Weer fraude door
wetenschapper
61 binnenland
'Problemen bij NS kleiner'
Kabinet vecht uitspraak
over stage illegaal aan
Professor Smeesters van de Erasmus Universiteit nam het niet
zo nauw met zijn onderzoek. Gegevens die niet in zijn kraam
pasten, gooide hij soms weg. Een nieuwe rel is geboren.
dinsdag 26 juni 2012
Voor de derde keer binnen
een jaar moet een vooraan
staand onderzoeker opstap
pen nadat hij met gegevens
knoeide. „Voor de hele we
tenschap is dit schadelijk."
door Bjinse Dankert
Opnieuw is een hoogle
raar opgestapt omdat
hij bleek te rommelen
met zijn wetenschap
pelijke gegevens. Gisteren werd be
kend dat gedragsonderzoeker Dirk
Smeesters aan de Erasmus. Univer
siteit Rotterdam vorige week al
zijn ontslag heeft ingediend. Maan
dag Gegevens die de voormalige
hoogleraar gebruikte zijn door
hem opzettelijk aangepast. Op de
ze manier werd het resultaat be
reikt dat hij hoopte aan te tonen.
Of dit ook de reden van zijn ont
slag is, wilde de universiteit maan
dag niet bevestigen.
Door de fraude komen direct twee
van Smeesters' publicaties te ver
vallen. Ook een manuscript dat-al
aan een wetenschappelijk tijd
schrift was aangeboden, wordt nu
door de universiteit ingetrokken.
Bij de totstandkoming van de arti
kelen zou er volgens de universi
teit sprake geweest zijn van 'hande
len in strijd met de wetenschappe
lijke integriteit'.
„Heel erg", reageert onderzoeker
Gé Backus, hoofd van de afdeling
Consument en Gedrag bij het land-
bouweconomisch instituut LEI
van Wageningen Universiteit. Bac
kus is een van de weinige gedrags
wetenschappers die publiekelijk
wil reageren op de bekendmaking;
veel onderzoekers houden de boot
af of verwijzen naar de universi
teit in Rotterdam.
Volgens Backus heeft de schade
veel meer impact dan enkel op
Smeesters zelf „Ook zijn directe
omgeving, onderzoekers en pro
movendi, komen hierdoor in
kwaad daglicht te staan. En ook
voor de gehele wetenschap is dit
schadelijk."
Hans Clevers, de recent aangetre
den president van de Koninklijke
Nederlandse Akademie van We
tenschappen, noemt de kwestie
'voor wetenschap in het algemeen
heel slecht'. „Smeesters heeft gege
vens weggegooid en dat in zijn arti
kelen niet opgeschreven. Ook al
zouden zijn bevindingen ldoppen,
deze manier van handelen wordt
beschouwd als fraude."
Smeesters werd bekend met zijn
onderzoek naar effecten van recla
me en het koopgedrag van men
sen. Zo zorgde hij enkele jaren ge
leden voor ophef door zijn bevin
dingen waaruit bleek dat mensen
die aan de de dood denken meer
gaan snoepen.
Ook onderzocht hij de effecten
van de kleuren rood en blauw op
menselijk gedrag. Een artikel van
dat onderzoek is nu verdacht, en
wordt ingetrokken.
Een onderzoekscommissie van
drie professoren die het werk van
Smeesters de afgelopen tijd tegen
het licht hield, haalt hard uit in
haar rapport. Volgens de commis
sie zijn sommige uitkomsten van
de onderzoeker 'uiterst onwaar
schijnlijk'.. Daardoor heeft de com
missie 'geen vertrouwen in de we
tenschappelijke integriteit van de
resultaten', zo heet het.
Wat zeker niet heeft geholpen,
zegt Clevers, is dat Smeesters vrij
wel alle controle had over hoe zijn
gegevens tot stand kwamen.
Clevers: „Dat is ook niet gebruike
lijk. Normaal komen die tot stand
in samenwerking met mede-on
derzoekers."
Het is de derde keer binnen een
jaar dat vooraanstaande weten
schappers opstappen nadat zij wa
ren betrapt op het aanpassen van
hun eigen onderzoeksgegevens.
Afgelopen november vertrok de
Rotterdamse internist Don Polder
mans toen bleek dat hij gegevens
had verzonnen. De grootste ophef
ontstond vorig jaar over het weten
schappelijk bedrog van Diederik
Stapel, net als Smeesters «en ge
dragsonderzoeker.
De omvang van de fraude van Sta
pel is zó groot dat deze nog steeds
niet volledig in kaart is gebracht.
Tientallen artikelen zijn al terugge
trokken en het onderzoek loopt
nog steeds.
