De 'Lente' was niet één project
'Die mensen blijven maar dwepen met het oude regime; dinSdag26jum2oi2
kijk hoe Egypte er voor de revolutie bij lag' 11
Mohammed Safaa, jonge Egyptische revolutionair
ïmmmm&mmsmm&ssss&mmmmmmmmsssmmsmMmmm&ssBmMaessssm
door Joost Bosman en Chris Halkes
De verkiezing van een
nieuwe Egyptische pre
sident zou een mijlpaal
hebben moeten zijn in
het proces dat, vooral in westerse
media, de 'Arabische Lente' is gaan
heten. Het gerommel om die ver
kiezing, de rol die het leger blijft
spelen en de zekerheid dat met de
verkiezing de rust niet is weerge
keerd, lijken nu eerder symbool te
staan voor de teleurstelling over
wat die 'Lente' heeft gebracht.
Die teleurstelling bestaat voor in
woners van landen als Egypte, Sy
rië en Bahrein uit onvrede dat de
machtsverhoudingen, en vooral
hun welvaart en leefomstandighe
den, niet zo zijn veranderd als an
derhalf jaar geleden werd gehoopt.
Internationaal is er teleurstelling
dat de meeste landen in de Arabi
sche wereld nog steeds niet duide
lijk op weg zijn naar democratie
en verbeterde mensenrechten.
Voorheen gaf het Midden-Oosten
een beeld van een groot aantal ver
gelijkbare landen: seculiere dictatu
ren en rijke elites die regeerden
over een arme, maar deels goed op
geleide bevolking en waar onder
de armsten sympathie voor islami
tisch fundamentalisme smeulde.
Er waren wat uitzonderingen, zo
als Irak, waar de VS de dictator
had verdreven en het streng-islami-
tische Saudi-Arabië. Oppervlakkig
gezien, leek de Arabische wereld
toch een eenheid.
In december 2010 kwamen gefrus
treerde Tunesiërs massaal de straat
op en binnen een maand brachten
de protesten dictator Ben Ali ten
val. Toen de vonk van de revolutie
oversloeg naar de straten en plei
nen van andere Arabische dictatu
ren, wekte dat de verwachting dat
een ontwikkeling was begonnen
die in de hele Arabische wereld
via hetzelfde patroon zou leiden
tot meer democratie.
Anderhalfjaar later vertoont die
Arabische wereld een totaal ander,
en verbrokkeld landschap. Alleen
Tunesië lijkt de weg naar rust en
democratie te vinden. In andere
landen zijn de machthebbers met
meer of minder moeite in het za
del gebleven, heerst chaos of
woedt een burgeroorlog.
Die verschillende uitkomsten zijn
niet verbazingwekkend. Egypte -
met 80 miljoen inwoners, kosmo
politische stedelingen en een grote
minderheid van Koptische christe
nen - is al in tal van opzichten een
ander land dan buurland Libië - 6
miljoen inwoners en een groten
deels op stammen gebaseerde sa
menleving. Van Casablanca naar
Bagdad is hemelsbreed zo'n 5000
kilometer. Dat levert, ondanks dat
- Arabische jongeren via sociale me
dia met elkaar kunnen communi
ceren, een wereld van verschil op.
Gecamoufleerd was dat de Arabi
sche wereld geen eenheidsworst
is. Onder de dictaturen huisden -
en huizen - heel verschillende sa
menlevingen, met verschillende
culturen, sociale samenstellingen,
en ook met andere machtsverhou
dingen en maatschappelijke span
ningen. Dat is nu in ieder geval
wel duidelijk zichtbaar.
Verder waren de Arabische opstan
den niet één project, met een tijd
schema en een doel. Het is dan
ook onzin om te zeggen dat zoiets
als 'de Arabische Lente' is mislukt.
SAUDI-ARABIE
Als antwoord op de rellen die her
en der in de Arabische wereld plaats
vinden, kondigt koning Abdullah
meer geld aan voor sociale voorzie
ningen. De soennitische Saudi's -
voortdurend in strijd met het
sjiïtische Iran om de hegemonie in
het Midden-Oosten - steunen Jorda
nië (evenals Saudi-Arabië een ko
ninkrijk) met geld, evenals de rebel
len in Syrië; alleen maar om Iran,
aartsvijand van Riaad en bondge
noot van Assad, dwars te zitten.
Bahrein kent aan het begin van de
Arabische Lente bloedige rellen.
Maar de opstand van de sjiïtische
meerderheid tegen het soennitische
minderheidsbewind begon al jaren
eerder. De Bahreinse koning Hamad
kreeg tijdens het neerslaan van de
opstand militaire hulp van Saudi-
Arabië. Het buurland is als de dood
dat het sjiïtische Iran vaste voet aan
grond krijgt op het Arabische schier
eiland als in Bahrein de sjiïeten de
macht zouden grijpen.
JEMEN
De Jemenieten hebben een jaar te
gen hun voormalige president Saleh
te hoop gelopen, voordat die einde
lijk het veld ruimde. Zijn vicepresi-
dent volgt hem op, maar ziet zich
geconfronteerd met de overgeble
ven leden van de Saleh-clan in leger
en veiligheidsdiensten. Daardoor
heeft de 'Arabische Lente' maar wei
nig ten positieve veranderd. Boven
dien heeft Jemen steeds meer te
stellen met al-Qaeda rebellen die
het land gebruiken als basis.
Hoewel er weinig van in het nieuws
was, is Oman volgens de BBC niet
immuun geweest voor de 'Arabische
Lente'. In 2011 werden demonstra
ties voor hervormingen door de poli
tie uiteen geslagen. Sultan Qaboos
(ook premier en minister van Buiten
land Zaken) liet daarop verkiezin
gen organiseren voor de Majlis
al-Shura, de adviserende raad. Sul
tan Qaboos heeft bij het begin van
de opstanden in de buurlanden be
loofd de raad meer macht te geven.
VERENIGDE EMIRATEN
Hoewel de Verenigde Arabische Emi
raten veel te lijden hadden onder de
economische crisis, bleven het toe
risme, de handel en de middenstand
bloeien. Misschien de reden dat de
Arabische Lente het land niet hard
raakte. Het is daarnaast één van de
meest liberale landen in de Golfre
gio, waardoor er onder de bevolking
minder noodzaak tot een omwente
ling werd gevoeld. Toch blijven de
Emiraten autoritair geregeerd, zon
der een invloedrijk parlement.
