spectrum i4
Sandrabussen
Cyprus is vanaf 1 juli voorzitter van de
Europese Unie. De hoofdstad Nicosia is
de laatste gedeelde hoofdstad van de
wereld. Naast de door militairen
bewaakte grens tussen Grieken en Turken
lopen er nog talloze, onzichtbare grenzen
over Cyprus.
Zaterdag 30 juni 2012
STANDPLAATS
Het is een van de eerste herin
neringen uit mijn jeugd: de
dag dat ik zelf met de bus
naar school mocht. De gele
FRAM-bus die in de vroege morgen aan
de horizon opdoemde, de eindeloze rit
langs de boerderijen, de windmolens en
de dijk aan het Wad, het staat me alle
maal nog haarscherp bij. De hypnotise
rende diesellucht, de leren banken waar
de oudere jongens hun namen in kerf
den. De rit van Holwerd naar Dokkum
leek een reis naar de andere kant van de
wereld.
Ruim 3.000 kilometer verderop en zeker
20 jaar later duikt mijn lijn 54 weer
op. Sandra Roelofs, de Nederlandse
vrouw van de Georgische presi
dent Michail Saakasjvili, heeft de
afgelopen tien jaar een flink recy-
clingsprogramma op poten gezet.
Veegwagentjes van de gemeente
Den Haag houden de straten van
Tbilisi schoon, Radio Muza draait
de soms haperende cd's van
Radio 6 in de Georgische ether en
de streekbussen uit heel Neder
land, in de volksmond 'Sandrabus
sen', vervoeren jaarlijks miljoenen
forenzen.
Behalve westerse bussen haalde
Saakasjvili ook experts, politici en
adviseurs uit Europa en de Verenig
de Staten naar de hoofdstad. Sinds
zijn aantreden in 2003 is Georgië
onherkenbaar veranderd. De cor-
ruptie, wetteloosheid en economie
I zijn grondig aangepakt Wie tien
jaar geleden een politieagent tegen
het lijf liep, moest de portemonnee
trekken. Nu groeten de agenten vriende
lijk, schrijven ze alleen digitale bonnen
uit en krijgen toeristen Engelstalige plat
tegronden aangereikt
Het land is een van de meest gunstige be
stemmingen voor investeerders gewor
den. En de eens zo wilde Georgische
chauffeurs dragen tegenwoordig alle
maal een gordel, wachten netjes voor
een rood stoplicht en houden zich zelfs
aan de maximumsnelheid.
Toch is er de laatste jaren steeds meer
protest Saakasjvili geeft de oppositie
geen schijn van kans, privatiseert de gro
te staatsbedrijven voor een schijntje en
sommige hervormingen gaan de Geor-
giërs veel te ver.
„Hij moet eens ophouden van Georgië
een soort Europa te willen maken", zegt
mijn vriend Levan steeds vaker. „Soms
heb ik het idee dat hij denkt, dat zijn kie
zers in Brussel of in Washington wonen.
Maar wij zijn gewoon hier." Hoewel ie
dereen blij is met de glimmende boule
vards, de opgeknapte orthodoxe kerken
en de gloednieuwe kabelbaan in het cen
trum van Tbilisi, is er nog altijd geen
werk te vinden. Met zowel de parle-
ments- als de presidentsverkiezingen
voor de deur staat het land politiek ge
zien op scherp.
De Sandrabussen zijn alweer verdwe
nen. „Om eerlijk te zijn, ze gingen de he
le tijd stuk", legt een woordvoerster van
het Georgische vervoersbedrijf uit. „We
hebben ze ingeruild voor kleinere Oek
raïense en Turkse bussen. Die doen het
tenminste."
Even is het stil aan de andere kant van
de lijn. „Weet u wat het is, niet alles wat
uit het Westen komt, is per definitie
goed. Daar zijn we hier inmiddels wel
achter."
door Werner Bossmann
Elk uur gebeurt het minstens
één keer. Een gast gaat en
thousiast aan een van de ta
feltjes van café Halara zitten
en schuift daarbij een stoel
een halve meter achteruit.
Net over de onzichtbare lijn
tussen het terras van 'Kalm Aan' en de
stoep van de juwelier, waar alleen diens
scooter staat. Je voelt zijn ogen door de
stoffige winkelruit prikken. Hier wordt
zijn pensioen aangetast. Klanten heeft hij
misschien niet veel meer - urenlang zie je
er niemand naar binnen gaan - maar des
te fanatieker verdedigt de middenstander
zijn terrein. De serveerster van Halara
buigt zich fluisterend over de gast, wijst
naar de regenpijp - daar loopt de grens -
en de stoel wordt weer teruggezet. Achter
de onzichtbare grens.
„Je ziet dat we hier allemaal geobsedeerd
zijn door grenzen en het bewaken ervan",
zegt George Psyllides, verslaggever van de
Cyprus Mail en vaste klant hier. Hij glim
lacht cynisch. Op 100 meter van het terras
eindigt de straat in bloembakken, zandzak
ken en soldaten met mitrailleurs. Daarach
ter ligt de door de Verenigde Naties inge
stelde bufferzone tussen de 'Turkse Repu
bliek Noord-Cyprus', die alleen door Tur
kije wordt erkend, en (Griekstalig) Cyprus.
Formeel is het hele eiland lid van de EU,
maar in de praktijk geldt het lidmaatschap
alleen het 'Griekse', internationaal erkende
deel.
„Als we ergens goed in zijn, dan is het in
de handel in lucht Niets doen en wachten
tot het geld vanzelf naar je toekomt."
Psyllides doelt op de grote financiële sec
tor van het land dat in januari 2008 het
pond inwisselde voor de euro. Cyprus telt
420.000 bedrijven op nog geen miljoen in
woners. De bankenbranche is ruim acht
maal zo groot als het Bruto Nationaal Pro
duct. Waarschijnlijk verkoopt de juwelier
nog maar één ding, net als al die winkel
tjes in het oude centrum van de gedeelde
hoofdstad Nicosia waaraan je niet kunt
zien of ze twee of al twintig jaar zijn geslo
ten: aeres, zeggen ze hier, lucht.
De winkeliers wachten op de dag dat een
jonge ondernemer binnenstapt die van het
pand een restaurant of een club wil ma
ken. De kapper, die in zijn etalage verbleek
te haarwaterdoosjes en een krantenfoto
van wijlen de 'Queen Mother' heeft staan,
is voorgoed met vakantie. Maar helemaal
achter in een verder lege schoenmakerij
brandt toch een lampje en zit een bejaarde
man riemen te snijden.
Cypriotische lucht is duur. De uitbaters
van de kwijnende winkels, in een straten-
patroon dat kronkelt als in een Turkse ba
zaar, betalen vaak een heel lage huur. Vol
gens de wet mag de eigenaar ze er niet zo
maar uitgooien. De eigenaar van Halara
zou 30.000 euro aan aeres hebben betaald,
alleen om de vorige gebruiker weg te krij
gen uit het gebouw aan het Faneromenis-
plein, in de schaduw van de kerk.
Lucht, de Cypriotische specialiteit. Er gaat
veel geld rond in het belastingparadijs. Tot
voor kort merkte je daar weinig van. Mede
door blootstelling aan Griekse obligaties
en leningen lijden de Cypriotische banken
echter grote verliezen. Zo groot, dat het
land deze week om Europese noodhulp
heeft gevraagd. Dat verzoek is zo lang mo-
Lucht