Wel zijn er verschillen met de affai
re rond Smeesters. Backus bena
drukt dat de fraude van Smeesters
aan het licht kwam door een kriti
sche wetenschapper. Hij vond de
gepresenteerde resultaten 'te mooi
om waar te zijn'. „Het toont aan
dat wetenschap ook zichzelf kan
corrigeren."
Volgens KNAW-president Clevers
is het niet zo dat er nu ineens
meer wordt gefraudeerd. „Zolang
als de wetenschap bestaat, zijn er
mensen die het niet zo nauw ne
men met de regels."
Clevers: „Dat er fraude is gepleegd
is uiteraard zeer slecht. Maar hoe
de fraude aan het licht is geko
men, dat is volgens het boekje ge
daan. Universiteiten hebben hun
procedures aangepast waardoor
fraude sneller zichtbaar kan wor
den - dat komt echt door de affai
re Stapel."
zie onze website:binnenland
Hoogleraar 'masseerde' de cijfers
als de uitkomst niet beviel
DEN HAAG - Het kabinet gaat in be
roep tegen een uitspraak van de
rechtbank in Den Haag die in een
zaak bepaalde dat een illegale leer
ling van 2i recht heeft op een sta
ge. Minister Henk Kamp (Sociale
Zaken) vindt dat een illegaal die
op het mbo zit, geen stage mag lo
pen omdat dat in zijn ogen arbeid
is en geen onderwijs. En illegalen
mogen in ons land niet werken.
Kamp kwam erover "in botsing
met de Amsterdamse wethouder
Lodewijk Asscher, die vindt dat
stages wel bij het onderwijs horen
en illegalen hebben zo lang zè in
Nederland zijn recht op onder
wijs. Het kabinet vindt dat de rech
ter in de zaak van de 21-jarige mbo'
er het recht op onderwijs te ruim
uitlegt. Naar schatting zijn er onge-
veer 500 illegalen onder de 18 jaar
die mbo-stages lopen en meer dan
1.000 volwassen illegalen die een
stage lopen.
Er kunnen boetes worden opge
legd als illegale stagiaires actief
zijn. Het kabinet dreigde Amster
dam eerder ook met die sanctie.
Afgesproken is echter om daar,
hangende het het hoger beroep,
voorlopig van af te zien, zo laten
Kamp en minister Van Bijsterveldt
(Onderwijs) weten.
DEN HAAG - Als de bliksem twee
jaar geleden bij Utrecht Centraal
station was ingeslagen zoals vorige
week maandag, dan had dat in de
hele Randstad tot problemen ge
leid. Doordat de storing werd geï
soleerd, gebeurde dat nu niet. Dat
schreef minister Melanie Schultz
van Haegen (Infrastructuur) maan
dag aan de Tweede Kamer. „Door
Utrecht te vermijden, was de rest
van Nederland op 18 juni in princi
pe bereikbaar per trein, zij het met
een omweg en bijbehorende ver
traging", aldus Schultz. De plaats
van de storing kon verder snel wor
den vastgesteld doordat spoorbe-
heerder ProRail een nieuw mel
dingssysteem heeft.
Schultz schrijft ook in de brief dat
het op 18 juni niet mogelijk was
om de volledige dienstregeling
sneller op te starten dan door de
NS werd gedaan. De bliksem sloeg
om 07.51 uur in, om 09.49 uur was
de storing verholpen en om 15.33
uur reden alle treinen weer. Het
opstarten ging wel sneller dan tij
dens de problemen met het win
terweer vorig jaar.
Het afhandelen van storingen lijkt
dus beter te gaan, maar het gaat
nog niet goed genoeg. Vooral op
de communicatie met reizigers
heeft Schultz nog wel iets aan te
merken. „Bij een ernstige versto
ring is het niet mogelijk om di
rect exacte actuele reisinformatie
te geven", schrijft ze. Schultz wil
dat de NS sneller en transparanter
gaat communiceren over de vertra
gingen, de oorzaak van de proble
men en de verwachte hersteltij d.
Schultz benadrukt in de brief dat
de grenzen van het Nederlandse
spoorsysteem zijn bereikt. Daar
door is het netwerk kwetsbaar
voor verstoringen. Ze hoopt de ko
mende jaren met de NS en Pro-
Rail verbeteringen door te voeren
die de betrouwbaarheid van het
spoor verbeteren.
Door de blikseminslag op 18 juni
tussen Amsterdam en Utrecht was
het niet mogelijk de seinen en wis
sels te bedienen. Monteurs kon
den pas na het onweer aan de slag.
Desiderius Erasmus (1469-1536) ziet zijn naam én beeltenis voortleven aan
de universiteit waar de frauderende professor Smeesters aan verbonden
was. In zijn 'Lof der zotheid' dreef de humanist de spot met menselijke
zwakheden. De grootste menselijke deugden waren volgens hem evenwich
tigheid, mildheid, verdraagzaamheid en eerlijkheid, foto Koen van Weel/ANP
