Vechten voor het recht -
io|10 iaar straf
Criminal
Court
Cour
Pénale
Internationale
International
Op 1 juli bestaat het In:
ternationaal Strafhof
(ICC) tien jaar. Tot nu
toe is er maar één ver
dachte veroordeeld.
Een aanfluiting, zou je
zeggen. Maar kenners
zijn milder. „Dit kost
tijd."
vrijdag 29 juni 2012
op het ICC. Niet in de laatste plaats van
wege het feit dat maar een handvol
mensen is aangeklaagd, van wie er tot
nu toe maar één is veroordeeld. Kosten
tot dusver: bijna 1 miljard euro, terwijl
de tribunalen voor Joegoslavië en
Rwanda voor veel minder geld tiental
len 'grote vissen' achter de tralies kre
gen.
Onder anderen hoogleraar internatio
naal recht Geert-Jan Knoops heeft zijn
bedenkingen bij het Strafhof. Zo wordt
in Afrika geklaagd over het feit dat er
vooralsnog alleen Afrikanen zijn aange
klaagd.
Daarnaast vindt Knoops dat het ICC
zich te veel focust op het aanklagen van
misdadigers en te weinig ruimte laat
voor bijvoorbeeld conflictbeslechting
door waarheids- en verzoeningscom
missies. Volgens de hoogleraar is daar
in een land als Uganda veel meer be
hoefte aan, dan aan de berechting van
rebellenleider Joseph Kony. Knoops
twijfelt bovendien aan het afschrikwek
kende effect van het Strafhof. Hij
noemt Sudan als voorbeeld. Na het ar
restatiebevel, van het Strafhof tegen pre
sident al-Bashir, toonde die zich aller
minst schuldbewust. „Integendeel: hij
zette als straf humanitaire hulporganisa
ties het land uit", zegt Knoops.
Ook zouden er alleen maar 'verliezers'
iiïDen Haag belanden. Zo zijn er in het
conflict in Ivoorkust na de presidents
verkiezingen van 2010 waarschijnlijk
aan beide kanten mensenrechten ge
schonden. Maar uiteindelijk zit alleen
verliezend president Gbagbo in het cel
lencomplex in Scheveningen.
Emeritus hoogleraar internationaal
recht Theo van Boven (hij was ook
nauw betrokken bij het Statuut van Ro
me) kan zich vinden in die kritiek.
„Het ICC wekt de indruk eerder de ver
liezer aan te klagen. Om zijn geloofwa-
righeid te bewaren, moet het hof duide
lijker stelling nemen", aldus Van Bo
ven.
Hij erkent dat het Strafhof een moeilijk
De boodschap aan alle
ploerten: je komt in Den Haag
terecht als je te ver gaat
begin heeft gekend, maar hij wijst op
de enorme klus die het ICC te wachten
stond. „De tribunalen voor Joegoslavië
en Rwanda hadden maar één gebied
over één bepaalde periode te onderzoe
ken. Het ICC heeft te maken met zestig
aangesloten landen, wat onderzoek dus
veeUastiger en langduriger maakt. Het
feit 'dat het hof nog maar één aange
klaagde heeft veroordeeld, vind ik niet
verontrustend, het heeft tijd nodig",
zegt Van Boven.
Ook Dick Leurdijk, VN-kenner van In
stituut Clingendael neemt het op voor
het ICC. Hij snapt de Afrikaanse verwij
ten, maar vindt de gang van zaken lo
gisch: „In Afrika hebben zich nu een
maal de bloedigste conflicten voorge
daan na de oprichting van het ICC.
Dus is het ook logisch dat daar de mees
ten worden aangeklaagd."
Om het aantal aanklachten op te voe
ren, zou het volgens Leurdijk misschien
een idee zijn meerdere.aanklagers (nu
nog maar één) aan testellen. „Met een
werkverdeling kun je misdaden door
beide kanten begaan in een conflict on
derzoeken. Datis fair play."
Lars van Troost, namens Amnesty In
ternational vanaf 1994 betrokken bij de
totstandkoming van het Strafhof, toont
begrip voor de (vermeende) trage gang
van zaken bij het ICC. „Maar dezelfde
kritiek kregen aanvankelijk ook de tri
bunalen voor Joegoslavië en Rwanda.
Die hebben uiteindelijk alle strafzaken
afhandeld."
Volgens Van Troost staat of valt alles
met een betere samenwerking tussen
de bij het ICC aangesloten lidstaten en
het sneller uitleveren van verdachten.
Alleen dan kan het hof sneller en effi
ciënter werken en zijn geloofwaardig
heid vergroten. Maar hij is pessimis
tisch. „Ik zie dat nog niet 1-2-3 gebeu
ren."
Van Boyen waarschuwt voor al te grote
verwachtingen. „Het ICC heeft fouten
gemaakt en het is voor verbetering vat
baar. Er moeten meer zaken gaan spe
len. Maar ik verwacht dat het Strafhof
in de toekomst zichtbaarder wordt."
door Joost Bosman
Het idee was zo mooi:
een internationale
rechtbank die wereld
wijd de grootste schur
ken zou berechten
voor de misdaden die
zij tegen de menselijkheid hadden be
gaan.
Daarbij stond niet alleen vergelding cen
traal, de waarschuwende werking van
het hof was minstens zo belangrijk. De
boodschap aan alle ploerten luidde: je
komt in Den Haag terecht als je te ver
gaat.
De praktijk bleek weerbarstiger en de
afgelopen tien jaar groeide de kritiek
