Nazi's jagen in
een vakantiepark
141 boekei
H
Drankgeld, seks en moord
No monnie no wassie
BOEKEN KORT
zaterdag 23 juni 2012
Nathan Englander.
foto Frouwkje
Bijlsma/GPD
Een meesterlijke verhalenbundel met
hommages aan grote auteurs. Nathan
Englander levert met Waar we het over
hebben wanneer we het over Anne Frank
hebben weer een hoogtepunt af!
door Dirkjan Arensman
Moeilijk te geloven dat het alweer der
tien jaar geleden is dat Nathan Eng
lander (1970) debuteerde met Ver
lost van vleselijk verlangen (1999),
de verhalenbundel die de Amerikaan, met zijn
verbluffend rijpe mix van parabelachtige vertel
lingen uit de joodse traditie en zijn eigentijd
se) zwarte humor, direct vergelijkingen oplever
de met iedereen van Bernard Malamud en Saul
Bellow tot Isaac Bashevis Singer.
Een erg productief auteur bleek Englander na
die droomstart niet. Zijn eerste roman, Het mi
nisterie van buitengewone zaken, verscheen pas
in 2007 en nu, weer vijfjaar later, is er zijn
tweede verhalenbundel. Maar het resultaat is
het wachten opnieuw meer dan waard.
Na dat fantasievolle epos over een joodse fami
lie in het Argentinië van de jaren zeventig
keert hij in Waar we het over hebben wanneer
we het over Anne Frank hebben terug naar zijn
oude liefde. Met acht korte verhalen die blaken
van het zelfvertrouwen. Verhalen waarin hij,
geestig, scherp en gedurfd nieuw licht werpt
op vertrouwde thema's én op de absurdistische
werkelijkheid van de hedendaagse staat Israël.
Het titelverhaal van de bundel leest als een
joodse remix van Raymond Carvers klassieke
verhaal What we talk about when we talk about
love uit 1981 waarin twee echtparen aan een
met ginflessen overladen keukentafel en in een
steeds gespannener sfeer de liefde bespraken.
Bij Englander draait het om religieuze identi
teit en de slagschaduw van de Holocaust.
De naamloze verteller en diens vrouw, Debbie,
krijgen ook oude kennissen op bezoek: haar
schoolvriendin Lauren en dier man Mark. Of,
zoals ze tegenwoordig genoemd
willen worden: Shoshana en Ye-
rucham.'Want viel Debbie van
haar geloof zij vertrokken na het
eindexamen naar Jeruzalem en
werden ultraorthodoxe joden -
'wat mij', bekent de sarcastische
vertelstem, 'als een vernieuwd
schoonmaakmiddel in de oren
klinkt: ORTHODOX ULTRA, nu
nog geneeskrachtiger'.
Hier gaapt duidelijk een diepe cul-
tuurkloof, die ze for old times
sake krampachtig proberen te ne
geren. Maar het gaat al mis als
Mark/Yerucham hen de les begint
te lezen over Trevors 'wortelloze' jeugd en ge
mengde huwelijken bestempelt als 'een nieuwe
Holocaust'. En het wordt nog pijnlijker als ze
het geheime gezelschapsspel van Debbie spelen
'de deugdzame Goj', ofwel: 'Bij wie zou je mo
gen onderduiken?', dat een verrassende verlie
zer kent.
De Tweede Wereldoorlog speelt ook een ge
waagde rol in Kamp Avondschemer, waarin be
jaarde overlevenden in een vakantiepark tot
ontsteltenis van de idealistische recreatieleider
wraak nemen op iemand die ze denken te her
kennen als voormalig kampbeul. En na de
hommage aan Carver duikt in Hoe we de Blums
wreekten de geest van Philip Roth op (joodse
suburb-jongens binden de strijd aan met de
buurtantisemiet) en doet Peepshow denken aan
Woody Allen, wanneer de afvallige joodse za
kenman Allen Fein, als het loerluikje naar bene
den gaat, geen stripper maar zijn rabbi, psychia
ter en moeder ziet zitten.
En dan hebben we het nog niet
eens gehad over het sterkste ver
haal, Zusterheuvels. In vier afdelin
gen schetst hij daarin beknopt de
geschiedenis van een nederzetting
in de bezette gebieden, met in het
hart een fantastische allegorie.
Eén van de pioniervrouwen 'ver
kocht' namelijk ooit haar zieke
dochtertje symbolisch aan haar
buurvrouw - wat het meisje vol
gens een bijgelovige traditie be
scherming zou bieden. Decennia
later eist de koopster, gek van
rouw om haar eigen gesneuvelde
kinderen, haar eigendom op.
Want als die eeuwenoude, bijbelse claim op
het Heilige Land nog geldig is, waarom hun
overeenkomst dan niet? Het klinkt simpel,
maar de uitwerking is subtiel en ontroerend.
Een hoogtepunt in een van begin tot eind
meesterlijke bundel.
Q Nathan Englander - Waar we het over hebben
wanneer we het over Anne Frank hebben. Verta
ling Paul Bruijn en Nicolette Hoekmeijer.
Anthos, 15 euro.
Duiveluitdrijving
lijkt iets wat de moderne mens
al eeuwen achter zich heeft ge
laten. Ton Vogels (1979) trok
naar het Zuid-Italiaanse dorp
Vico del Gargano om daar te on
dervinden, dat ook nu nog men
sen zich trachten te bevrijden
van het kwaad. In zijn debuut
roman 'De duivel van Vico' ver
telt hij het verhaal van de ster
renkundestudent Tomasso die
als boetedoening een muur
moet bouwen om een sinaasap
pelboomgaard. Tomasso raakt
verliefd op de dochter des hui
zes. Hij ontdekt dat Carmela uit
drijvingsrituelen ondergaat.
