Een soort die verdwijnt,
krijg je niet meer terug."
Van der Weide zucht als hij hoort
dat boze Twentenaren hebben uit
gerekend hoeveel duizenden eu
ro's het korhoen per inwoner
heeft gekost. „Snelwegen kosten
ook geld, de Betuwelijn ook."
Niet elk dier dat dreigt uit te ster
ven, komt in aanmerking voor her
introductie. Het uitzetten moet
een reële kans van slagen hebben
en de redenen waarom het dier na
genoeg is verdwenen, moeten zijn
aangepakt. „Een dier kan nog zo
knuffelbaar zijn, als de omstandig
heden niet goed zijn, mag het dier
niet opnieuw worden uitgezet",
zegt ecoloog Hugh lansman van
de Wageningen Universiteit. Hij
was betrokken bij herintroducties
van de otter, de knoflookpad, het
korhoen en de korenwolf „Natuur
is politiek geworden. Soms wor
den dieren uitgezet omdat de mi
nister vreest dat hij Brussel anders
boetes moet betalen. Binnen de
Europese Unie is immers afgespro
ken dat landen alles moeten doen
om ervoor te zorgen dat diersoor
ten niet uitsterven. Dan spelen eco
logische argumenten een bijrol."
Voorkomen is beter dan uitzetten,
menen steeds meer ecologen. Be
dreigde planten en dieren zijn
vooral gebaat bij de vorming van
een Europees netwerk waarbin-