Q Ton Vogels - De duivel van Vico.
Prometheus, 19,95 euro.
Ideale ouders be
staan niet. Dat Alex van Galen
zijn misdaadroman zo noemt,
moet dus wel ironie zijn. Een
meisje werd vijftien jaar gele
den gedwongen haar baby af te
staan. De jonge moeder groeide
uit tot een succesvolle filmactri
ce. Pogingen om haar zoontje
terug te vinden, zijn mislukt.
Dan stuit zij toch op een teken
van leven van haar dood ge
waande kind. De ontmoeting
met de adoptieouders van de
jongen valt echter zwaar tegen.
Een felle concurrentiestrijd ont
wikkelt zich.
o Alex van Galen - Ideale ouders.
A.W. Bruna, 18,95 euro.
Alleen al in Neder
land gingen ruim een miljoen
exemplaren over de toonbank
van 'Haar naam was Sara' van
Tatiana de Rosnay. Een aangrij
pende roman over de deporta
tie van een joods gezin uit Pa
rijs tijdens de Tweede Wereld
oorlog. Ook haar nieuwe ro
man 'Het appartement' speelt
in Parijs. Maar in plaats van de
strijd om het naakte bestaan
draait het hier om verveling en
de zin van het leven. Het leven
van de preutse Colomba Barou
raakt op drift als zij met haar ge
zin naar een nieuw apparte
ment verhuist.
Q Tatiana de Rosnay - Het apparte
ment. Vertaling Noor Koch.
Artemis co, 16,95 euro
door Mieske van Eek
James Patterson
David Ellis -
Moordweekend
Vert. Waldemar Noë
Cargo, 18,90 euro
et uitstapje van vier
vrouwen in Monte Car
lo moest een moord
weekend worden. Maar zo let
terlijk hadden Abbie en haar
drie vriendinnen het niet be
doeld. Na een met drank en
seks overgoten avond ontwa
ken de vier met de Franse po
litie aan hun bed. Een van de
mannen met wie zij zich in
een orgie stortten, blijkt de
Franse president die 's nachts
is doodgeschoten.
Hun schuld lijkt bij voorbaat
vast te staan, maar geen van
vieren heeft enig benul van
wat er echt gebeurd is. Lijden
ze door de drank aan geheu
genverlies of waren ze zo lam
dat ze niks gemerkt hebben
van de moord op de presi
dent en zijn lijfwacht?
Ze belanden in een Franse ge
vangenis, waar geen vernede
ring of mishandeling hen be
spaard blijft. Alles bekennen,
zou hun lot kunnen verbete
ren, maar Abbie weigert dit
verraad aan zichzelf te ple
gen. Een reeks spannende ver
wikkelingen volgt, die weinig
vleiend is voor het Franse
rechtssysteem. Moordweekend
is een verhaal om in één ruk
uit te lezen, ware het niet dat
het liefst 448 pagina's telt.
De schrijffabriek van James
Patterson levert aan de lopen
de band nieuwe thrillers af
Patterson kan zijn moorden
de tempo volhouden dank zij
de inzet van co-schrijvers.
Moordweekend schreef hij sa
men met de ook succesvolle
David Ellis. Dat Ellis' naam
de omslag niet gehaald heeft,
is tekenend voor de naam die
Patterson heeft opgebouwd.
Wie Moordweekend koopt,
krijgt Hitte van Patterson en
Michael Ledwidge er gratis
bij. Hitte is ook los te koop
voor 3,95 euro.
H.M. Krabbé: Reuzen-
land. Grootsch en
heerlijk hoe een jon
ge kunstenaar zich
vergaapt aan het
Amerika van 1893.
Met een voorwoord
van Jeroen Krabbé
Elsevier Boeken,
14,95 euro.
REUZEN
LAN»
door Guus Luijters
De grootvader van Tim
en Jeroen Krabbé, Hen
drik Maarten, reisde in
1893 naar de Verenigde Sta
ten. Krabbé, een 24-jarige
tekenaar/schilder en schrijver,
maakte voor Elsevier's Geïl
lustreerd Maandschrift een se
rie door hem zelf geïllustreer
de artikelen. Als beschaafde
outsider neemt hij ons aan de
hand en toont de wonderen
van een andere wereld. Krab
bé dwaalt door New York en
signaleert schoenpoetsers en
bedelaars, oplichters en kran
tenjongens. Hij gaat naar gro
te warenhuizen en eet af en
toe een hapje in een restau
rant. Op een keer doet hij een
Chinees aan. Alles ziet er lek
ker uit 'en 't riekt zoo heerlijk
in ongekookte staat, dat gij de
overtuiging krijgt niet geluk
kig te kunnen sterven, voor
ge ervan geproefd hebt. Maar
dit zeg ik u: geen tweede keer
onderneemt gij het waagstuk,
tenzij gij zelf een Mongool
zijt want geen sterveling kan
zulke hellepijnen geleden heb
ben als ik in den nacht na dit
experiment.' Dat is heel aar
dig.
Krabbé is trouwens helemaal
goed op dreef als hij het over
de 'staartmensen' heeft. In
een laundry noteert hij 'no
monnie no wassie' en in de
Chinese wijk doet hij een sa
loon aan, waarin hij 'een 'da
me' maar geen Chineesche, al
sigaren rookend een cancan
zag uitvoeren.' Dichter bij de
zelfkant komen we niet in
Reuzenland, de titel waaron
der die lang geleden geschre
ven artikelen nu zijn gebun
deld. Het is keurig allemaal,
net als de tekeningen, die de
artikelen illustreren.
H.M. Krabbé lijkt een soort
Peter van Straten van de laat
negentiende eeuw.
